ΠΑΡΑΤΑΙΡΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ

Νεκροί 282 ανθρακωρύχοι κι άλλοι 90 αγνοούμενοι στην Τουρκία και ο πρωθυπουργός της Ρ. Ερντογάν, στην προσπάθειά του να αποσείσει τις ευθύνες  της κυβέρνησης του για το δυστύχημα, δηλώνει ότι «αυτά είναι συνηθισμένα πράγματα», σαν συμπέρασμα της αναδρομής του στα αντίστοιχα δυστυχήματα της Βρετανίας και Αμερικής τον προηγούμενο αιώνα.  Και μέσα στις  τραγικές εικόνες  που μεταδίδονται από τα ΜΜΕ με την αγανάκτηση των πονεμένων συγγενών  βλέπεις κι εκείνη του διασωθέντα ανθρακωρύχου που μπαίνοντας στο ασθενοφόρο ρωτά αν θα πρέπει να βγάλει τις μπότες του για να μη λερώσει το φορείο. Δεν ξεχωρίζει το πρόσωπο του ανθρακωρύχου και τα λόγια του διαβάζονται μεταφρασμένα, όμως δεν μπορείς να μην εκπλαγείς από τη διστακτικότητα μιας ευγένειας  που μοιάζει παράταιρη στην τραγικότητα της κατάστασης.

               Πολλά μπορεί να σκεφτεί κανείς για την ταπεινότητα ή την ευγένεια του συγκεκριμένου ανθρώπου και τον τρόπο που την εκδήλωσε. Συγχρόνως όμως κάποιος δεν μπορεί να μη συλλογιστεί πως η κοινωνική μας ύπαρξη είναι πηγή όλης της συνείδησης και των ιδεών μας και οι τρόποι ζωής μας συμφωνούν με παραδεγμένους και γενικούς τρόπους συμπεριφοράς, χωρίς να παραβλέπονται βέβαια και τα ατομικά χαρακτηριστικά. Γι’  αυτό αυτή η ευγένεια μπορεί να πάρει στο μυαλό μας άλλες διαστάσεις, να γίνει αφετηρία για άλλες σκέψεις.  Για τον εργάτη που ακόμα και σ’  αυτές τις περιστάσεις ζωής και θανάτου νιώθει πως τα αντικείμενα αξίζουν περισσότερο από τον ίδιο. Για τις ανθρώπινες σχέσεις που εκφράζονται με βάση την αγορά και την πώληση εμπορευμάτων και έτσι αποτιμάται και η εργατική δύναμη, με εργάτες που ακόμα κι όταν πουλάν τη δουλειά τους να μην εκτιμούνται σαν άνθρωποι παραπάνω από τα προϊόντα που παράγουν.  Για τις κοινωνίες της εκμετάλλευσης, όπου η παιδεία, η θρησκεία, η δημιουργία ηθικών αντιδράσεων κληρονομήσιμων μάλιστα, η παραδειγματική συμπεριφορά εργατών επιδοκιμαζόμενων από τους εργοδότες, η ενθάρρυνση της αγάπης για την τάξη και τη φρονιμάδα, η υιοθέτηση κανόνων συμπεριφοράς που υποβάλλουν  μορφές σεβασμού προς την  καθεστηκυία τάξη  δημιουργούν γύρω από τον εκμεταλλευόμενο μια ατμόσφαιρα υποταγής και ταπεινότητας. Και βέβαια πολλά μπορεί να σκεφτεί κανείς και για τη δήλωση του Ρετζεπ Ταγίπ Ερντογάν. Στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες της Δύσης που η εξουσία θέλει να στηρίζεται στη συναίνεση  ο λόγος χρησιμοποιείται για να την πετύχει  με λεκτικές κατασκευές που συγκαλύπτουν, αποσιωπούν, παραπλανούν. Η αλαζονεία του τούρκου πρωθυπουργού και η πεποίθησή του για τη δύναμη της εξουσίας του κάνει το λόγο του να ξεπερνά τα όρια  του «ορθού πολιτικού λόγου», να γίνεται κυνικός, εκθέτοντας και επιδεικνύοντας τη δύναμη της εξουσίας, αδιαφορώντας για την κάλυψη της αναλγησίας.

               Η μεγάλη τραγωδία στην Τουρκία δείχνει χωρίς  διάφορες διαμεσολαβήσεις  τον μανιχαϊστικό κόσμο που ζούμε, την κοινωνία την κομμένη στα δυο όπου οι ανισότητες, η πελώρια διαφορά των τρόπων ζωής δεν καταφέρνουν ποτέ να καλύψουν τις ανθρώπινες ανάγκες. Αυτή η εικόνα που μεταδίδουν τα ΜΜΕ από το φοβερό δυστύχημα στις στοές είναι η εικόνα  μιας εργατικής τάξης που δεν υπάρχει μόνο στην Τουρκία αλλά και σε κάθε καπιταλιστική χώρα της δύσης  και ιδιαίτερα   στη δική μας, αν και η ένδειά της, αν όχι και η ύπαρξή της,  κρύβεται επιμελώς. Μέρες που είναι εκλογών στη χώρα μας οι προεκλογικές αντιπαλότητες των δυο βασικών μονομάχων περιορίζονται σε καταγγελίες, υποσχέσεις και ευφυολογήματα που τροφοδοτούν ελπίδες, αισιοδοξίες, φοβίες κι ανασφάλειες μικρομεσαίων αγνοώντας τη φτώχεια που εξαπλώνεται ταχύτατα σε όλο και ευρύτερα κοινωνικά στρώματα, την απέραντη δυστυχία μιας εργατικής τάξης που έχει καταρρεύσει οικονομικά και τροφοδοτεί την απελπισία της η επίμονη ανεργία.

               Τα πονεμένα πρόσωπα  ανθρακωρύχων σε άλλα ορυχεία  από την Τουρκία που απαντούσαν καταφατικά σε ερωτήσεις αν μετά απ’  αυτό το δυστύχημα θα συνέχιζαν να δουλεύουν, γιατί δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά, είναι η εικόνα της εργατικής τάξης σε κάθε χώρα. Μια εικόνα παράταιρη μ’ αυτήν της ανάπτυξης και της ευημερίας που διαφημίζεται ή εξαγγέλλεται και πρέπει να παραμένει, κυριολεκτικά και μεταφορικά, στα έγκατα της γης, στο σκοτάδι.  Έρχεται στο προσκήνιο μόνο όταν τη σκοτώνει το εκμεταλλευτικό σύστημα και βρίσκει την ευκαιρία εκφωνώντας επικήδειους να δείξει τη φιλανθρωπία του ή όταν συνειδητοποιώντας τη δύναμή της αγωνίζεται και διεκδικεί βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης της ή πιο σπάνια ανατροπή του συστήματος.  Οι εργάτες πάντα, και στις εποχές της ευημερίας στη Δύση,  αποτελούν εμπόρευμα, ενώ η καθοριστική δύναμη είναι η κίνηση των αγορών και σε καμιά περίπτωση η ανθρώπινη ευημερία, παρά τις διακηρύξεις του κυρίαρχου λόγου. Η ανθρώπινη ευημερία είναι αναγκαστικά, στην καλύτερη περίπτωση,  το υποπροϊόν μιας οικονομικής διαδικασίας όταν ευνοεί αυτό που  είναι η μοναδική κινητήρια  δύναμή της,  το κέρδος, το οποίο για να επιτευχθεί κατά κανόνα  υποβιβάζει τους εργαζόμενους σε εξαρτημένο παράγοντα της παραγωγής, παραδίνοντας τον άνθρωπο σ’ ένα μηχανισμό που τον καταστρέφει.

               Τόσα χρόνια με την κρίση μας συμβουλεύουν να ανεχτούμε όλα τα δεινά της γιατί η αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος αναγκαστικά  συνεπάγεται σκληρότητες, παραλογισμούς πράγματα που μπορούν να φαίνονται αδικίες αλλά δεν είναι, γιατί τα κακά του καπιταλισμού θα απαλειφθούν μόλις ξεπεραστεί η κρίση.  Κι ενώ δεν διακρίνεται καμιά αναλαμπή φροντίδας για τις ανάγκες μιας εξαθλιωμένης εργατικής τάξης και στις προεκλογικές υποσχέσεις των μονομάχων, Ν.Δ και ΣΥΡΙΖΑ, και στις ελεγχόμενες αποκαλύψεις εφημερίδων του εξωτερικού για τα παρασκήνια των διαβουλεύσεων σχετικά με  τη διαχείριση της κρίσης, πριν δυο ή τρία χρόνια, μοιάζει η πλειοψηφία να σκύβει το κεφάλι μπροστά στους κανόνες που μας επιβάλλονται και η χρησιμότητά τους έχει να κάνει μόνο με την επιβίωση ενός συστήματος που μας συνθλίβει.

               Οι τραγικές εικόνες από την Τουρκία δεν έρχονται από το παρελθόν, αλλά είναι σκηνές ενός μέλλοντος, του δικού μας, όσο δεν συνειδητοποιούμε τι συμβαίνει στην κοινωνία και σε μας και πιστεύουμε ότι υπάρχουν μόνο βάσανα που μας ξεπερνάν και υποσχέσεις με μικρές ελπίδες από εκείνους μας συνθλίβουν και δεν δραστηριοποιούμαστε να μεταβάλλουμε αυτόν τον κόσμο.

               Η φτώχεια και η εξαθλίωση  δεν εξηγείται σαν κάτι που υπάρχει στη φύση των πραγμάτων, αλλά σαν συνέπειες του καπιταλισμού. Το κάλεσμα για υπερψήφιση, και στις δυο εκλογικές αναμετρήσεις, του ΚΚΕ σ’  αυτή τη βάση στηρίζεται. Σαν  ένα  πρώτο βήμα για μια ριζική μεταβολή της κοινωνικής πραγματικότητα ή έστω σαν ένα μήνυμα για την αντίθεσή μας στους οικονομικούς σχεδιασμούς που επιβάλλει η κυρίαρχη τάξη εξουθενώνοντάς μας. Εκτός αν πιστεύουμε ότι ανήκουμε σ’ αυτήν. Η μήπως αυτό …ελπίζουμε;