ΠΕΡΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Παράλληλα  με τη γενική συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών πραγματοποιήθηκε στη  Νέα Υόρκη η πρώτη Σύνοδος Κορυφής για τους πρόσφυγες και μετανάστες σε συνεργασία με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης. Ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα κάνει έκκληση ν’ ανοίξουν την καρδιά τους στους πρόσφυγες οι ηγέτες, συγχρόνως   χαρακτηρίζει απαράδεκτη την κατάσταση στη Συρία και αποδίδει ευθύνες στη διεθνή κοινότητα για έλλειψη ενότητας στην αντιμετώπιση αυτής της σύγκρουσης. Και ηγέτες από 50 χώρες  δεσμεύτηκαν για διπλασιασμό του αριθμού προσφύγων που δέχονται, για ανθρωπιστική βοήθεια στους πρόσφυγες, για εξασφάλιση εργασίας και για εκπαίδευση στα παιδιά τους.

Το ενδιαφέρον τους λοιπόν για τους πρόσφυγες οι ηγέτες της Δύσης με προεξάρχοντα τον πρόεδρο των ΗΠΑ θέλουν να αποτυπώσουν σε συνελεύσεις, όπου περίσσεψαν τα λόγια και οι ευχές για αναγνώριση και σεβασμό των δικαιωμάτων των προσφύγων και για δεσμεύσεις για παροχή βοήθειας στις χώρες που φιλοξενούν μεγάλο αριθμό τους, από τους ίδιους που συμμετέχουν στον πόλεμο στη Συρία, γιγάντωσαν το Ισλαμικό κράτος προκάλεσαν τις συγκρούσεις στις χώρες της Αφρικής.

                Σκέφτεται κανείς ότι η υπέρτατη και πιο ύπουλη άσκηση εξουσίας είναι αυτή που εμποδίζει τους ανθρώπους από το να δυσανασχετούν και να αντιδρούν με το να διαμορφώνει τις αντιλήψεις, τις γνώσεις και τις προτιμήσεις τους με τέτοιο τρόπο, ώστε να δέχονται το ρόλο τους στην υφιστάμενη τάξη πραγμάτων, είτε διότι  δεν βλέπουν ή δεν φαντάζονται κάποια εναλλακτική  σε αυτήν κατάσταση, είτε γιατί την αντιλαμβάνονται ως φυσική και  αμετάβλητη και  την αξιολογούν ως την καλύτερη δυνατή  υπάρχουσα. Είναι γι’ αυτό που  ο ανθρωπισμός και τα ανθρώπινα δικαιώματα επανέρχονται σε όλες τις διακηρύξεις των ηγετών ως επίκεντρο και σκοπός της πολιτικής που ασκείται, καλλιεργώντας την αυταπάτη  ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα προσδιορίζουν ένα πεδίο ανώτερων ηθικών αξιών που μπορούν μέσα στον καπιταλισμό να δικαιωθούν. Κι αν σε κανένα δεν επιτρέπεται να αμφισβητήσει τα ανθρώπινα δικαιώματα ή να τα αποσυνδέσει από τον ανθρωπισμό είναι γιατί η αναγνώρισή τους έχει ως θεμέλιο την ηθική -πέρα από οικονομικά και πολιτικά συστήματα- γεννώντας ηθικές αξιώσεις σ’ ένα διεθνές πεδίο, αφήνοντας τη δικαίωσή τους στην κυρίαρχη εξουσία.

 Τα δικαιώματα προβάλλονται ως πανανθρώπινη αξία που διαπερνά πολιτισμούς, ιδεολογίες, πολιτικά και κοινωνικά συστήματα αφορά σ’ όλους τους ανθρώπους χωρίς ιστορικούς ή άλλους προσδιορισμούς.  Κι έτσι ο ανιστορικός οικουμενισμός αυτών των δικαιωμάτων δεν κάνει άλλο από να συγκαλύπτει την άσκηση της εξουσίας στο πλαίσιο της ταξικής και  καταπιεστικής κοινωνίας. Γι’  αυτό και δεν είναι αντιφατικό την  ίδια στιγμή που διακηρύττεται ότι αποτελούν τις πιο σημαντικές πολιτικές διεκδικήσεις να εντυπωσιάζει το πλήθος των παραβιάσεων τους απανταχού στον κόσμο.

                Κι επειδή η πρακτική εφαρμογή αυτών των δικαιωμάτων αιωρείται σε ένα διεθνές επίπεδο εξαρτώντας τη δικαίωσή τους από την καλή θέληση της κυρίαρχης εξουσίας μπορεί ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Β. Σόιμπλε να θεωρεί «εξοργιστικό να καταλογίζεται στον Βαυαρό πρωθυπουργό ότι ειδικά αυτός είναι κατά της ανθρώπινης μεταχείρισης των προσφύγων» φέρνοντας ως απόδειξη ότι στη Βαυαρία έχουν γίνει λιγότερες ακροδεξιές επιθέσεις σε πρόσφυγες από ό,τι σε άλλα κρατίδια.

Η επίκληση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί ένα διαρκές επιχείρημα και κριτική όχι μόνο για τη στάση των κρατών απέναντι στους πολίτες τους αλλά ιδιαίτερα στο επίπεδο των διεθνών σχέσεων. Αυτά προωθούνται για  να χρησιμοποιηθούν κατά το δοκούν και πολλές φορές προσχηματικά ως όπλο αντίστασης σε συγκεκριμένες κρατικές εξουσίες αποτελώντας ισχυρό θεμέλιο εναλλακτικής κοινωνικής οργάνωσης  που  συμπορεύεται με τον καπιταλιστικό τρόπο οργάνωσης της παραγωγής είτε ως δικαιολογία για προώθηση συμφερόντων.

 Κι έτσι η επίκληση της προστασίας των δικαιωμάτων  μπορεί να δικαιολογήσει επεμβάσεις  κρατών σε άλλη κράτη  με πρόσχημα την παραβίαση  των  δικαιωμάτων των πολιτών τους. Οι ΗΠΑ, στην περίπτωση της Λιβύης το 2011 απαιτώντας την τήρηση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, δήλωνε ο πρόεδρός τους «θα δράσουν ως μέλος ενός συνασπισμού, με κύριο στόχο την ασφάλεια των πολιτών" δικαιολογώντας την ανάληψη δράσης στρατιωτικών επιχειρήσεων από το ΝΑΤΟ. Πέντε χρόνια μετά χιλιάδες πρόσφυγες απ’  αυτή τη διαλυμένη χώρα  πνίγονται στη Μεσόγειο στην προσπάθειά τους να περάσουν στην Ευρώπη, η οποία  παζαρεύει τη ζωή τους επικαλούμενη τ’ ανθρώπινα δικαιώματα.  

 Με επίκεντρο την προστασία των δικαιωμάτων παρήχθησαν συνθήκες, συμβάσεις, διακηρύξεις κλπ  που μοιάζει να καλύπτουν όλα τα κράτη και όλα τα ανθρώπινα πρόσωπα. Μέσα από τέτοιες διακηρύξεις θέλει να δίνεται η εντύπωση ότι υπάρχει μια συμφωνία, ένα  νέο διεθνές πρότυπο που στηρίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα απαλλαγμένο από φρικαλεότητες του β’ παγκοσμίου πολέμου, ένα νέο διεθνές κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ κρατών που δεσμεύονται να σεβαστούν τα δικαιώματα των πολιτών τους στο εσωτερικό και αναγνωρίζουν παράλληλα  δικαιοδοσία σε διεθνείς οργανισμούς. Μόνο που είναι τα ισχυρά κράτη που ρυθμίζουν τις αποφάσεις σ΄ όλους αυτούς τους διεθνείς οργανισμούς, και βεβαίως κυρίως το εξής ένα, οι ΗΠΑ. Είναι αυτή η χώρα που πρωτοστατεί σε δηλώσεις για την οικουμενική ισχύ των δικαιωμάτων και δικαιολογεί απόλυτα επεμβάσεις στο εσωτερικό κρατών για την προστασία τους, χρησιμοποιώντας την προστασία των δικαιωμάτων ως πρόσχημα για επεμβάσεις.

Η εξουσία της άρχουσας τάξης θεμελιώνεται στις οικονομικές σχέσεις της καπιταλιστικής παραγωγής, αλλά διεισδύει και ελέγχει  τόσο τα συστήματα  ιδεών και αντιλήψεων και αξιών όσο και τις πολλές και ποικίλες πρακτικές που συνθέτουν την καθημερινή ζωή μας, ώστε να συναινούμε στις ανάγκες του καπιταλισμού. Και τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν σημαντικό παιδευτικό ρόλο ανάμεσα στους μη κατασταλτικούς μηχανισμούς που συντελούν στην εξασφάλιση της συναίνεσής μας. Διατηρώντας λοιπόν το κύρος τους στις διεθνείς σχέσεις,  νομιμοποιούν τις επεμβάσεις μεταξύ των κρατών, διότι εκεί λειτουργούν ως πρόσχημα και ιδεολογία που συγκαλύπτει την επιβολή του ισχυρότερου, με τη συναίνεσή μας. 

«Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΥ»

Τα ΜΜΕ θυμήθηκαν τις τελευταίες μέρες τον πόλεμο στην Υεμένη που πάνω από ενάμιση χρόνο την καταστρέφει για να δείξουν συγκλονιστικές φωτογραφίες με τα υποσιτισμένα παιδιά της, αναφέροντας και τα σχετικά στοιχεία έκθεσης της UNISEF, για τα 320.000 παιδιά της που βρίσκονται αντιμέτωπα με σοβαρό υποσιτισμό και τα δύο εκατομμύρια νέων ανθρώπων που  χρειάζονται «επείγουσα ανθρωπιστική βοήθεια».

Στη Συρία ανακοινώνονται απολογισμοί νεκρών– περισσότεροι από 300.000- στον πεντάχρονο και πλέον πόλεμο,  από το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ενώ τίθεται σε ισχύ η κατάπαυση πυρός που διαπραγματεύτηκαν Ουάσιγκτον και Μόσχα.

Η χώρα μας συνεχίζει να διασώζεται από ΕΕ και ΔΝΤ μέσα από το τρίτο μνημόνιο και τις αντίστοιχες ανακεφαλοποιήσεις τραπεζών, (των ετών 2013,2014,2015)με υποσχέσεις για επανεκκίνηση της οικονομίας, ίντριγκες για ανάληψη διευθύνσεων τραπεζών, ενώ σταθερά το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού εξαθλιώνεται.

                Και μοιάζουν όλα αυτά τυχαία, τα αντιμετωπίζουμε χωρίς να τα συνδέουμε, δεν πιστεύουμε πως τίποτε άλλο μπορούμε από το να υποταχτούμε στη δύναμη των πραγμάτων. Και οι διαφωνίες όχι μόνο για το δρόμο που οδηγεί σε μια άλλη κοινωνία, ούτε καν την ονομάζουμε πια σοσιαλιστική, αλλά και για το περιεχόμενο  αυτής της κοινωνίας μεγεθύνονται, οι παλιές διαφωνίες καταλήγουν σε αβεβαιότητα και αμηχανία και φέρνουν σε κρίση κάθε βεβαιότητα που ενίσχυε τη διάθεση για αγώνα. Κατασκευάσαμε ωραιοποιημένες αναπαραστάσεις για τον κόσμο αποξενώνοντάς μας από την πραγματικότητα και καθιστώντας μας αδύναμους να αντιδράσουμε κι έτσι να ματαιωθούν οι ταξικοί αγώνες, να αποκρυφτεί  η οικονομική βάση των κοινωνικών διαφορών –καπιταλισμός και ιμπεριαλισμός κατάντησαν κενές λέξεις. Ξεκινώντας η όποια κινητοποίηση από μια θεωρητική έρημο δεν μένει παρά περιορισμένη στο σημείο από όπου ξεκίνησε και χάνεται.

Είναι που ο μαρξισμός –λενινισμός απαξιωμένος ως απαρχαιωμένος  πιστεύουμε πως δεν μας δίνει πια τα εργαλεία για την κατανόηση αλλά και αλλαγή του κόσμου, παρόλο που διαβάζοντας όσα ο Λένιν ανέφερε έναν αιώνα πριν για τον ιμπεριαλισμό και καπιταλισμό αυτά που ζούμε σήμερα γίνονται κατανοητά και χάνουν τον χαρακτήρα του τυχαίου και αναλλοίωτου.

           «(…) σύμφωνα με την οικονομική του ουσία, ο ιμπεριαλισμός είναι μονοπωλιακός καπιταλισμός. Και μ’ αυτό καθορίζεται ήδη η ιστορική θέση του ιμπεριαλισμού, γιατί το μονοπώλιο που γεννιέται πάνω στη βάση του ελεύθερου συναγωνισμού, και ακριβώς από τον ελεύθερο συναγωνισμό, είναι πέρασμα από την καπιταλιστική σε μια υψηλότερη κοινωνικοοινομική μορφή οικονομίας. Πρέπει να υπογραμμίσουμε ιδιαίτερα τέσσερα κύρια είδη μονοπωλίων ή τέσσερις κύριες εκδηλώσεις του μονοπωλιακού καπιταλισμού, που είναι χαρακτηριστικές για την εποχή που εξετάζουμε

          Πρώτο, το μονοπώλιο ξεπήδησε από τη συγκέντρωση της παραγωγής σε μια πολύ υψηλή βαθμίδα της ανάπτυξής της. Είναι οι μονοπωλιακές ενώσεις των καπιταλιστών, τα καρτέλ, τα συνδικάτα, τα τραστ (…)

             Δεύτερο, τα μονοπώλια οδήγησαν στην ένταση της αρπαγής των σπουδαιότερων πηγών πρώτων υλών, ιδιαίτερα για τη βασική και την πιο  καρτελοποιημένη βιομηχανία της καπιταλιστικής κοινωνίας: τη βιομηχανία του πετροκάρβουνου και του σιδήρου(..)

               Τρίτο, το μονοπώλιο προήλθε από τις τράπεζες. Οι τράπεζες μετατράπηκαν από μετριόφρονες μεσολαβητικές επιχειρήσεις σε μονοπωλητές του χρηματιστικού κεφαλαίου. Κάπου τρεις ως πέντε από τις μεγαλύτερες τράπεζες ενός οποιουδήποτε από τα πιο προηγμένα καπιταλιστικά έθνη πραγματοποίησαν την “προσωπική ένωση” του βιομηχανικού και του τραπεζικού κεφαλαίου, συγκέντρωσαν στα χέρια τους τη διαχείριση δισεκατομμυρίων και δισεκατομμυρίων, που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων και των χρηματικών εσόδων μιας ολόκληρης χώρας. Μια χρηματική ολιγαρχία, που απλώνει ένα πυκνό δίχτυ σχέσεων εξάρτησης σε όλους χωρίς εξαίρεση τους οικονομικούς και πολιτικούς θεσμούς της σύγχρονης αστικής κοινωνίας –αυτή είναι η πιο ανάγλυφη εκδήλωση αυτού του μονοπωλίου.

                Τέταρτο, το μονοπώλιο προήλθε από την αποικιακή πολιτική. Στα πολυάριθμα “παλιά” ελατήρια της αποικιακής πολιτικής το χρηματιστικό κεφάλαιο πρόσθεσε και τον αγώνα για τις πηγές των πρώτων υλών, για την εξαγωγή  κεφαλαίου, για τις “σφαίρες επιρροής”, δηλ. για τις σφαίρες προσοδοφόρων συμφωνιών, παραχωρήσεων, μονοπωλιακών κερδών κ.α –τέλος για οικονομικό έδαφος γενικά (…) ¨Όταν όμως είχαν καταληφθεί πια τα 9/10 της Αφρικής (γύρω στα 19000, όταν όλος ο κάσμος είχε πια μοιραστεί, ήρθε αναπόφευκτα η εποχή της μονοπωλιακής κατοχής των αποικιών και συνεπώς της εξαιρετικά οξυμένης πάλης για το μοίρασμα και το ξαναμοίρασμα του κόσμου.

           (…) Τα μονοπώλια, η ολιγαρχία, η τάση προς την κυριαρχία στη θέση των τάσεων προς την ελευθερία, η εκμετάλλευση ολοένα και μεγαλύτερου αριθμού μικρών ή αδύνατων εθνών από μια μικρή χούφτα πλουσιότατα ή ισχυρότατα έθνη – όλα αυτά γέννησαν τα διακριτικά γνωρίσματα του ιμπεριαλισμού, που μας αναγκάζουν να τον χαρακτηρίσουμε σαν παρασιτικό καπιταλισμό ή καπιταλισμό που σαπίζει. (…) Θα ήτα λάθος να νομίζει κανείς ότι αυτή η τάση προς το σάπισμα αποκλείει τη γρήγορη ανάπτυξη του καπιταλισμού(…) Σαν σύνολο, ο καπιταλισμός αναπτύσσεται ασύγκριτα πιο γρήγορα, από προηγούμενα, αυτή όμως η ανάπτυξη όχι μόνο γίνεται γενικά πιο ανισόμετρη, αλλά η ανισομετρία εκδηλώνεται επίσης στο σάπισμα ειδικά των χωρών που είναι πιο ισχυρές σε κεφάλαια (Αγγλία)(…)

          (…) Απ’ όλα όσα είπαμε πιο πάνω για την οικονομική ουσία του ιμπεριαλισμού βγαίνει ότι πρέπει να τον χαρακτηρίσουμε σαν μεταβατικό, ή πιο σωστά σαν καπιταλισμό που πεθαίνει. Εξαιρετικά διδακτικό απ’ αυτήν την άποψη είναι το γεγονός ότι τα συνηθισμένα  λογάκια των αστών οικονομολόγων που περιγράφουν τον νεότατο καπιταλισμό είναι : “σύμπλεξη”, “απουσία απομόνωσης” κλπ. (…)

          Τι εκφράζει όμως αυτή η λεξούλα “σύμπλευση”; (…) “Συμπλέκονται τυχαία” η κατοχή των μετοχών και οι σχέσεις των ατομικών ιδιοκτητών. Αυτό όμως που αποτελεί το υπόβαθρο αυτής της “σύμπλεξης”, αυτό που αποτελεί τη βάση του, είναι οι μεταβαλλόμενες κοινωνικές σχέσεις παραγωγής. Όταν η μεγάλη επιχείρηση  γίνεται γιγάντια και οργανώνει σχεδιασμένα, με βάση τον ακριβή υπολογισμό ενός πλούτου στοιχείων, την προμήθεια της αρχικής πρώτης ύλης σε διαστάσεις: 2/3 ή2/4 της συνολικής ποσότητας που είναι απαραίτητη για δεκάδες εκατομμύρια πληθυσμό× όταν οργανώνεται συστηματικά η μεταφορά αυτής της πρώτης ύλης στα πιο κατάλληλα για την παραγωγή σημεία, που κάποτε απέχουν το ένα από το άλλο εκατοντάδες και χιλιάδες χιλιόμετρα×όταν από ένα κέντρο διευθύνονται όλα τα στάδια της διαδοχικής κατεργασίας της πρώτης ύλης ως την παραγωγή μιας ολόκληρης σειράς ποικίλων έτοιμων προϊόντων× όταν η διανομή αυτών των προϊόντων γίνεται με βάση ένα σχέδιο σε δεκάδες εκατομμύρια καταναλωτές (…), -τότε γίνεται ολοφάνερο ότι έχουμε μπροστά μας μια κοινωνικοποίηση της παραγωγής και καθόλου μια απλή “σύμπλεξη” -ότι οι σχέσεις της ατομικής οικονομίας και της ατομικής ιδιοκτησίας αποτελούν ένα περίβλημα, που δεν ανταποκρίνεται πια στο περιεχόμενο, περίβλημα που αναπόφευκτα δεν μπορεί παρά να σαπίσει, αν αναβληθεί τεχνητά ο παραμερισμός τους, περίβλημα που μπορεί να παραμένει σε κατάσταση αποσύνθεσης ένα σχετικά  μεγάλο χρονικό διάστημα (στη χειρότερη περίπτωση, αν η θεραπεία του οπορτουνιστικού αποστήματος τραβήξει σε μάκρος), που αναπόφευκτα όμως θα παραμεριστεί»

  Β.Ι. Λένιν «Ο Ιμπεριαλισμός ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού», Σύγχρονη εποχή, 2001, σελ. 142-148

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΙΣ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΑΔΕΙΕΣ

    Ο,τι  πιστεύουμε για την κοινωνία στην οποία ζούμε καταλήγει να  είναι πιο σημαντικό από την πραγματικότητα του τρόπου οργάνωσής της και της δομής εξουσίας. Σε τελική ανάλυση,  η αντίληψη που έχουμε για την κοινωνία και την οργάνωσή της  ίσως δεν είναι απλώς πιο σημαντική από την πραγματικότητα, στην πράξη η αντίληψή μας γι’  αυτήν  αντικαθιστά την πραγματικότητα. Είναι που δεν συνειδητοποιούμε πως πάνω στην οικονομική βάση της κοινωνίας εμφανίζονται κι αναπτύσσονται κοινωνικές σχέσεις, ιδέες, θεσμοί, ό,τι σχηματίζουν το εποικοδόμημα της κοινωνίας, και γι’ αυτό   μεγάλο μέρος της πολιτικής φαίνεται πως εκτυλίσσεται στο κεφάλι μας, διαμορφώνεται δηλ. από τις ιδέες, αξίες και αντιλήψεις σχετικά με το πώς πρέπει να οργανώνεται η κοινωνία, χωρίς να θίγεται η οικονομική της βάση,  και από τις προσδοκίες, τις ελπίδες και τους φόβους μας απέναντι στην κυβέρνηση. Κι έτσι η κυρίαρχη τάξη ασκεί την πολιτική της εξουσία με την ολοκληρωτική συγκατάθεσή μας.

                Κι επειδή σ΄ ένα φιλελεύθερο δημοκρατικό πλαίσιο  αποφεύγεται η επίσημη προπαγάνδα και η ωμή ιδεολογική χειραγώγηση, διαμορφώνονται τεχνικές ελέγχου και διάδοσης των πληροφοριών μέσω των ΜΜΕ. Τα ίδια τα ΜΜΕ αποτελούν τον κύριο μηχανισμό μέσω του οποίου μεταφέρονται στο κοινό πληροφορίες για γεγονότα και  πολιτικές και είναι αυτά που προπαγανδίζουν τις ιδέες της αστικής τάξης και συντηρούν την καπιταλιστική ηγεμονία δρώντας προς το συμφέρον των μεγάλων οργανισμών και μεγιστάνων των ΜΜΕ, ενώ τα ίδια τα μέσα έχουν καταστεί ισχυροί οικονομικοί φορείς. Οι μεγάλοι οργανισμοί ΜΜΕ μπορεί να γίνουν ισχυροί παίκτες συγκεντρώνοντας μεγάλη οικονομική και εμπορική ισχύ και γι’ αυτό σε τελική ανάλυση είναι η ιδιοκτησία που  καθορίζει τις πολιτικές και άλλες απόψεις που διαδίδουν τα ΜΜΕ.

                Τα επιχειρήματα βέβαια που  ανέπτυξε ο ΣΥΡΙΖΑ  όλο αυτό το διάστημα για τη διαδικασία δημοπράτησης τηλεοπτικών αδειών εστιάζονται στην ηθική περί πάταξης  της πολιτικής διαφθοράς, της εγχώριας διαπλοκής και της εξάρτησης των κυβερνήσεων από επιχειρηματικές και μιντιακές ελίτ που δεν αφορούν παρά στο εποικοδόμημα, μένοντας στο παρασκήνιο οι οικονομικές σχέσεις που αυτό εκφράζει και κατοχυρώνει. Ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να συνεχίζει να αποσπά σε μεγάλο βαθμό τη συναίνεσή μας εκμεταλλευόμενος τον αντιπολιτευτικό του λόγο πριν κυβερνήσει, ενισχύοντας αυτές τις πεποιθήσεις των ανθρώπων, τα σύμβολα και αξίες που καθορίζουν και τη στάση μας  απέναντι στην πολιτική διαδικασία και κυρίως την άποψή μας και  για το καθεστώς στο οποίο ζούμε, ώστε να το θεωρούμε δίκαιο και νόμιμο. Γιατί είναι η νομιμοποίηση το κλειδί για την πολιτική σταθερότητα και ουσιαστικά η αιτία της επιβίωσης και επιτυχίας των αστικών καθεστώτων, που  εξασφαλίζει τη συναίνεση της πλειοψηφίας του πληθυσμού για τις στρατηγικές επιλογές του αστισμού, πράγμα που αποτελεί απαραίτητο όρο για την προώθησή τους. Και σ’ αυτή τη νομιμοποίηση σε όλα τα επίπεδα ο ΣΥΡΙΖΑ συμβάλλει καθοριστικά. Η πολιτική του στο θέμα των ΜΜΕ είναι χαρακτηριστική.

            Όλες αυτές οι αντιλήψεις για ελευθερία και πολυφωνία των ΜΜΕ, που κατά κόρον ακούσαμε τις τελευταίες μέρες,   είναι αντίστοιχες με εκείνες για τον πλήρη ανταγωνισμό στην οικονομία της αγοράς που εξασφαλίζει την ομαλή λειτουργία της, έχοντας πάντα υπόψη τον ανταγωνισμό ενός ιδεότυπου αγοράς ως ελευθερίας επιλογών γενικά και αόριστα κι ανεξάρτητα από άλλες παραμέτρους. Θεωρείται λοιπόν αδυναμία  της  δημοκρατίας ο τρόπος λειτουργίας των ΜΜΕ υπό τον έλεγχο του κράτους, και η μείωση του παρεμβατικού του ρόλου είναι θρίαμβος της ελευθερίας επιλογών. Αντιμετωπίζονται δηλ. τα ΜΜΕ ως κατεξοχήν περιοχή όπου ο πολιτικός πλουραλισμός, η αντιπαλότητα των ιδεών και των συμπεριφορών, η διαφορετικότητα των πολιτισμικών  αναφορών μπορούν να δικαιωθούν.  

Αυτή την αισιόδοξη προοπτική  ευαγγελίζεται η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που θριαμβολογεί για το ποσό χρημάτων που απέσπασε από νυν και μελλοντικούς καναλάρχες και μένει να αναρωτιόμαστε για το τεράστιο κεφάλαιο εισόδου των ΜΜΕ στην αγορά και για τη φύση της επένδυσης που προσδιορίζει και τη μορφή της αγοράς. Κι αυτή η επένδυση αποδόθηκε κατευθείαν σε μέλη της κυρίαρχης τάξης, ακόμα και σ’  αυτά που έχουν εκκρεμείς υποθέσεις με την διαφημιζόμενη ανεξάρτητη δικαιοσύνη. Το ότι άλλαξαν οι επενδυτές των ΜΜΕ δεν σημαίνει ότι αυτά δεν συνεχίζουν να τα κατέχουν κυρίαρχες δυνάμεις του καθεστώτος που φυσικά θα συνεχίσουν να δουλεύουν για την υπεράσπισή του. Κι έτσι τα ΜΜΕ γίνονται και πιο αποτελεσματικά στη διαιώνιση και αναπαραγωγή του συστήματος. Η ιδεολογική ηγεμονία της αστικής τάξης  είναι επιτυχής γιατί επιτελείται υπό την ψευδαίσθηση της ελευθερίας του λόγου, του ανοικτού ανταγωνισμού και του πολιτικού πλουραλισμού.

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ

Η ΠΟΕΔΗΝ, πριν δέκα μέρες, άσκησε σκληρή κριτική στο υπουργείο Υγείας επικαλύπτοντάς την κυρίως  με γλαφυρές εκφράσεις  εναντίον τον αναπληρωτή υπουργό Υγείας Πολάκη και χρησιμοποιώντας ειρωνικό ύφος για τις ενέργειες του πρωθυπουργού, ενώ σε άλλη ανακοίνωσή της μετά πέντε μέρες με το ίδιο ύφος χλευασμού βεβαιώνει πώς «Πεθαίνουν άνθρωποι, δυστυχώς πολλοί, από τις εγκληματικές πολιτικές που ασκεί στο ΕΣΥ η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.

Τις τελευταίες μέρες βίντεο που αναπαράγεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνει άνδρα του Λιμενικού να βρίζει και να χτυπάει πρόσφυγα κατά τη διάρκεια διάσωσης στη Λέρο, χωρίς να είναι γνωστά το πότε αλλά και το πού ελήφθη, έχοντας προκαλέσει οργή.

Κι αν οι ανακοινώσεις της ΠΟΕΔΗΝ και το βίντεο της κακοποίησης έχουν κάτι κοινό είναι πως αναφέρονται στο σώμα που βασανίζεται από αρρώστιες κι άλλους ανθρώπους. Σώματα άρρωστα σε νοσοκομεία που καταρρέουν, σώματα βασανισμένα σε βάρκες και στρατόπεδα συγκέντρωσης –η ιστορία των τελευταίων ετών ως βιωμένη εμπειρία πάνω στο σώμα μας.  Κι αν χρειάζεται η λογική μας για να συγκροτηθεί από συνέχειες γεγονότων η ιστορία, τα σπαράγματά της είναι ο τρόπος που τώρα εμείς τη βιώνουμε.

Η ζωή μας,  ως άτομα, υπόκειται στη γενική οργάνωση της κοινωνίας, δηλ. την καπιταλιστική,  κι  όποιου το σώμα πέσει στην ανάγκη της περίθαλψης στις μέρες μας περισσότερο από πριν γίνεται αντιληπτό πόσο ταξική είναι η περίθαλψη, πόσο κοινωνικός ακόμα κι ο πόνος. Το “πολυβασανισμένο σώμα” γίνεται το υποκείμενο από το οποίο θα εξαχθεί κάθε φορά και άλλη αλήθεια, γίνεται και το αντικείμενο πάνω στο οποίο θα φανερωθεί η πραγματικότητα των γεγονότων, θα εκτιμηθούν και θα ιεραρχηθούν.

 Και δεν ήταν ο ωφελιμισμός  των καπιταλιστικών κοινωνιών που εκδηλωνόταν και με την υποχρέωση του κρατικού μηχανισμού να παρέχει βοήθεια και προστασία, είτε με χρήμα είτε με υπηρεσίες, σ’ εκείνους τους πολίτες που είχαν περιπέσει σε καταστάσεις  ανάγκης, αλλά η προσπάθεια να βρεθεί πολιτική λύση των αντιθέσεων όσο οι ταξικές συγκρούσεις ήταν ισχυρές. Γι’ αυτό κι όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης βομβαρδιζόμαστε με διαπιστώσεις για το πόσο ο μηχανισμός του κοινωνικού κράτους βαρύνει το κεφάλαιο με ένα φορτίο από φόρους και κοινωνικές προδιαγραφές που αναστέλλον την επενδυτική ετοιμότητα και  επιτρέπει στους εργαζόμενους αξιώσεις, δικαιώματα που αναστέλλουν την εργασιακή ετοιμότητα και τη θέληση να εργαστούν σκληρά και παραγωγικά – έτσι υποστηρίζεται ότι οδηγούν σε μια δυναμική βυθιζόμενης  ανάπτυξης και αυξανόμενων απαιτήσεων.

Συγχρόνως όμως το παρελθόν του εκσυγχρονισμένου καπιταλισμού που τροφοδοτούσε αυταπάτες  στο εργατικό κίνημα μας κληροδότησε στάσεις, στην ηθική, πολιτική κλπ. που ουσιαστικά φαίνονται να κινούνται στη σφαίρα ενός φαντασιακού, σαν μέρους της πραγματικότητας μας,   με τις οποίες αντιλαμβανόμαστε το παρόν. Κι έτσι εστιάζουμε σε επιμέρους πολιτικές, προσωπικές δράσεις κυβερνώντων, ιδεαλιστικές διακηρύξεις,  προκρίνοντας ηθικές που καταξιώνουν τον άνθρωπο σε μια ιδεατή κοινωνία στην οποία πιστεύουμε ότι ο καπιταλισμός μπορεί να φτάσει ξεπερνώντας τις κρίσεις του. Κανείς δεν θέλει το κακό των προσφύγων καλό όμως είναι να παραμείνουν στις χώρες τους -δεν εξετάζουμε ποτέ ποιος ευθύνεται για την προσφυγιά τους- όλοι πρέπει να έχουν την αρμόζουσα περίθαλψη, η οικονομική δυσπραγία όμως μπορεί να την εμποδίσει αν και κανείς δεν το θέλει.

Κι είναι το σώμα μας το απτό σημείο εφαρμογής των συνεπειών της καπιταλιστικής λογικής. Κι είναι το σώμα μας μέσο παραγωγής της αλήθειας.

 Τι άλλο είναι η συμπεριφορά του λιμενικού  στον πρόσφυγα παρά εφαρμογή πολιτικής εκφοβισμού, που μοιάζει σαν εκδήλωση αγανάκτησης αλλά δεν είναι παρά εκφοβισμός που ενισχύει την εξουσία; Τι άλλο κάνει ο λιμενικός από  το να αποκαθιστά την τραυματισμένη εξουσία που δεν   μπόρεσε να ελέγξει τα πλήθη προσφύγων, τα οποία ανεξέλεγκτα εισβάλλουν στη ζωή της Ευρώπης; Με ποιο δικαίωμα όλοι αυτοί οι βασανισμένοι πρόσφυγες παρακάμπτουν την εξουσία; Αρκεί το μάντρωμα για επαναφορά της διαταραγμένης ισορροπίας της τάξης που θα τους κάνει να συνειδητοποιήσουν την ακραία ανισότητα ανάμεσα στους ίδιους και τους ευρωπαίους ανθρωπιστές; Σ΄ όλες αυτές τις «παρανομίες» ενυπάρχει πάντα ένα στοιχείο εξέγερσης ενάντια στο νόμο της πολιτισμένης Δύσης.

Τι άλλο εκφράζει από αδυναμία το πονεμένο σώμα του αρρώστου που έχει ανάγκη τους ειδικούς για τη θεραπεία του, τα χρήματα για την εφαρμογή της; Τροφοδοτούμαστε με απλουστευμένες δραματικές θεωρίες που εστιάζουν στην υπαρξιακή διάσταση του πόνου, στην ελπίδα που επιφέρει η πίστη στην επιστήμη, στην ατομική ευθύνη στην πρόκληση και στην αντιμετώπιση ανασφαλειών και διακινδυνεύσεων. Κι αυτός ο ατομικισμός που προσδίδει απόλυτη αξία στην προσωπική ελευθερία, στην δυνατότητα να αποφασίζει το ίδιο το άτομο! Το άτομο με το βασανισμένο σώμα, που από φορείο σε φορείο, θάλαμο σε θάλαμο εκλιπαρεί τη γιατρειά του στους  επίγειους θεούς κι εύχεται το κόστος των υπηρεσιών τους να μην ξεπερνά τις δικές του δυνατότητες. Κανείς δεν αρνείται τη θεραπεία του, μόνο που το χρήμα θα ορίσει το είδος της και το χρόνο της.

¨Ολοι οι αναξιοπαθούντες με τα βασανισμένα σώματα όλο και περισσότερο παραιτούμαστε, αφηνόμαστε να πιστέψουμε  πως είμαστε θύματα μιας φυσικής ανισότητας για την οποία οι υπόλοιποι μαθαίνουμε να επιδεικνύουμε τον αρμόζοντα οίκτο, απομακρυνόμενοι σε απόσταση ασφαλείας. Κι ακριβώς επειδή  η κοινωνία είναι καπιταλιστικά οργανωμένη θεωρείται απολύτως φυσικός  ο συνδυασμός της ανθρωπιστικής προσφοράς με τους μηχανισμούς της αγοράς να καθιστά την εκδήλωση ακόμα και του οίκτου από πολιτεία και ιδιώτες αποδοτική από οικονομική άποψη.

ΝΕΑ ΠΕΡΙΤΥΛΙΓΜΑΤΑ

Κι ανάμεσα  στα συγχαρητήρια για τα απρόσμενα ολυμπιακά μετάλλια που έδωσαν για άλλη μια φορά την ευκαιρία για ρητορικές κορώνες οι οποίες   αποδίδουν στην ελληνική ψυχή και το γενναίο φρόνημα  την αιτία των επιτυχιών, τις πρωτιές στις πανελλήνιες εξετάσεις που γίνονται αφορμή και πάλι για επιβεβαίωση της αντίληψης πως  αρκεί η θέληση για την επιτυχία και  την επίσημη θερινή ραστώνη που μοιάζει να μην τελειώνει, η πραγματικότητα εξουθενώνοντας μας συνθλίβει.

 Περιστατικά στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, ως συνέπειες των κυρίαρχων πολιτικών που εφαρμόζονται με τις αντίστοιχες αντιδράσεις, όπως  π.χ. στη Νίκαια της Γαλλίας αστυνομικοί μπροστά σε λουόμενους εφαρμόζουν στην παραλία την απόφαση της πόλης που απαγορεύει το μπουρκίνι, το μαγιό που φορούν οι μουσουλμάνες, όπως στην Ελλάδα που ο υπουργός εργασίας Κατρούγκαλος υποστηρίζει ότι η θέσπιση των 384 Ευρώ εθνικής σύνταξης καλύπτουν το όριο της φτώχειας, και άλλα αμέτρητα έγιναν μια καθημερινότητα που ορίζουν μέχρι κεραίας τη ζωή μας. Το κακό είναι πως όσο βαθαίνει η κρίση τόσο ριζοσπαστικοποιείται η δομή της εξουσίας. Ενισχύεται, στο όνομα της ελευθερίας ή της εξασφάλισης της επιβίωσης,  στρώνοντας το έδαφος για το φασισμό,  για να αποκλειστεί  κάθε πιθανότητα εμφάνισης αδυναμίας της κυρίαρχης τάξης. Σύμφωνα με τις ικανότητες, την ιδιοσυγκρασία και τη στάση τους πολιτικοί και δημοσιογράφοι αντιπροσωπεύουν την προσπάθεια της κυρίαρχης τάξης να κινητοποιήσει προς όφελος της όλες τις δυνάμεις.

Κι ενώ συνεχίζει η κυρίαρχη τάξη δια των υπηρετών και υπερασπιστών της να εκθειάζει την ατομικότητα, όμως  με τις οργανωτικές δομές του κράτους που καλλιεργούν την προσδοκία ότι εγγυώνται την ασφάλεια μιας ζωής εξασφαλίζει ότι η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών θα παραμένει υπάκουη ακόμα κι όταν διαψεύδονται οι προσδοκίες τους, ώστε ελάχιστοι να είναι έτοιμοι να διακινδυνεύσουν να αποτελέσουν παραφωνία. Κάπως έτσι παρουσιάζεται το ΚΚΕ και όχι ως εναλλακτική λύση η πρότασή του  προς όφελος της εργατικής τάξης.

Οι λόγοι που οι εργαζόμενοι δεν επιλέγουν ν’  αντιδράσουν δυναμικά είναι σύνθετοι και δεν μπορούν να απλοποιηθούν σε μια και εύκολη γενίκευση. Ο ισχυρισμός ότι η ανασφάλεια υποσκάπτει  τις δυνατότητες του λαϊκού κινήματος να αποκτήσει μεγαλύτερη δυναμική παραμένει μια αμφιλεγόμενη πρόταση, όσο οι τρόποι και σχέσεις παραγωγής θεωρούνται δεδομένοι και αναλλοίωτοι. Γι΄ αυτό, αν και η δημοτικότητα της ΕΕ βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, σημαντικά αποθέματα παραμένουν σε μια, είναι αλήθεια, συνεχώς  συρρικνούμενη μειονότητα του πληθυσμού, όσο δεν αναγνωρίζεται ο αντιδραστικός χαρακτήρας της ΕΕ, ακριβώς επειδή εκφράζει την καπιταλιστικά ενοποιημένη Ευρώπη και τους ιμπεριαλιστές. Άλλωστε υπάρχουν και  σημαντικές αλληλεξαρτήσεις που αν δεν συνιστούν υποστήριξη της υπάρχουσας κατάστασης,  αντικειμενικά όμως υποβοηθούν –π.χ ο καταπιεστικός θρησκευτικός νόμος και η εξαναγκαστική χειραφέτηση που επιβάλλει η ευρωπαϊκή νομοθεσία. Ο κρίσιμος παράγων είναι ότι η ύπαρξη της ΕΕ διαπλέκεται με την ασφάλεια και την οικονομία της χώρας, στόχους που ενστερνίζονται η πλειονότητα των ανθρώπων.

Υπάρχει μια προφανής εντύπωση. Η συντριπτική πλειονότητα δεν αντιδρά, ούτε διανοείται να αντιδράσει, υπομένει μοιρολατρικά, αν και  ίσως απρόθυμα.  Ελάχιστοι είναι αυτοί που θέλουν τη φτώχεια, ωστόσο όμως όταν δεν τολμούν να αντιδράσουν στην πολιτική της ΕΕ όποια κι αν είναι τα κίνητρα και οι επιθυμίες τους τη βοηθούν να συνεχίζει να καταπιέζει. Μη πιστεύοντας πως υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση χάνουν το ηθικό και δεν αντιδρούν.  

Η ΕΕ έχοντας τεράστιες δυνατότητες παρέμβασης  σε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής, θρυμματίζει τις ζωές. Η γραφειοκρατία της στραγγίζει, προς όφελος του καπιταλισμού,  τα τελευταία αποθέματα ανθρώπινου δυναμικού. Η ΕΕ στηρίζεται σε έναν πολυσχιδή και έμπειρο γραφειοκρατικό μηχανισμό. Αυτός μοιάζει να υπερπηδά  τις όποιες αντιξοότητες για να εξακολουθήσει να λειτουργεί ακόμα και με  μειούμενη αποτελεσματικότητα μέχρι που να μην  υπάρχει σχεδόν τίποτε για να διοικηθεί. Χωρίς τις οργανωτικές ικανότητες των μορφωμένων, καλά εκπαιδευμένων υπαλλήλων της στις διάφορες βαθμίδες και θεσμούς της  η γύμνια της θα ήταν πασίδηλη.  Στις  αψιμαχίες μεταξύ Κομισιόν, κυβέρνησης, εγχωρίων κομμάτων για το θέμα Γεωργίου, που είχε αναλάβει το τιμόνι της Ανεξάρτητης Στατιστικής Αρχής,  σχετικά με κατηγορίες για τεχνητή διόγκωση ελλείμματος το 2010, αποκαλύπτεται το ψευδεπίγραφο της ανεξαρτησίας θεσμών και αρχών και η προσπάθεια ένθεν κακείθεν ότι η οικονομική μας εξαθλίωση είναι συνέπεια  στατιστικών, μαθηματικών μοντέλων, προσωπικών επιλογών κλπ.

Σε όλα αυτά προβάλλεται μια σχεδόν άκριτη νομιμοφροσύνη προς μια αφηρημένη θεσμική οντότητα, κρατική ή υπερκρατική, και μια δέσμευση προς  αυτό που θεωρείται καθήκον. Ακόμα κι όταν η πίστη σε ιδανικά της αστικής δημοκρατίας εξυπηρετεί σχεδόν μόνο ως πρόσχημα για συμμόρφωση ή αποποίηση των ευθυνών, οι παραδοσιακές αξίες του αστισμού έχουν περιοριστεί σε μια υπερπροθυμία εφαρμογής πολιτικών επιλογών όσο αντιδραστικές κι αν είναι αυτές. Και είναι μύθος ότι όλες αυτές οι επιλογές είναι χωρίς πολιτικό πρόσημο ή ότι οι πολιτικές αποφάσεις είναι αρμοδιότητα της ηγεσίας του κράτους. Οι δομές εξουσίας καθεμία διαποτισμένη σε διαφορετικό βαθμό με τις ιδεολογικές αξίες του αστισμού είναι όλες συνδεδεμένες με το κέρδος αντλώντας τη νομιμοποίησή τους από την αποδοχή τους.

Οικονομικές προβλέψεις, έρευνες αγοράς, πολιτιστικές κριτικές, επιστημονικές εξελίξεις, επίσημες ιερεμιάδες περί ναρκωτικών και χαλαρώσεις ηθών ή και ελευθερίας και προσωπικής έκφρασης,  αποδοχή ανεκτικότητας, κριτικές πολιτικής, αυτοδιάθεση, θρησκευτικές αναβιώσεις ή λατρείες, εγκώμια δημοκρατίας και ανεξιθρησκείας, ατομική ελευθερία κλπ  θέλουν να θεωρούνται σαν εκφράσεις μιας νέας κοινωνικής τάξης πραγμάτων,  ενώ είναι τα νέα περιτυλίγματα,  η αντανάκλαση και το επακόλουθο μιας ακόμα συστηματικής μεταλλαγής του καπιταλισμού.