Η ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ

         Ενενήντα χρόνια από την  μικρασιατική καταστροφή,  ο βασικός προβληματισμός  για τον τρόπο που, ακόμα σε γενικές γραμμές, την αντιμετωπίζουμε, ιδιαίτερα στην πολιτική και στις καθημερινές ανεπίσημες συζητήσεις μας,  αν όχι και σε ένα  κομμάτι του ακαδημαϊκού χώρου, παραμένει. Συνεχίζουμε να αναφερόμαστε σε  τραγωδία που μπλέκεται με τα πεπρωμένα της φυλής και οικτίρουμε τον ελληνικό λαό, ο οποίος  έπεσε, για μια ακόμα φορά στην ιστορία του,  θύμα κακών ξένων που υποβλέπουν πάντα την ελληνική δόξα.

            Είναι όμως  η ιμπεριαλιστική πολιτική των μεγάλων δυνάμεων της εποχής, σε συνδυασμό με τις φιλοδοξίες  και τον τυχοδιωκτισμό της δικής μας αστικής τάξης, που παρά τη διαίρεσή της σε δυο μεγάλους πολιτικούς σχηματισμούς  δεν διαφοροποιείται καταλυτικά ως προς τους κοινωνικούς στόχους,  που οδήγησαν στην καταστροφή.

            Μέχρι τη μικρασιατική καταστροφή, ο αλύτρωτος ελληνισμός της οθωμανικής επικράτειας όσο και  ο εύρωστος  παροικιακός ελληνισμός επηρέαζε τη πολιτική του μικρού κρατιδίου και  η Μεγάλη Ιδέα γινόταν το κίνητρο της εξωτερικής πολιτικής του, που με τους βαλκανικούς πολέμους έδειχνε να αποδίδει. Η συνεχής λοιπόν άνοδος  της αστικής τάξης που αποκτά σταδιακά συνείδηση μιας αυτόνομης κοινωνικής τάξης πετυχαίνει  να κατακτήσει  και την καθοδήγηση της εθνικής ζωής. Εξάλλου,  ο ουσιαστικός  εμπορικός και χρηματιστηριακός χαρακτήρας της,  ο μεταπρατικός της ρόλος στο εμπόριο της Εγγύς Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου  καθορίζουν τις επιλογές και ενέργειές της και την πρόσδεσή της στον ξένο παράγοντα

              Στη  μικρασιατική καταστροφή,  στην πραγματικότητα δεν αποτυπώνεται   παρά το ολέθριο, για τους λαούς, αποτέλεσμα του ανταγωνισμού  των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων στην περιοχή της Ανατολής και της νέας τάξης πραγμάτων, που δημιουργήθηκε μετά τον κατακερματισμό της πάλαι ποτέ Οθωμανικής αυτοκρατορίας, στην οποία η δική μας αστική τάξη θεώρησε ότι βρήκε την ευκαιρία να  συμμετάσχει.

          Ο Λένιν μας πληροφορεί ότι «  οι καπιταλιστές μοιράζουν τον κόσμο όχι από κάποια ιδιαίτερη κακία τους, αλλά γιατί ο βαθμός συγκέντρωσης που επιτεύχθηκε τους αναγκάζει να πάρουν αυτό το δρόμο για να βγάζουν κέρδος. Συγκεκριμένα τον μοιράζουν ανάλογα με τα κεφάλαιά τους, ανάλογα με τη δύναμή τους… Η δύναμη όμως αλλάζει ανάλογα με την οικονομική  και πολιτική ανάπτυξη… ανάμεσα στις ενώσεις των καπιταλιστών διαμορφώνονται ορισμένες σχέσεις  πάνω  στη βάση  του οικονομικού μοιράσματος του κόσμου, και παράλληλα και σε σχέση μ’  αυτό ανάμεσα στις πολιτικές ενώσεις, ανάμεσα στα κράτη, διαμορφώνοντας ορισμένες  σχέσεις πάνω στη βάση του εδαφικού μοιράσματος του κόσμου, της πάλης για τις αποικίες, της πάλης για οικονομικό χώρο..»(Β.Ι. Λένιν: Ο ιμπεριαλισμός ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού, εκδ. Σύχγρονη εποχή, 2001)

            Στις ανταποκρίσεις του ο νεαρός  Χεμινγουέϊ αυτές τις διαπιστώσεις  τις συγκεκριμενοποιεί με τις σχηματοποιήσεις του. Με τίτλο «Η Ρωσία χαλάει το γαλλικό παιχνίδι» The Toronto Daily Star, 23 Οκτωβρίου 1922 σημειώνει: «… Επι του παρόντος, οι τούρκοι  εθνικιστές, που είναι το ίδιο πράγμα με τους κεμαλιστές, βρίσκονται υπό γαλλική επιρροή. Αυτό έγινε πολύ απλά.  Πριν δυο χρόνια, ο κόμης του Μπαλφούρ κατήγγειλε τον Μουσταφά Κεμάλ Πασά σαν κοινό ληστή. Σε γενικές γραμμές, ήταν προς πώληση σε όποιον έδινε τα περισσότερα. Οι γάλλοι τον αγόρασαν. Τον εφοδίασαν με όπλα, πολεμοφόδια και χρήματα.  Σε  αντάλλαγμα, φημολογείται ότι έλαβαν δικαιώματα εκμετάλλευσης πετρελαίου στη Μικρά Ασία. Οι Βρετανοί ήθελαν τον έλεγχο της Μικράς Ασίας, αλλά ο Κεμάλ δεν τους φαινόταν και πολύ μεγάλο κελεπούρι. Ετσι, στήριξαν τους Έλληνες. Οι  Έλληνες έδειχναν εξαιρετική  επένδυση. Όμως, όπως πολλοί έχουν σχολιάσει στη Βουλή των Κοινοτήτων, ο κύριος Λόιντ Τζωρτζ στοιχημάτισε στο λάθος άλογο. Όπως όλοι ξέρουν, ο Κεμάλ κατατρόπωσε τους Ελληνες. Όταν συνειδητοποιείς, όμως, ότι πολεμούσε ένα στρατό από κληρωτούς στρατιώτες που μισούσαν την άγονη χώρα που πάλευαν να κατακτήσουν, οι οποίοι ήταν επιστρατευμένοι για εννιά χρόνια, δεν είχαν καμία επιθυμία να κατακτήσουν  τη Μικρά Ασία, και οι οποίοι είχαν κουραστεί και γνώριζαν ότι έκαναν τη βρομοδουλειά των άλλων, δεν αποτελεί το σπουδαίο στρατιωτικό κατόρθωμα που λέγεται ότι  είναι. Ιδιαιτέρως αν σκεφτείς ότι οι στρατιώτες του Κεμάλ ήταν φανατικοί πατριώτες που ήθελαν παθιασμένα να διώξουν τους εισβολείς  από τη χώρα τους. ….Ομως όταν η Βρετανία στήριξε του έλληνες δεν γνώριζε το βαθμό αποτελεσματικότητας στον οποίο θα έφταναν οι κεμαλιστές..» (Ερνεστ Χεμινγουέι «Με υπογραφή Χεμινγουέι», εκδ. Καστανιώτη, 2010)

           Και η μικρασιατική καταστροφή λοιπόν, όπως αργότερα και ο εμφύλιος  και τώρα η οικονομική μας εξαθλίωση και  εκφασισμός μας, μόνον αν ενταχτούν  στο κάδρο της παγκόσμιας πολιτικής και του ιμπεριαλισμού, όπως εκφράστηκε στην περιοχή μας, και συνδεθούν με τα  συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης τόσο των μεγάλων δυνάμεων όσο και της Ελλάδας μπορούν να κατανοηθούν, για να σταματήσει η αναγωγή τους σε υποθέσεις  συνωμοσιών, δολοπλοκιών, μοιραίων γεγονότων  που αδυνατούμε να ελέγξουμε.  Διαφορετικά  μετατρέπεται   ο πολιτικοκοινωνικός χώρος σε υπεριστορικό χώρο τραγωδίας,  όπου εμείς  κινούμαστε ως θύματα και όχι ως ενεργοί συντελεστές των γεγονότων.

               Ένα αιώνα σχεδόν μετά το τέλος   της Μεγάλης Ιδέας  η εγχώρια κυρίαρχη τάξη με τη νέα Μεγάλη Ιδέα του «ανήκομεν εις την Δύση» και,  ιδιαίτερα  την τελευταία δεκαετία, στην ευρωζώνη,  προσπαθεί  να δώσει υπερταξικό χαρακτήρα στις επιλογές της, ανοίγοντας διάπλατα το δρόμο για τη μοιρολατρική αντιμετώπιση της κρίσης και θέλοντας να καταστήσει άχρηστη κάθε προσπάθεια να προσδιοριστούν οι μηχανισμοί και διεργασίες  που  την προκάλεσαν. Ετσι καταλήγουμε, μια μεγάλη πλειοψηφία, να αποδίδουμε ευθύνες   στους ξένους  που δεν σέβονται την εθνική μας ιδιαιτερότητα ή να κατηγορούμε τους πολιτικούς για αδεξιότητα και  ακαταλληλότητα, ακυρώνοντας τον λαϊκό παράγοντα, εμάς τους ίδιους,  ως υποκείμενο της ιστορίας.

              Μέσα σ’  αυτό τον δαίδαλο των αναλύσεων, υπολογισμών, χειρισμών, διαπραγματεύσεων κλπ. φαίνεται πως ακόμα   δεν έχουμε συνειδητοποιήσει  τον ταξικό χαρακτήρα της κρίσης και την αναγκαιότητα  αντίστασής μας όλων των εργαζομένων- και ανέργων.