ΕΓΓΥΗΜΕΝΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΕΓΓΥΗΜΕΝΗΣ ΕΞΑΘΛΙΩΣΗΣ

Δύο ειδήσεις των τελευταίων ημερών σηματοδοτούν την κυρίαρχη πολιτική που επιβάλλεται στους εργασιακούς χώρους τα τελευταία χρόνια σχεδόν απρόσκοπτα: η μια αφορά στην εξαγγελία του υφυπουργού εργασίας Β. Κεγκέρογλου ότι εντός του 2014 θα ξεκινήσει η πιλοτική εφαρμογή της καταβολής του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος  και  η άλλη αφορά στην καταγγελία συνδικαλιστικών σωματείων των ΜΜΕ πως οι εταιρείες των Ψυχάρη-Μπόμπολα, Αλαφούζου, «Εκτυπώσεις ΙΡΙΣ»,  «Πρακτορείο Τύπου Άργος» και  «Πρακτορείο Τύπου Ευρώπη» χρησιμοποιούν εργολάβους ενοικίασης εργαζομένων, συχνά ανειδίκευτων με συμβάσεις ακόμα και μιας ημέρας, χωρίς δικαιώματα.

               Μοιάζει πια να εδραιώνεται  η ξέφρενη κι αποχαλινοποιημένη πορεία  της κυριαρχίας του κεφαλαίου και της προσπάθειας σαρώματος κάθε υπαρκτού ή δυνητικού εμποδίου (π.χ συνδικαλισμού, συλλογικών συμβάσεων εργασίας κλπ.) που οδηγεί στην  απώτατη λογική του, η οποία δεν είναι άλλη από  την τερατώδη γιγάντωση του κέρδους και τη μεγιστοποίηση του τελικού στόχου, της κυριαρχικής του δύναμης.

               Αν πιστεύαμε, ιδιαίτερα  μεταπολεμικά ότι ο καπιταλισμός δεν είχε αυτά τα γνωρίσματα, ήταν γιατί τα αντίρροπα αριστερά κινήματα μαζί με την ύπαρξη της Σοβιετικής Ενωσης οδήγησαν στην τιθάσευσή του –κρατικός παρεμβατισμός του Κέϋνς, κράτος πρόνοιας μεταπολεμικά. Η ενδοτικότητα των δυτικών αριστερών και μετεξελιγμένων κομμουνιστικών κομμάτων στη Δύση και η διάλυση του σοβιετικού μπλοκ έφεραν την αποχαλίνωση. Η ολομέτωπη επίθεση  σε ό,τι μεταπολεμικά αποτέλεσε λαϊκή  κατάκτηση και σε όποιο εμπόδιο  που εξ ορισμού, έστω και προσχηματικά, θα το υπεράσπιζε οδηγεί το σύνολο των εργαζομένων σε κανάλια περιθωρίου  ή αυτοκαταστροφής αρκούμενοι μεγάλη πλειοψηφία τους  σε ψίχουλα που τους παρέχονται (π.χ. εργαζόμενοι με μισθούς πείνας, εκ περιτροπής, χωρίς ασφάλεια, το  κοινωνικό μέρισμα κλπ)

               Από την άλλη, η εξαγγελία για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα  μοιάζει να αποδεσμεύει από την πλειοψηφία του πληθυσμού την εξάρτησή του, για να υπάρχει και να επιβιώνει,  από την αγορά εργασίας, δηλ. δεν πρέπει πλέον να συγχέεται το δικαίωμα στο εισόδημα με το δικαίωμα στο μισθό. Με τέτοιες εξαγγελίες μοιάζει να συνεχίζει να διατηρείται στο οπλοστάσιο της κυρίαρχης ιδεολογίας έννοιες όπως κοινωνική δικαιοσύνη, αλληλεγγύη, ισότητα κλπ.. Αν όμως αφήσουμε το επίπεδο των γενικών αρχών και πάμε σ’ αυτό της οργάνωσης της κοινωνίας θα δούμε ότι  έχουν απεκδυθεί το περιεχόμενό τους και απλώς χρησιμοποιούνται στη ρητορική της κυρίαρχης τάξης για να γίνεται πειστική στις υποτελείς τάξεις η πολιτική που ασκείται και εδραιώνει πρότυπα άγριου καπιταλισμού.

          Σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία όπου ο μισός παγκόσμιος πλούτος βρίσκεται στα χέρια του 1% του πληθυσμού της γης σύμφωνα με έκθεση της ΜΚΟ Oxfam η εξασφάλιση ενός μίνιμουμ διαβίωσης δεν μοιάζει αλλά είναι μόνο ελεημοσύνη, με μοναδικό σκοπό να γίνει κοινωνικά πιο ανεκτή η φτώχεια χωρίς το φόβο κοινωνικών ταραχών. Σε μια εποχή όπου έχει εξασφαλιστεί η δυνατότητα για αξιοπρεπή διαβίωση όλου του πληθυσμού της γής με μια δικαιότερη κατανομή  του παγκόσμιου πλούτου, η εξασφάλιση απλώς της επιβίωσης σε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού στην αναπτυγμένη Δύση, με τα εξασφαλισμένα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα,  μοιάζει με χλεύη.

              Με τις εταιρείες ενοικίασης εργαζομένων, αφού είχε προηγηθεί η ευλυγισία έως σπασίματος της εργατικής νομοθεσίας και της νομικής προστασίας, εδραιώνεται το δικαίωμα  των εργοδοτών να προσλαμβάνουν και να απολύουν ελεύθερα ανάλογα με τις ανάγκες τους της στιγμής εργαζόμενους εποχιακούς ή αναπληρωματικούς ή προσωρινούς μερικών ωρών, που δεν θα έχουν δικαίωμα σε επιδόματα,  κοινωνικές ασφαλίσεις ούτε λόγος βέβαια για συνδικαλιστικής προστασία. Για να συμβεί όμως αυτό προϋποτίθεται ότι θα πρέπει να εξασφαλίζεται και ένα μίνιμουμ επιβίωσης που θα είναι εγγυημένο  για την μεγάλη μάζα του περιθωριοποιημένου πληθυσμού των ανέργων και ημιανέργων, που θα πρέπει να επιβιώνει για να μπορεί να προσφέρει την εργασία του όποτε το σύστημα το χρειάζεται. Δεν είναι σύμπτωση ότι εξαγγέλλεται αυτό το μέτρο του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, ενώ συγχρόνως σταδιακά καταργείται  κάθε άλλη μορφή κοινωνικής προστασίας, με τους βασικούς μισθούς ολοένα να συρρικνώνονται και οι υποχρεωτικές κρατήσεις για τις κοινωνικές ασφαλίσεις να εξαφανίζονται. Τίποτε δεν πρέπει να εμποδίζει και να παραχαράζει  το ελεύθερο παιχνίδι της αγοράς εργασίας. Η εγγύηση ενός μίνιμουμ επιβίωσης είναι προϋπόθεση για να μπορεί η αγορά εργασίας να λειτουργήσει χωρίς εμπόδια, για να μπορεί να διοχετεύεται και ο όγκος των παραγομένων προϊόντων.  Εξάλλου δίνει και το πρόσχημα σε διανοούμενους ανθρωπιστές και χριστιανούς να υπερασπίζονται τον καπιταλισμό που ενδιαφέρεται να διασώσει τη συνοχή της κοινωνίας μέσα από την υπεράσπιση θεμελιωδών  δικαιωμάτων που έχουν όμως περιοριστεί μόνο σ’  αυτό της επιβίωσης.

               Κι αν  το  εγγυημένο εισόδημα στη σοσιαλδημοκρατική  εκδοχή του, που είχε τη φιλοδοξία να κάνει ανθρώπινο το πρόσωπο του καπιταλισμού, είχε σαν αφετηρία τη μείωση της ποσότητας της εργασίας που θα πρέπει να κατανέμεται με τέτοιο τρόπο ώστε όλοι να μπορούν να δουλεύουν, αλλά να δουλεύουν όλο και λιγότερο χωρίς μείωση όμως του πραγματικού εισοδήματος, η εφαρμογή του σε συνθήκες άγριας καπιταλιστικής επίθεσης αποδεικνύει το πραγματικό πρόβλημα. Ο καπιταλισμός δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει  και να εφαρμόσει αιτήματα θεωρούμενα αριστερά, προσαρμόζοντάς τα όμως στη λογική του και  με τέτοιους όρους που εξουδετερώνουν τις όποιες θετικές συνέπειες αναμένονταν από την εφαρμογή τους.

             Κι όσο βαθαίνει η κρίση, όσο σκληραίνει η καπιταλιστική επίθεση ταυτόχρονα υπονομεύεται από τους ίδιους τους ίδιους τους κρατούντες το έδαφος πάνω στο οποίο ασκούν την εξουσία τους, γιατί αποδεικνύοντας  με τις επιλογές τους πως είναι στη φύση του καπιταλισμού η επιδίωξη του κέρδους, της γιγάντωσής του μέσα από την εμπορευματοποίηση των πάντων συμβάλλουν στη συνειδητοποίηση  από όλο και μεγαλύτερο τμήμα των εργαζομένων της αιτίας για την καταστροφή της ζωής τους.