ΠΕΡΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ

Η Γαλλία και η Ισπανία προτείνουν τη δημιουργία «κλειστών κέντρων στο ευρωπαϊκό έδαφος ήδη από την αποβίβαση» των μεταναστών, δηλώνει ο  Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο υπουργός εσωτερικών της Ιταλίας Μ. Σαλβίνι πριν από μέρες είχε αρνηθεί τον ελλιμενισμό στην Ιταλία πλοίου Aquarius που είχε διασώσει και μετέφερε 629 μετανάστες διαμηνύοντας από το facebook του πως θα πρέπει να βρουν άλλα λιμάνια να κατευθυνθούν,  σε πλοίο της γερμανικής ΜΚΟ lifeline δεν επιτρέπεται ο ελλιμενισμός, στα ελληνικά νησιά παραμένουν εγκλωβισμένοι, ζώντας σε «άθλιες και επισφαλείς συνθήκες, μέσα σε εγκαταστάσεις που έχουν μετατραπεί de facto σε χώρους κράτησης», κατά τη  Διεθνή Αμνηστία,  χιλιάδες πρόσφυγες. Αυτές  είναι μερικές ειδήσεις που αναφέρονται στις  μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές προς την Ευρώπη, η οποία αναζητεί κοινή συμφωνία για το άσυλο στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ.

               Η μετανάστευση, συστατικό στοιχείο των κοινωνιών και ένας από τους σπουδαιότερους παράγοντες κοινωνικής μεταβολής, τώρα που επηρεάζει άμεσα την Ευρώπη έχει αναχθεί σε παγκόσμια κρίση. Όσο η Ευρώπη μπορούσε να ελέγχει και να διαχειρίζεται τις μεταναστευτικές ροές, που περιοριζόταν η μαζικότητά τους σε Αφρική και Ασία,  δεν την απασχολούσαν. Εξάλλου η ελεγχόμενη μετανάστευση ευνοούσε την οικονομία της Ευρώπης που αναζητούσε φτηνό εργατικό δυναμικό δίχως εργατικά δικαιώματα. Στα χρόνια όμως  της καπιταλιστικής κρίσης με τις ευρωπαϊκές κοινωνίες να έχουν δεχθεί σκληρές επιθέσεις από τις πολιτικές λιτότητας, η υιοθέτηση αποτρεπτικών πολιτικών για πρόσφυγες και μετανάστες που επιβάλλουν κλειστά σύνορα, βρίσκουν σύμφωνο και  ένα  μεγάλο μέρος των ευρωπαϊκών λαών.  

               Μόνο που η μετανάστευση συνδέεται με κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές και στη βάση αυτών των αλλαγών πρέπει να μελετάται. Η μεταναστευτική κινητικότητα προς την Ευρώπη δεν είναι τυχαία ή συμπτωματική, αλλά άμεσα συνδέεται με τις ιμπεριαλιστικές πολιτικές της ΕΕ και των ΗΠΑ που επιβάλλουν προς συμφέρον τους γεωπολιτικές μεταβολές με τις επεμβάσεις και συγκρούσεις σε Μέση Ανατολή, Αφγανιστάν, Λιβύη, Συρία κλπ. που προκαλούν  πολιτική αστάθεια, αβεβαιότητα, φτώχεια, επισφαλή διαβίωση κλπ. Οι μεταναστευτικές ροές διαχέουν  τις συνέπειες αυτών των επεμβάσεων, έστω και αρκετά μετριασμένα, πέρα από τα όρια των εμπόλεμων ζωνών, σε περιοχές πιο διευρυμένες που περιλαμβάνουν και εκείνες που τις προκάλεσαν, δηλ. τη Δύση. Το να αγνοούμε τις ευθύνες της ιμπεριαλιστικής πολιτικής των κρατών της ΕΕ στην πρόκληση και ενίσχυση των ένοπλων συρράξεων στις περιοχές αυτές και να χρεώνουμε τη φτώχεια τους και αστάθεια σε πολιτισμικούς παράγοντες δικαιολογεί την υιοθέτηση από την ΕΕ πολιτικών καταστολής και αναχαίτισης. Και κάπως έτσι γίνεται προσπάθεια να συνδυαστεί η ρητορική για την υπεράσπιση της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας με  τον εκφοβισμό και τα στρατιωτικού χαρακτήρα μέτρα αποτροπής της μετανάστευσης  που όμως  έχουν αποτύχει και  απλώς  ενισχύουν, μετατρέποντας και τη μετανάστευση σε μια ακόμα  πηγή πλούτου,  τα δίκτυα παράνομης διακίνησης ανθρώπων.

             Κι επειδή  για πολλά χρόνια εμβολιαζόμαστε με την ιδέα ενός κοινού ευρωπαϊκού πολιτισμού που με την πρόοδο της επιστήμης και γνώσης εξασφαλίζει παραγωγικότητα και πλούτο, η ανάδειξη της  υπεροχής της Ευρώπης και των λαών που ανήκουν σ’ αυτή νομιμοποιεί  την  εξουσιαστική ιεραρχία που έχει στην κορυφή την ΕΕ. Γι’  αυτό και δεν είναι δύσκολο να γίνονται πειστικές προπαγάνδες περιθωριοποίησης μεταναστών και  προσφύγων που κατηγορούνται άλλοτε ως δυνάμει τρομοκράτες, άλλοτε ως δράστες σεξουαλικών επιθέσεων κλπ. Εξάλλου στο εσωτερικό των χωρών της ΕΕ οι μετανάστες χρησιμοποιούνται  και από τον κυρίαρχο λόγο, κεκαλυμμένα ή απροκάλυπτα, για να εκτονώνεται η οργή πολλών εργαζομένων που τους εξαθλιώνει η καπιταλιστική κρίση στοχοποιώντας τους ως μια από τις αιτίες της ανεργίας. Ο φασιστικός λόγος πρωτοστατώντας στις απλοϊκές απαντήσεις για τα προβλήματα του καπιταλισμού  χωρίς να στοχοποιεί τον ίδιο, στρέφει την οργή σε λάθος κατεύθυνση, στους μετανάστες, προσπαθώντας  να εμπεδωθεί στη μέση κοινωνική αντίληψη η θεωρία του μετανάστη ως ξένου επικίνδυνου και ανθρώπου χωρίς δικαίωμα στα δικαιώματα των πολιτών της Ευρώπης που απειλεί και  την εθνική ταυτότητα η οποία πρέπει να προστατευθεί.

               Η ΕΕ επαίρεται πως η νομοθεσία της για την καταπολέμηση των διακρίσεων προστατεύει τους πάντες στην ΕΕ και όχι μόνο τους πολίτες της, μ’ αυτήν την τυπική ισότητα που δεν αποτρέπει την εξαθλίωση των οικονομικά αδύναμων.  Δεν καλύπτει όμως  διαφορές ως προς τη μεταχείριση που απορρέουν από το γεγονός ότι κάποιος δεν είναι πολίτης της ΕΕ, για παράδειγμα διαφορετικούς κανόνες όσον αφορά την είσοδο και τη διαμονή σε χώρα της ΕΕ, και ούτε σταματά τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσής τους στα κέντρα εγκλεισμού τους. Η επίσημη πολιτική ρητορεία της ΕΕ με αρκετές δόσεις ανθρωπισμού δεν συνοδεύεται  από υλοποιημένες πολιτικές που συμφωνούν μ’ αυτήν, αλλά περισσότερο χρησιμοποιείται για να καλύπτονται δράσεις που εξασφαλίζουν τα κλειστά σύνορα ή  την εκμετάλλευση των μεταναστών. Γιατί   στην τελική το πόσο ανθρώπινα ή απάνθρωπα ρυθμίζονται καταστάσεις που προκύπτουν από τη μετανάστευση συνδέεται με την κατανομή πλούτου και τα συμφέροντα των καπιταλιστών.  

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΓΧΥΣΗ

Στις 9 Μαίου η  Ευρώπη γιορτάζει την ημέρα της, την επέτειο της αντίστοιχης   ημέρας του 1950 όταν ο Ρ. Σούμαν διάβασε τη διακήρυξη ενοποίησης της Ευρώπης, των αστικών δημοκρατιών της δυτικής Ευρώπης, επανασηματοδοτώντας εκείνη του 1945, ενώ η Ρωσία την ίδια μέρα τιμά  την άνευ όρων  συνθηκολόγηση των Γερμανών στα 1945 μετά την κατάληψη του  Βερολίνου από  τον   κόκκινο στρατό της ΕΣΣΔ. Η Ευρωπαϊκή οικονομική κοινότητα Άνθρακα και  Χάλυβα γέννησε την Ένωση της καπιταλιστικής Ευρώπης και η Ρωσία του Β. Πούτιν, στην προσπάθεια να οικειοποιηθεί την ΕΣΣΔ,  αποδίδει την κύρια ευθύνη για τη διάλυσή της στο κομμουνιστικό κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης.

           Δυο ενδεικτικά παραδείγματα ερμηνείας της ιστορίας με σκοπό τη δικαίωση σύγχρονων πολιτικών επιλογών. Η νίκη επί του φασισμού δικαιώνεται στην καπιταλιστική Δύση, από τη μια  με την καπιταλιστική  ενοποιητική διαδικασία της Ευρώπης και από την άλλη  στη Ρωσία με την  ανάδειξη της εθνικής ενότητας που την καθιστά διάδοχο της ΕΣΣΔ, χωρίς  όμως σοσιαλισμό ή ταξικά συμφέροντα.

          Κι αν η ιστορία, έστω και κομμάτια της, καθορίζει την εμπειρία μας όταν τη βιώνουμε, όμως τις στάσεις κι αντιλήψεις, που μας κληροδοτεί για να αντιληφθούμε το παρόν, η κυρίαρχη εξουσία έχει άφθονα μέσα για να διαμορφώσει κατά τα συμφέροντά της. Φτάνοντας λοιπόν στο βιολογικό της τέλος η γενιά στη οποία εγγράφηκε η ιστορία  του β’ παγκοσμίου πολέμου στο σώμα της  καθώς χάνεται η μνήμη της, ακόμα κι αν πλεκόταν το πραγματικό με το φανταστικό, απομένουν οι μεταγενέστερες γενιές μόνο με τις  ερμηνείες της ιστορίας που επεμβαίνουν και διαμορφώνουν τη συλλογική μνήμη.  Κι επειδή αυτή που  επικρατεί είναι  η ερμηνεία της κυρίαρχης τάξης η ιστορία καταλήγει ένα ακόμα όργανό της για την επιβολή των συμφερόντων της.

         Αποδεσμεύοντας λοιπόν το ναζισμό και φασισμό από τον καπιταλισμό, η κυρίαρχη τάξη μέσω οικονομικών και στρατιωτικών ενώσεων, όπως ΕΕ και ΝΑΤΟ,  με ρητορική που υπερασπίζεται δημοκρατία και αστικά δικαιώματα εφαρμόζει  φασιστική πρακτική για να επιβάλλει τα συμφέροντά της. Τέτοια δείγματα λόγου ιμπεριαλιστικής χειραγώγησης και ψεύδους είναι  οι ανθρωπιστικές δηλώσεις του ΟΗΕ που δεν αποτρέπουν, κι ούτε και το επιδιώκουν άλλωστε, τις σφαγές των λαών στη Μ. Ανατολή. Κι αν ο ναζισμός ήταν μια ιδιαίτερη, γερμανικής πατέντας, μορφή ιμπεριαλισμού, που προκάλεσε ανείπωτη φρίκη και κακό σε εκατομμύρια λαών δεν ήταν όμως απαραίτητα η αιχμή του εφόσον η βαρβαρότητα συνεχίζεται μέχρι σήμερα ακόμα και κάτω από δημοκρατικές μεταμφιέσεις. Ο ναζισμός, που προκάλεσε το λουτρό αίματος στην Ευρώπη, αντίστοιχο με το συνεχές, μακροχρόνιο λουτρό αίματος που οι πολιτισμένοι ευρωπαίοι έχουν προκαλέσει σ’ ολόκληρο τον κόσμο, αν δεν επικράτησε είναι γιατί συνθλίφτηκε από τους κομμουνιστές της ΕΣΣΔ. Βέβαια, όσο περνούν τα χρόνια, όλο και πιο πολύ ο κόκκινος στρατός απεικονίζεται ως καταπιεστής και κατακτητής, όλο και περισσότερο αποσιωπάται ο μέχρις εσχάτων αγώνας του στην απελευθέρωση της Ευρώπης από τους ναζί, ενώ δυναμώνουν και οι φωνές που κατηγορούν μαζί με τον Χίτλερ και τον Στάλιν για την έναρξη του πολέμου.

           Και στην τελική, αυτό που έχει επικρατήσει για το β παγκόσμιο πόλεμο είναι η απλοϊκή εικόνα ενός κακού παράφρονα, του Χίτλερ, με όλους τους άλλους, μ’ επικεφαλής τον Τσώρτσιλ,  σε ρόλο καλού  που προσπαθούν να τον  σταματήσουν.  Η απλοϊκότητα της ερμηνείας χρεώνει στη σκληρότητα της ανθρώπινης φύσης τον πόλεμο, προκρίνοντας μεταφυσική αιτιολόγηση και καλύπτοντας έτσι τις πολύ υλικές αιτίες που τον προκαλούν. Κι είναι μια βολική εξήγηση αυτή,  που επιτρέπει να μένουν στο μισοσκόταδο έρευνες κι εργασίες οι οποίες αποδεικνύουν τη χρηματοδότηση της γερμανικής πολεμικής μηχανής  από εταιρείες ευρωπαϊκές και  αμερικανικές.

         Βολικές εξηγήσεις επιστρατεύονται και τώρα  για τις συγκρούσεις στη Συρία, όπου ειδικοί αναλυτές και δημοσιογράφοι αναπαράγουν την προπαγάνδα του ΝΑΤΟ  για αντίσταση σε αυταρχικά καθεστώτα που δολοφονούν με χημικά όπλα, δίνοντας ευκαιρία στις ασήμαντες αστικές ευαισθησίες προοδευτικών αστών να εκφράσουν τον αποτροπιασμό τους για τα παιδάκια που σκοτώνονται. Διαχέεται κάθε είδους αστική σύγχυση, όπως η σιωπηρή προϋπόθεση για τη μεταφυσική σχεδόν δύναμη του διεθνούς σιωνισμού συγχωνευμένη με απλό φασισμό, για να δικαιολογούνται οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις στη Μ. Ανατολή, που έχουν ανακηρύξει το Ιράν σε αποδιοπομπαίο τράγο και  το Ισραήλ, σύμμαχο μας τα τελευταία χρόνια, που εφαρμόζει τις πολιτικές του ΝΑΤΟ,  σε αιωνίως αμυνόμενο του οποίου απειλείται η ύπαρξη, όταν το ίδιο δεν επιτρέπει ούτε την επιβίωση στους παλαιστίνιους.

        Ο τρόπος που ο κυρίαρχος λόγος ανασυνθέτει το παρελθόν, θρυμματίζοντας το σε ανεξάρτητα μεταξύ τους τμήματα που δεν μπορούν να διασυνδεθούν κατά την αιτιώδη σχέση τους, δεν αντανακλά παρά ιδεολογικές παραστάσεις που μπορεί να  δικαιώνουν την πρακτική της άρχουσας τάξης και στο παρόν.

ΝΕΑ ΠΕΡΙΤΥΛΙΓΜΑΤΑ

Κι ανάμεσα  στα συγχαρητήρια για τα απρόσμενα ολυμπιακά μετάλλια που έδωσαν για άλλη μια φορά την ευκαιρία για ρητορικές κορώνες οι οποίες   αποδίδουν στην ελληνική ψυχή και το γενναίο φρόνημα  την αιτία των επιτυχιών, τις πρωτιές στις πανελλήνιες εξετάσεις που γίνονται αφορμή και πάλι για επιβεβαίωση της αντίληψης πως  αρκεί η θέληση για την επιτυχία και  την επίσημη θερινή ραστώνη που μοιάζει να μην τελειώνει, η πραγματικότητα εξουθενώνοντας μας συνθλίβει.

 Περιστατικά στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, ως συνέπειες των κυρίαρχων πολιτικών που εφαρμόζονται με τις αντίστοιχες αντιδράσεις, όπως  π.χ. στη Νίκαια της Γαλλίας αστυνομικοί μπροστά σε λουόμενους εφαρμόζουν στην παραλία την απόφαση της πόλης που απαγορεύει το μπουρκίνι, το μαγιό που φορούν οι μουσουλμάνες, όπως στην Ελλάδα που ο υπουργός εργασίας Κατρούγκαλος υποστηρίζει ότι η θέσπιση των 384 Ευρώ εθνικής σύνταξης καλύπτουν το όριο της φτώχειας, και άλλα αμέτρητα έγιναν μια καθημερινότητα που ορίζουν μέχρι κεραίας τη ζωή μας. Το κακό είναι πως όσο βαθαίνει η κρίση τόσο ριζοσπαστικοποιείται η δομή της εξουσίας. Ενισχύεται, στο όνομα της ελευθερίας ή της εξασφάλισης της επιβίωσης,  στρώνοντας το έδαφος για το φασισμό,  για να αποκλειστεί  κάθε πιθανότητα εμφάνισης αδυναμίας της κυρίαρχης τάξης. Σύμφωνα με τις ικανότητες, την ιδιοσυγκρασία και τη στάση τους πολιτικοί και δημοσιογράφοι αντιπροσωπεύουν την προσπάθεια της κυρίαρχης τάξης να κινητοποιήσει προς όφελος της όλες τις δυνάμεις.

Κι ενώ συνεχίζει η κυρίαρχη τάξη δια των υπηρετών και υπερασπιστών της να εκθειάζει την ατομικότητα, όμως  με τις οργανωτικές δομές του κράτους που καλλιεργούν την προσδοκία ότι εγγυώνται την ασφάλεια μιας ζωής εξασφαλίζει ότι η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών θα παραμένει υπάκουη ακόμα κι όταν διαψεύδονται οι προσδοκίες τους, ώστε ελάχιστοι να είναι έτοιμοι να διακινδυνεύσουν να αποτελέσουν παραφωνία. Κάπως έτσι παρουσιάζεται το ΚΚΕ και όχι ως εναλλακτική λύση η πρότασή του  προς όφελος της εργατικής τάξης.

Οι λόγοι που οι εργαζόμενοι δεν επιλέγουν ν’  αντιδράσουν δυναμικά είναι σύνθετοι και δεν μπορούν να απλοποιηθούν σε μια και εύκολη γενίκευση. Ο ισχυρισμός ότι η ανασφάλεια υποσκάπτει  τις δυνατότητες του λαϊκού κινήματος να αποκτήσει μεγαλύτερη δυναμική παραμένει μια αμφιλεγόμενη πρόταση, όσο οι τρόποι και σχέσεις παραγωγής θεωρούνται δεδομένοι και αναλλοίωτοι. Γι΄ αυτό, αν και η δημοτικότητα της ΕΕ βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, σημαντικά αποθέματα παραμένουν σε μια, είναι αλήθεια, συνεχώς  συρρικνούμενη μειονότητα του πληθυσμού, όσο δεν αναγνωρίζεται ο αντιδραστικός χαρακτήρας της ΕΕ, ακριβώς επειδή εκφράζει την καπιταλιστικά ενοποιημένη Ευρώπη και τους ιμπεριαλιστές. Άλλωστε υπάρχουν και  σημαντικές αλληλεξαρτήσεις που αν δεν συνιστούν υποστήριξη της υπάρχουσας κατάστασης,  αντικειμενικά όμως υποβοηθούν –π.χ ο καταπιεστικός θρησκευτικός νόμος και η εξαναγκαστική χειραφέτηση που επιβάλλει η ευρωπαϊκή νομοθεσία. Ο κρίσιμος παράγων είναι ότι η ύπαρξη της ΕΕ διαπλέκεται με την ασφάλεια και την οικονομία της χώρας, στόχους που ενστερνίζονται η πλειονότητα των ανθρώπων.

Υπάρχει μια προφανής εντύπωση. Η συντριπτική πλειονότητα δεν αντιδρά, ούτε διανοείται να αντιδράσει, υπομένει μοιρολατρικά, αν και  ίσως απρόθυμα.  Ελάχιστοι είναι αυτοί που θέλουν τη φτώχεια, ωστόσο όμως όταν δεν τολμούν να αντιδράσουν στην πολιτική της ΕΕ όποια κι αν είναι τα κίνητρα και οι επιθυμίες τους τη βοηθούν να συνεχίζει να καταπιέζει. Μη πιστεύοντας πως υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση χάνουν το ηθικό και δεν αντιδρούν.  

Η ΕΕ έχοντας τεράστιες δυνατότητες παρέμβασης  σε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής, θρυμματίζει τις ζωές. Η γραφειοκρατία της στραγγίζει, προς όφελος του καπιταλισμού,  τα τελευταία αποθέματα ανθρώπινου δυναμικού. Η ΕΕ στηρίζεται σε έναν πολυσχιδή και έμπειρο γραφειοκρατικό μηχανισμό. Αυτός μοιάζει να υπερπηδά  τις όποιες αντιξοότητες για να εξακολουθήσει να λειτουργεί ακόμα και με  μειούμενη αποτελεσματικότητα μέχρι που να μην  υπάρχει σχεδόν τίποτε για να διοικηθεί. Χωρίς τις οργανωτικές ικανότητες των μορφωμένων, καλά εκπαιδευμένων υπαλλήλων της στις διάφορες βαθμίδες και θεσμούς της  η γύμνια της θα ήταν πασίδηλη.  Στις  αψιμαχίες μεταξύ Κομισιόν, κυβέρνησης, εγχωρίων κομμάτων για το θέμα Γεωργίου, που είχε αναλάβει το τιμόνι της Ανεξάρτητης Στατιστικής Αρχής,  σχετικά με κατηγορίες για τεχνητή διόγκωση ελλείμματος το 2010, αποκαλύπτεται το ψευδεπίγραφο της ανεξαρτησίας θεσμών και αρχών και η προσπάθεια ένθεν κακείθεν ότι η οικονομική μας εξαθλίωση είναι συνέπεια  στατιστικών, μαθηματικών μοντέλων, προσωπικών επιλογών κλπ.

Σε όλα αυτά προβάλλεται μια σχεδόν άκριτη νομιμοφροσύνη προς μια αφηρημένη θεσμική οντότητα, κρατική ή υπερκρατική, και μια δέσμευση προς  αυτό που θεωρείται καθήκον. Ακόμα κι όταν η πίστη σε ιδανικά της αστικής δημοκρατίας εξυπηρετεί σχεδόν μόνο ως πρόσχημα για συμμόρφωση ή αποποίηση των ευθυνών, οι παραδοσιακές αξίες του αστισμού έχουν περιοριστεί σε μια υπερπροθυμία εφαρμογής πολιτικών επιλογών όσο αντιδραστικές κι αν είναι αυτές. Και είναι μύθος ότι όλες αυτές οι επιλογές είναι χωρίς πολιτικό πρόσημο ή ότι οι πολιτικές αποφάσεις είναι αρμοδιότητα της ηγεσίας του κράτους. Οι δομές εξουσίας καθεμία διαποτισμένη σε διαφορετικό βαθμό με τις ιδεολογικές αξίες του αστισμού είναι όλες συνδεδεμένες με το κέρδος αντλώντας τη νομιμοποίησή τους από την αποδοχή τους.

Οικονομικές προβλέψεις, έρευνες αγοράς, πολιτιστικές κριτικές, επιστημονικές εξελίξεις, επίσημες ιερεμιάδες περί ναρκωτικών και χαλαρώσεις ηθών ή και ελευθερίας και προσωπικής έκφρασης,  αποδοχή ανεκτικότητας, κριτικές πολιτικής, αυτοδιάθεση, θρησκευτικές αναβιώσεις ή λατρείες, εγκώμια δημοκρατίας και ανεξιθρησκείας, ατομική ελευθερία κλπ  θέλουν να θεωρούνται σαν εκφράσεις μιας νέας κοινωνικής τάξης πραγμάτων,  ενώ είναι τα νέα περιτυλίγματα,  η αντανάκλαση και το επακόλουθο μιας ακόμα συστηματικής μεταλλαγής του καπιταλισμού.

ΠΕΡΙ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΖΗΤΗΜΑΤΩΝ

Και τι να περιμένουμε  τώρα; Πώς η Ευρώπη θα δείξει το ανθρωπιστικό της πρόσωπο και θα γίνει η Ευρώπη των λαών που δεν αφήνει τα παιδάκια να βουλιάζουν στις λάσπες της;

       Μα η Ευρώπη υπήρξε το λίκνο του καπιταλισμού. Κι αν οι ιδεολογικοί της εκπρόσωποι της αστικής τάξης διαμόρφωσαν μια ανθρωπιστική κοσμοαντίληψη που είχε κέντρο τον άνθρωπο, αυτή δεν είχε πολύ σχέση με την υλική πραγματικότητα, αφορούσε περισσότερο την εξιδανικευμένη μορφή του αστού, ενώ η αστική δημοκρατία με συνθήματα όπως «ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη» που σήμαιναν διαφορετικά πράγματα  για τους διάφορους ανθρώπους  αφορούσαν μόνο την τυπική της  μορφή. Αυτός ο ανθρωπισμός του αστού που ασχολείται με τον άνθρωπο σαν αφαίρεση και όχι στις πραγματικές κοινωνικές και ιστορικές του συνθήκες και με τις πραγματικές  ανάγκες και δυνατότητες  που γεννούν οι συνθήκες αυτές, αυτός ο ανθρωπισμός του αστού που ασχολείται με απόλυτες αξίες και όχι με συγκεκριμένες και σχετικούς  κανόνες συμπεριφοράς που απορρέουν από τη δυναμική των πραγματικών καταστάσεων της ζωής, διαψεύδεται από τη συγκεκριμένη πραγματικότητα. Δεν είναι μόνο η φτώχεια και η εξαθλίωση που εξαπλώνεται στην Ελλάδα που δείχνει το πραγματικό αντίκρισμα της φλυαρίας για τα ανθρωπιστικά ιδανικά, είναι και οι πρόσφυγες που αποκαλύπτουν αφτιασίδωτο το πραγματικό πρόσωπο της καπιταλιστικής Ευρώπης.

        Τα τελευταία χρόνια ζούμε με  την αύξηση της ανεργίας και κατάργηση κοινωνικών παροχών τη φτωχοποίηση των πληθυσμών,  τη συρρίκνωση ακόμα και της αστικής δημοκρατίας –αφού οι μεγάλες αποφάσεις λαμβάνονται από εξωκοινοβουλευτικά και ανεξέλεγκτα κέντρα, ενώ αποκτά πρόσωπο και φωνή ο φασισμός- την αύξηση της  χειραγώγησης με τη συνθήκη Σένγκεν  που μετατρέπει την Ευρώπη σε φρούριο, ενώ η ιδιωτική ζωή του καθένα γίνεται διάφανη για τα κέντρα ελέγχου. Και είναι η Ευρώπη με τις ΗΠΑ που την τελευταία εικοσιπενταετία ενέκριναν την καταπάτηση του διεθνούς δικαίου (όπως οι ίδιοι το διαμόρφωσαν) συμμετέχοντας σε πολεμικές επιχειρήσεις κι εντός της Ευρώπης (μπορεί να ξεχαστεί ο διαμελισμός της Γιουγκοσλαβίας;) και αποδεχόμενοι το νέο δόγμα του ΝΑΤΟ μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ που αναγορεύτηκε σε υπέρτατο κριτή και τιμωρό κάθε λαού· έτσι κι αλλιώς τα όπλα υπηρετούν τα προστάγματα της παγκόσμιας κυριαρχίας του κεφαλαίου. Το ΝΑΤΟ, με πρόσχημα το προσφυγικό,  αναλαμβάνει,  με της ελληνικής κυβέρνησης τη συγκατάθεση, δράση στο Αιγαίο, ένα τσιγάρο δρόμος από το μέτωπο της Μ. Ανατολής. Αλλάζοντας μάλιστα την καθιερωμένη σημασία των λέξεων για τις ανθρώπινες πράξεις και συγχέοντας αίτια και αποτελέσματα, μπορεί άνετα ο Γενικός Γραμματέας της Συμμαχίας να ισχυρίζεται πως «Σκοπός της αποστολής (…) είναι να βοηθήσει την Ελλάδα, την Τουρκία και την ΕΕ στο πλαίσιο των προσπαθειών τους για την αντιμετώπιση της παράνομης διακίνησης ανθρώπων που τροφοδοτεί αυτή την κρίση.
         Ο τρόπος αντιμετώπισης των προσφύγων δεν είναι κάτι το καινοφανές. Ξεχάσαμε πως η ιστορία της καπιταλιστικής Ευρώπης είναι μια ιστορία  βίαιου ξεριζωμού πληθυσμών, αποικιακής εκμετάλλευσης, αποικιακών πολέμων, γενοκτονιών. Κι αν αναπτύχτηκαν με τον καπιταλισμό οι παραγωγικές ικανότητες της κοινωνίας είναι αυτός που μετέτρεψε κάθε πρόοδο στην  επιστήμη και τεχνολογία σε θεομηνία για τις τάξεις των εκμεταλλευομένων και  καταπιεζομένων. Για ποια ανθρωπιστικά ιδανικά λοιπόν μπορούμε να μιλάμε; Τα ανθρωπιστικά ιδανικά που προάγουν τα συμφέροντα των εκμεταλλευομένων αντιβαίνουν στα συμφέροντα των εκμεταλλευτών και καταπιεστών. Στην πραγματική ζωή  οι δεύτεροι μάλιστα  αντιτάσσονται   με όλη τους τη δύναμη στην πραγματοποίηση ανθρωπιστικού ιδανικού υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες και σε συγκεκριμένους ανθρώπους. Κι επειδή διαθέτουν όλα τα μέσα για τη χειραγώγησή μας δεν τους φοβίζει η ρητορική που υπερασπίζεται έναν ανθρωπισμό γενικό, αφηρημένο που στηρίζεται σε ηθικά συναισθήματα ή και σε θρησκευτικές εντολές και διακηρύττει την πίστη στην ικανότητα τελειοποίησης της ανθρώπινης φύσης εκτός τόπου και χρόνου. Και καταλήγουμε να προβάλλεται  σαν αλληλεγγύη και η φωτογράφιση κάποιων μασκαρεμένων σε πρόσφυγες και οι πραγματικές  πράξεις ανακούφισης και βελτίωσης της ζωής των προσφύγων από χιλιάδες συνανθρώπους μας.  

            Κι επειδή πολλά επιχειρήματα θα αναπτύσσονται  για να δικαιώσουν το συμπέρασμα πως οι πρόσφυγες θα πρέπει να μείνουν στην πατρίδα τους ( τη γραφικότητα του Ν. Σφακιανάκη θα υπερκεράσουν βαθυστόχαστες αναλύσεις περί αυτού ή άλλων συναφών χαρακτηρισμών) ας μη ξεχνάμε πως μαζί με τους πρόσφυγες πληθαίνουν οι άνθρωποι που γίνονται όλο και περισσότερο ανέστιοι. Κι αν πολλοί μικροαστοί καμαρώνουν  για τα τέκνα τους που μορφωμένα και ταλαντούχα ενσωματώνονται στο επιστημονικό δυναμικό της Εσπερίας είναι πολλοί περισσότεροι αυτοί που αγωνίζονται για  να πουλήσουν την εργατική τους δύναμη  απλώς για να συντηρήσουν τη βιολογική τους ύπαρξη. Γιατί  αυτό που πρέπει να σωθεί και να συσσωρευτεί είναι το κεφάλαιο. Η Ευρώπη του κεφαλαίου ακολουθεί τη δυναμική του κεφαλαίου, αύξουσα συγκέντρωση, ανεργία, φτώχεια μέσα στον αυξανόμενο πλούτο. Το ιδεολόγημα των αυτοαποκαλούμενων αριστερών ή γενικώς προοδευτικών –όρα ΣΥΡΙΖΑ- περί μετασχηματισμού της Ευρώπης του κεφαλαίου σε Ευρώπη των λαών υφίσταται μόνο για να παραπλανά αποκοιμίζοντας τους εργαζόμενους. Γι'  αυτό ακόμα  και καθεστώτα και ιδεολογίες μίσους  και γενοκτονίας επικαλούνται τα ανθρωπιστικά ιδανικά, ισχυριζόμενα πως  αγωνίζονται για την ευτυχία των ανθρώπων, ακόμα κι αν η πλειοψηφία των  ανθρώπων ζουν στην πείνα και στη στέρηση και δεν μπορούν να ικανοποιήσουν τις βασικές τους στοιχειώδεις ανάγκες, όπως τις έχει διαμορφώσει το ιστορικό στάδιο ανάπτυξης της κοινωνίας.

            Και μένει  ο κομμουνιστικός λόγος που δεν λέει απλώς ότι η ζωή θα μπορούσε να είναι καλύτερη,  αλλά μας δείχνει πώς να την κάνουμε καλύτερη, τους κοινωνικούς όρους που είναι απαραίτητοι γι’ αυτό –η αλληλεγγύη ξεκινά από ένα πιάτο φαί  στον πεινασμένο  αλλά δεν σταματά εκεί. Μας  δείχνει το δρόμο για να λείψει η πείνα από τον κόσμο της δυναμικής αφθονίας –την κατάργηση του συστήματος εκμετάλλευσης. Καιρός να τελειώνουμε με την ελπίδα που εναποτίθεται στην τύχη ή την καλή προαίρεση, με την παρηγοριά για εφαρμογή μιας αόριστης ηθικότητας. Το θέμα είναι απλό: είναι δυνατό να τακτοποιηθεί η κοινωνική ζωή έτσι, ώστε οι άνθρωποι να μην είναι υποχρεωμένοι  να δουλεύουν για τους άλλους και να πεινούν οι ίδιοι αν ανατραπεί ο καπιταλιστικός τρόπος οργάνωσης της παραγωγής.

ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΤΩΝ ΠΝΙΓΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ

Οι συνεχείς απειλές για grexit που ενισχύθηκαν με την απειλή του αποκλεισμού μας από τη Συνθήκη Σένγκεν, τα νεκρά σώματα προσφύγων, που όλο και περισσότερο αυξάνονται,  στη θάλασσα του Αιγαίου, η  απαγόρευση  συγκεντρώσεων και άλλες συναφείς δράσεις και εξαγγελίες της εγχώριας και ευρωπαϊκής εξουσίας προκαλούν διάχυτες αγωνίες και αυξάνουν τις δυνατότητες για εκφοβισμό μας.

               Στην εγχώρια πολιτική σκηνή οι φονικοί ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί και τα οικονομικά μονοπώλια εκφράζουν τη βούλησή τους μέσα από εξαγγελίες και δράσεις της εκτελεστικής εξουσίας που ασκείται από την Αριστερά των μνημονίων και των απαγορεύσεων.  Μια διαφημιζόμενη Αριστερά που μόχθησε για να απαξιώσει και στο ιδεολογικό επίπεδο τα ιδεώδη της κοινωνικής  αντίστασης, τις αξίες της κοινωνικής πάλης, το στόχο του κοινωνικού μετασχηματισμού, το όραμα της αυριανής κοινωνίας και για  να μονιμοποιήσει αυτήν την αίσθηση πως τίποτε δεν αλλάζει σε όλους αυτούς που υποφέρουν,  απελπίζονται και υποτάσσονται

Στο μικρόκοσμό μας  ο ιμπεριαλισμός επανέρχεται γιατί πια βιώνουμε άμεσα τις συνέπειές του.  Έχει  δημοκρατικό ένδυμα, Ευρωπαϊκή Ένωση, με άλλοθι το ιδεολόγημα της προώθησης της ελεύθερης οικονομίας της αγοράς και της δημοκρατίας και την υπόσχεση της απελευθέρωσης των ατόμων μέσω της γενικευμένης  ελεύθερης οικονομίας. Μόνο που η απελευθέρωση  εμπορευμάτων, κεφαλαίων, υπηρεσιών  είναι επιλογή των πολυεθνικών, των δυνάμεων εκείνων που στηρίζουν το κεφάλαιο και  στην πραγματικότητα υποτάσσεται η ζωή με όλες της τις εκφάνσεις  στην παμφάγο ελεύθερη αγορά που την  ευτελίζει.

Για χρόνια νανουριζόμαστε με τον πολιτικό μύθο της Ευρώπης που  στηριζόταν στο απολίτικο τρίπτυχο ειρήνη, ασφάλεια, ευημερία. Η Ευρώπη θεωρούνταν χώρος ανοχής, ανεκτικότητας και ευημερίας. Η Ευρώπη ισχυριζόταν ότι αποδέχεται τον πολυπολιτισμό, με πολλές ομάδες με διαφορετικές γλώσσες και πολιτισμό να ζουν στον ίδιο χώρο, μόνο που  την εισβολή των ξένων την αποδεχόμαστε μόνο αν μπορούμε να τους εκμεταλλευτούμε σαν φτηνό εργατικό δυναμικό αλλά τους απωθούμε  ως ισότιμους πολίτες.  Και επιστέγασμα αυτών των ιδεολογημάτων ήταν ο ανθρωπισμός, γενικά και αόριστα, κάτι σαν θρησκευτικό υποκατάστατο ο οποίος δεσμεύει περισσότερο σε  λεκτικό επίπεδο, ενώ όλες οι συζητήσεις γύρω από τα ανθρώπινα δικαιώματα γίνονται σε πολιτικό κενό.   

Κι ύστερα ήρθε η κρίση για να απογυμνώσει την Ευρώπη από τα ιδεολογήματα στα οποία στήριζε την υπεροχή της. Αν και πάντα όλες οι εκφάνσεις της κοινωνικοπολιτικής ζωής φυσικά συνδέονταν με  την οικονομία, αυτό ήθελε η κυρίαρχη εξουσία να γίνεται καλυμμένα και όχι ξεκάθαρα, γιατί έτσι μπορούσε να φαίνεται ότι ταυτίζονται τα δικά της συμφέροντα με τα γενικά. Τώρα όμως όλο και περισσότερο γίνεται εμφανής η αρχή της ωφελιμότητας για την κυρίαρχη τάξη που είχε διεισδύσει σε όλα. Στη σκέψη μας, το λόγο μας, τον πολιτισμό μας, την πολιτική. Δεν μπορούσαμε, και εν πολλοίς συνεχίζουμε να μη μπορούμε,  να διαχωρίσουμε το  δικό μας συμφέρον από της κυρίαρχης τάξης. Γι’ αυτό και  η καταναγκαστική πίεση της κρίσης με την αύξηση του  φόβου και της ανασφάλειας φαίνεται πως προλαβαίνει κάθε αντίσταση πριν οργανωθεί και προκαλεί βαθιά συντηρητικά συναισθήματα σε μεγάλο μέρος του  πληθυσμού, φέρνοντας στην επιφάνεια τη λανθάνουσα προδιάθεση για  κάθε προκατάληψη, ενώ και η φασιστική εναλλακτική λύση κερδίζει τη συγκατάθεση μέρους του  κόσμου.  Γι’ αυτό και αποθρασύνθηκε στη Δανία η βουλή της να εγκρίνει νόμο για την κατάσχεση των χρημάτων και όσων πολύτιμων έχουν στην κατοχή τους οι μετανάστες που ζητούν άσυλο στη σκανδιναβική χώρα, με τη Νορβηγία να φαίνεται να ακολουθεί.

Βέβαια, ο κυρίαρχος λόγος της Ευρώπης και τώρα με τη κρίση και με το προσφυγικό συνεχίζει να θέλει να δείξει ότι δεν περιθωριοποιείται ούτε ο ορθός λόγος ούτε βέβαια ο ανθρωπισμός της. Κι ενώ καταπολεμάται  κάθε μορφή εθνικισμού για να επιτύχει η οικονομική ένωση της Ευρώπης, από την άλλη  κλείνονται τα σύνορά της απέναντι στους διάφορους εισβολείς που προσπαθούν να διεισδύσουν σ΄αυτήν, και στην πράξη ο μύθος του ουμανισμού της Ευρώπης ξεχνιέται. Παρόλ’ αυτά ακόμα και  τώρα υποστηρίζεται πως ό,τι κάνει η Ευρώπη είναι ορθολογικό και ανθρωπιστικό, ό,τι επιθυμούν ή φοβούνται οι άλλοι είναι ανορθολογικό, απορριπτέο πρέπει να εξαφανιστεί. Μόνο που η έσχατη συνέπεια του ευρωπαϊκού ορθολογισμού, στην υπηρεσία της αστικής τάξης και της κυριαρχίας της, ήταν τα  ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωση που μοιάζει να λησμονούνται οι αιτίες δημιουργίας τους. Και γι’  αυτό και προτάσεις όπως της προέδρου του αντιμεταναστευτικού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία να γίνεται χρήση όπλων προκειμένου να εμποδιστούν πρόσφυγες και μετανάστες να εισέλθουν στην γερμανική επικράτεια ακόμα κι αν τώρα  θεωρείται ακραία άποψη ή προκαλεί σάλο δεν σημαίνει ότι δεν θα υιοθετηθεί ή δεν υιοθετείται έστω κεκαλυμμένα ακόμα και τώρα.

Κι αν επαίρεται για την δημοκρατία της  η Ευρώπη, αυτή είναι συνεπής με τη λογική του επιχειρήματος της ανωτερότητας του πολιτισμού της  προς τον οποίο θα πρέπει να συμφωνήσουν να προσαρμοστούν  οι υπόλοιποι, να εξανθρωπιστούν δηλ. στο πρότυπο ανθρώπου  της Δύσης που ενσαρκώνει η ίδια. Μοιάζει για τους πολίτες της Ευρώπης δελεαστικό να εμφανίζονται ηθικά ανώτεροι οι ευρωπαίοι,  γιατί έτσι  ο ρατσισμός είναι πιο εύκολο να καταγγέλλεται  σε άλλα μέρη ή να χρεώνεται σε άλλους παρά να τον αντιμετωπίζουν οι ίδιοι στα δικά τους μέρη. Και περισσεύουν έτσι οι ηθικές καταδίκες που παίρνουν τη θέση της πολιτικής ανάλυσης.

Επιπλέον γίνονται προσπάθειες διαρκείς τα τελευταία χρόνια και η ίδια η κρατική εξουσία να αποδεσμευτεί από τους επαχθείς γι’  αυτήν καταναγκασμούς της νομιμοποίησης και συγχρόνως και η πολιτική συνείδηση του κόσμου να απομονωθεί από κοινωνικοπολιτικά ζητήματα. Σ’ αυτά τα πλαίσια εντάσσεται ακόμα και η απαγόρευση διαδηλώσεων ή και η καλλιέργεια του ενδεχόμενου εξωτερικής απειλής. Αυτή η εξωτερική απειλή σ’ όλη την Ευρώπη παίρνει τη μορφή του τρομοκράτη ή του μετανάστη, όταν δεν ταυτίζονται αυτά τα δυο, που επιβουλεύονται την ασφάλεια του ευρωπαϊκού χώρου. Μόνο που αυτές οι χώρες από τις οποίες προέρχονται όλες τους ήταν και είναι τμήμα της δυτικής καπιταλιστικής εξέλιξης και της δυτικής ευημερίας, ήταν και είναι τμήμα ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών της δύσης. Δεν γίνονται όλοι αυτοί πρόσφυγες ή μετανάστες τυχαία,  από ιστορικό ατύχημα.

Το παραμύθι της Ευρώπης των λαών και της αλληλεγγύης αποδεικνύεται πως δεν έχει και πολύ σχέση με την πραγματικότητα όταν διακυβεύονται συμφέροντα της άρχουσας τάξης. Οι ρίζες της κρίσης βρίσκονται στο οικονομικό σύστημα του καπιταλισμού που όμως  δεν αμφισβητείται στην ενοποιημένη Ευρώπη, αφού η ελεύθερη οικονομία της αγοράς είναι ο «ιδρυτικός» μύθος της ενοποίησής της.

Τσαλαπατώντας τα οράματα γενεών επιδιώκεται  να κλονιστεί κάθε πίστη σε μια άλλη κοινωνία χωρίς κυνήγι του κέρδους και η διάθεση να παλέψει κανείς γι’  αυτό. Κι έτσι οι  αξίες  με βάση τις οποίες κινούμαστε και παράγουμε  τις αναζητήσεις μας να παραμένουν  καθαρά αναπτυξιακές, ποσοτικές, καταναλωτικές δηλ. δικαίωσης του καπιταλισμού, και να μην  εγγράφεται καν στο ιδεολογικό επίπεδο το ζήτημα της πάλης των τάξεων και του κοινωνικού μετασχηματισμού.