ΑΞΙΟΚΡΑΤΙΑ

         Οι περισσότεροι από μάς ήξεραν ή υποψιάζονταν,  τα τελευταία χρόνια,  ο καθένας στον ιδιωτικό  του κύκλο δραστηριότητας, ότι τα «πράγματα» δεν πάνε καλά. Αλλά οι μερικές αποσπασματικές εμπειρίες δεν φτιάχνουν, με την απλή συνύπαρξη τους, μια σύνθετη εικόνα. Πολύ περισσότερο  μάλιστα, που μια τέτοια εικόνα ερχόταν  σε αντίφαση με την ευφορία για την ισχυρή και ακμαία Ελλάδα, που καλλιεργούνταν τα τελευταία χρόνια. Τη συνολική εικόνα του συστήματος αδυνατούσε να ερμηνεύσει το κομμάτι της Αριστεράς που ήθελε να πιστεύει ότι ανανέωνε τις αριστερές ιδέες και  καταγίνονταν με συνοικιακά προβλήματα, ενώ το ΚΚΕ, που είχε σύστημα συνολικής ερμηνείας του κόσμου  φάνταζε στην πλειοψηφία,  με τις «εμμονές» του, γραφικό. Έτσι  εφησυχάζαμε τότε για να  τρομοκρατηθούμε τώρα με την κρίση.      

        Ενστερνιστήκαμε, η  πλειοψηφία των εργαζομένων,  την ιδεολογία της κυρίαρχης τάξης και  στηρίζαμε τη διάδοση και καθιέρωση της βασικότερης  αξίας  με την οποία πορευόταν η κοινωνία, της ιδέας του ατομικού κέρδους. Άλλωστε, αυτή η αξία, που θεοποίησε  η άρχουσα τάξη, δραστηριοποιούσε και τη μάζα των μικρομεσαίων. Τώρα, η ίδια η κυρίαρχη τάξη κινδυνολογεί  για την εξαχρειωμένη κοινωνία που ενδιαφέρεται μόνο για το προσωπικό όφελος, και όχι για το κοινωνικό καλό,   αλλά φυσικά  δεν αγγίζεται  η ίδια αυτή αξία, η τερατώδης αυτή κινητήρια δύναμη, το κέρδος. Και όλοι μας, εργαζόμενοι και άνεργοι, αποδεχόμαστε σχεδόν σαν φυσικό φαινόμενο τη συσσώρευση του κεφαλαίου και σαν απολύτως  θεμιτό την επιδίωξη του κέρδους. Η λογική του ατομικού κέρδους,   ακόμα και τώρα, καθορίζει τον τρόπο που αντιδρούμε στις επιθέσεις των κυβερνώντων εναντίον μας.

       Η μείωση των μισθών και ημερομισθίων, η διάλυση των εργασιακών σχέσεων, η  παράλληλη αύξηση της ανεργίας, γενικά η ασύδοτη εκμετάλλευση της δουλειάς των εργαζομένων, έχουν στόχο τη μείωση του κόστους της παραγωγής, δηλ. την αύξηση των κερδών των κεφαλαιούχων. Καλούνται λοιπόν οι εργαζόμενοι  με τα κάθε λογής μέτρα, να αυξήσουν  την παραγωγή υπεραξίας. Μιλάμε βέβαια για ανάπτυξη, την ανάπτυξη του καπιταλισμού, άσχετα αν προσπαθεί να κρυφτεί κάτω από την αοριστία της εθνικής οικονομίας, η κατάσταση της οποίας, διακηρύττεται από τους κυβερνώντες, υποχρεώνει τη λήψη των οικονομικών  μέτρων λιτότητας.

        Όπως πάντα,  τα συγκεκριμένα και πραγματικά προβλήματα της οικονομικής κρίσης, καλείται να τα επωμιστεί συνολικά η εργατική τάξη κάτω από την εκβιαστική και σκληρότατη απειλή της ανεργίας.

        Δεν είναι όμως μόνο η άρχουσα τάξη που στρέφεται ενάντια στις πιο αδύναμες κοινωνικές ομάδες. Χιλιάδες μικρομεσαίοι, ανθρωπάκια που αισθάνονται  προνομιούχα, γιατί  πιστεύουν ότι συμμετέχουν  στη διαχείριση της εξουσίας,  ξεχύνονται από όλες τις μεριές της κοινωνίας μας για να βοηθήσουν να δεθούν οι πιο αδύναμοι με τα χιλιάδες νήματα της οικονομικής ανάγκης,  χρησιμοποιώντας τα ιδεολογικά εργαλεία της κυρίαρχης τάξης, το κέρδος και την αξιοκρατία, δύο από τους βασικούς ιδεολογικούς  πυλώνες της. Έτσι δε σταματούν κι αυτοί μαζί με τους κυβερνώντες να διατυμπανίζουν, σε όλους τους τόνους,  την πίστη τους  στο θεό του κέρδους και στην αξιοκρατία. Οι απολύσεις στο δημόσιο, στον ιδιωτικό τομέα, παντού,  μπορεί να δικαιολογηθούν αν συνδέσουμε την παραγωγικότητα, δηλ. την επιδίωξη κέρδους,  και την  αξιοκρατία.

        Ποιοι θα διαχειρίζονται επιτυχώς τα δημόσια πράγματα;  Ποιοι θα διατηρήσουν την εργασία τους σε μια δύσκολη οικονομική συγκυρία, που όλοι πρέπει να βοηθήσουμε για να ξεπεραστεί; Η απάντηση δίνεται με ποικιλία λέξεων που χρησιμοποιούνται  κατά κόρον από κυβερνώντες, μέσα ενημέρωσης και  επαναλαμβάνουν οι εργαζόμενοι: οι άξιοι, οι άριστοι, οι ικανότεροι, που θα αυξήσουν την παραγωγικότητα, δηλ.  σε τελευταία ανάλυση το κέρδος για το κεφάλαιο.

         Ο άξιος όμως και  η αξιοκρατία μπορεί να γίνουν πράγματα  επικίνδυνα,  ως συνολικές απαντήσεις για την κοινωνική πράξη, ως στάση. Η αξιοκρατία  μπορεί να γίνει  η  ιδεολογική αφετηρία για δικαιολόγηση της ανισότητας, για να αποδεχτούμε αναντίρρητα ότι απαραίτητα στοιχεία της δομής της κοινωνίας μας είναι από τη μια τα  προνομιούχα στρώματα που ασκούν εξουσία σε όλα τα επίπεδα και από την άλλη η υπόλοιπη μάζα των ανθρώπων. Στη ρίζα  όμως αυτής της αντίληψης  βρίσκεται ο διαχωρισμός της ανταγωνιστικής κοινωνίας σε εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενους. Και αν σε εποχές ευμάρειας επιτρέπεται μια κινητικότητα ανάμεσα στα διάφορα στρώματα εξουσίας, αν κανείς μπορεί να παράγει πλούτο, σε εποχές κρίσης αυτό το κριτήριο χρησιμοποιείται για να δώσει μια επίφαση δικαιοσύνης σε ανάλγητες επιλογές των κυβερνώντων.

        Η αξιοκρατία αποβλέπει να δικαιολογήσει τα πολιτικά και οικονομικά προνόμια των κυρίαρχων τάξεων στα αστικά καθεστώτα,  που η προσφορά τους  στη γενική ευημερία όλης την κοινωνίας είναι δήθεν δυσανάλογα μεγάλη. Η αξιοκρατία επιστρατεύεται και τώρα για να θεμελιώσει δήθεν  την αντικειμενικότητα στο τρόπο  επάνδρωσης θέσεων τόσο στο δημόσιο όσο και στο ιδιωτικό τομέα και να δικαιολογήσει τις στρατιές ανέργων που δημιουργούνται.

         Και η δική μας αποθάρρυνση είναι τόση,  που κάθε μας  ενέργεια αλλά και σκέψη  είναι ηχώ που αντανακλά τις  κραυγές των μέσων ενημέρωσης και των πολιτικών αρχηγών, δίνοντας την εντύπωση ότι είμαστε καταδικασμένοι εσαεί να είμαστε παίγνιά τους.