ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ

    Κι επειδή στα χρόνια που ζούμε πολιτικές επιλογές και αποφάσεις των κυρίαρχων κέντρων αδιαφορούν για τις ανθρώπινες ζωές που ισοπεδώνουν επικαλούμενοι μάλιστα τη σωτηρία μας, ίσως να μην είναι και τόσο αυθαίρετο να θυμηθούμε ότι και   η μικρασιατική εκστρατεία έγινε εν ονόματι  της εθνικής ενοποίησης και ομογενοποίησης και κατέληξε σε καταστροφή.

        Κι ίσως γι’  αυτό και  οι επισημάνσεις, γραμμένες πριν από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο,  του Κ. Βάρναλη για τη μικρασιατική καταστροφή μπορούν να βοηθήσουν ακόμα και τώρα στην κατανόηση των αιτιών  εκείνης της καταστροφής… ίσως κάπως σχηματικά και της δικής μας;

      « Μοναδικό φαινόμενο στην ιστορία του κόσμου! Ενας στρατός, ο στρατός ολάκερος ενός κράτους να καταστρέφεται σύρριζα, να σκορπίζεται δεξιά κι αριστερά και να φεύγει τρεχάλα, να ρίχνει τα όπλα του και να «ν’ αρνείται να συνεχίσει τον αγώνα»(θ. Τζάτζαρη, Λεξικόν Ελευθερουδάκη, άρθρ. «Μικρασία») κι όμως να είναι ευχαριστημένος  γι’ αυτό! Και πίσωθέ του να είναι πιο πολύ ευχαριστημένος ο μισός λαός, δηλαδή οι πολιτικού αντίπαλοι της κυβέρνησης, γιατί τώρα θα τήνε ρίχνανε εύκολα, θα διώχνανε από τον τόπο μια δυναστεία, που ήτανε ο ανεύθυνος και απαραβίαστος αρχηγός ενός πολιτικού κόμματος, και θα παίρνανε αυτοί την εξουσία… του Δημόσιου Ταμείου.

        Ούτε λοιπόν η ελληνική κεφαλαιοκρατία είχε καμίαν άλλη φροντίδα σ’ όλην αυτήν την υπόθεση από το να θησαυρίζει όσα μπορούσε περισσότερα και με προμήθειες και καταχρήσεις, όπως συμβαίνει πάντοτε, μα ούτε και τα δυο μεγάλα  πολιτικά κόμματα, που διαχειριζόντανε τα συμφέροντα της ντόπιας και της ξένης κεφαλαιοκρατίας είχανε άλλη σκέψη από  την εξουσία, ήγουν τις μασέλες τους. Γαυγίζοντας γύρω από το ίδιο κόκκαλο και έχοντας πίσω τους χωρισμένο στα δυο τον ελληνικό λαό και τον ελληνικό στρατό είχανε ρίξει κάθε παραβάν και κάθε ντροπή  μπροστα  στα μάτια του κόσμου. Η εργατιά πολεμούσε στο μέτωπο, η κυρίαρχη τάξη θησαύριζε, οι πολιτικοί τρωγόντουσαν και εξαιτίας αυτηνών των τελευταίων η μισή Ελλάδα ευχότανε τη νίκη του στρατού κι η άλλη μισή την καταστροφή του. Κι αυτή η μισή με τα όργανά της σ’ όλους τους κλάδους της ζωής σαμποτάριζε τον πόλεμο. Η ήττα του στρατού, θα ήτανε ήττα της κυβέρνησης και η ήττα της κυβέρνησης νίκη των αντιπάλων της!

         Μα ο στατός; Ο στρατός έβλεπε από πολύ κοντά την τραγική πραγματικότητα. Εβλεπε  με τα ίδια του τα μάτια κι όχι με τα κύρια άρθρα των εφημερίδων και τα ανακοινωθέντα ή τους ρητορικούς λόγους της κυβέρνησης. Εβλεπε  μπροστά του μια απέραντη ήπειρο, που πήγαινε να την καταχτήσει. Και μετρώντας τις δυνάμεις του τις έβρισκε πολύ δυσανάλογες για ένα τέτοιο μεγάλο σκοπό. Εβλεπε το λαό, το στρατό και τους αξιωματικούς του  διαιρεμένους. Εβλεπε τη ρεμούλα στο ζήτημα των προμηθειών, του ανεφοδιασμού του και της  τροφής του. Εβλεπε όλην την Ευρώπη και τους Ρώσους να βοηθάνε τους Τούρκους διπλωματικά και με αφθονία  πολεμικού υλικού ενάντια στους… Εγγλέζους!

         Γιατί όσο κι αν δεν καταλάβαινε καλά, μυριζόταν όμως, πως βρισκόταν εκεί για ξένα ιντερέσα. Δεν ήξερε όμως, πως ο Βενιζέλος  έστειλε εκεί τον ελληνικό λαό να εξασφαλίσει με το αίμα του την αρπαγή των πετρελαίων της Μοσούλης για τους Εγγλέζου ιμπεριαλιστές. Και πως ο Κωνσταντίνος δέχτηκε να συνεχίσει αυτή την εντολή για το «τίμημα» της παλινόρθωσής του. Με τέτοιο περιεχόμενο η μικρασιατική  εκστρατεία δε μπορούσε να χρησιμοποιήσει για το σκοπό της κανένα φλογερό και γόνιμο προσχημα, που να ξεγελά τις μάζες.

           Γιατί στα καθεστώτα των τάξεων πάντοτες τα ιδανικά είναι προσχήματα της κυρίαρχης τάξης για ν’ αρπάξει ευγενικά την ξένη λεία. Κι όταν η άρχουσα τάξη βρίσκεται στην περίοδο της ανόδου της, τα ιδανικά της πιάνουνε. ¨Όταν όμως βρίσκεται στην περίοδο καθόδου της, τα ιδανικά της γίνονται κούφιες λέξεις  και δεν πιάνουνε  στην ψυχή του λαού. Κι αυτό είναι το πιο σίγουρο σημάδι για να γνωρίσει κανείς τη χρεοκοπία ενός καθεστώτος και να προφητέψει το τέλος του. Οι ιδεαλιστές όμως συλλογίζονται αντίστροφα: νομίζουνε, πως η παρακμή των ιδανικών ενός καθεστώτος φέρνει και την παρακμή του καθεστώτος. Τέτοιος συλλογισμός συμφέρει  στα καθεστώτα που κλονίζονται. Γιατί τους  δίνει το δικαίωμα να βαστήξουνε τα ιδανικά- προσχήματα με τη βία!(..._

          Σήμερα υπάρχει σ’ όλο τον κόσμο μεγάλη φτώχεια από προσχήματα! Γι’ αυτό μεταχειρίζονται οι ληστές της ανθρωπότητας τα πιο ξετσίπωτα προσχήματα. Ο Χίτλερ θέλει να κατακτήσει (για πρώτη δόση) τη μισή Ευρώπη, γιατί οι κάτοικοί της δεν είναι … άριοι! Είναι κατώτερες ράτσες!(Σπουδαίο ιδανικό! Ούτε να φτύνεις απάνω του!) Ο ιταλικός φασισμός ζητεί να φάγει την Αβυσυνία, επειδή λέει στη χώρα αυτή διατηρείται ακόμα η δουλεία(αν και ως θεσμός έχει καταργηθεί) ωσάν η αργατιά και η αγροτιά της Ιταλίας να μην είναι σκλάβες μιας μικρής μειοψηφίας μεγαλοκαπιταλιστών (…)

           Μπορούμε όμως να περηφανευόμαστε οι Ρωμιοί, πως εμείς πρώτοι μετά τον παγκόσμιο πόλεμο μεταχειριστήκαμε στη μικρασιατική μας εκστρατεία τέτοιας λογής προσχήματα. Ο Λόυδ Τζώρτζ, που μας έστειλε εκεί, το φώναξε από το βήμα της Βουλής των Κοινοτήτων, πως ο ελληνικός στρατός δεν είναι μονάχα πρωτοπόρος του πολιτισμού στην Ασία μα και υπερασπιστής της χριστιανοσύνης. Πολύ μεγάλο «ιδανικό» για έναν πολύ μικρό λαό. Ετσι ο στρατός του μικρού αυτού λαού δεν κατάλαβε το λόγο της εκστρατείας αυτής, όπως δεν κατάλαβε γιατί πήγε στην Ουκρανία. Κι ήθελε να φύγει πίσου, πριν φτάσει η καταστροφή, που ζύγωνε μέρα με την ημέρα. Κι όταν έγινε η μοιραία, η αναπόφευκτη καταστροφή, τότες όποιος στάθηκε τυχερός να μη σκοτωθεί η να μη πιαστεί αιχμάλωτος, έφυγε ευχαριστημένος. Και δεν είδα κανένα να βλαστημά τον Κεμάλ που το έστειλε πίσου στο χωριό του άναυλα. Ξέπεσε ο λαός; Όχι! Παραείχε ψευτίσει και ξεπέσει η κυρίαρχη τάξη του.    

       Μονάχα σαν έγινε η καταστροφή αρχίσανε να βρίσκουνε, πως όλη εκστρατεία ήτανε τυχοδιωκτική κι εγκληματική. Γιατί ξεπερνούσε πολύ τις μικρές δυνάμεις του έθνους. Γιατί έγινε χωρίς καμιάν οργάνωση, χωρίς τάξη, χωρίς πειθαρχία και χωρίς κανένα ηθικό. Γιατί λαός και στρατός ήτανε διαιρεμένοι. Και τότε μοναχά  πήρε ν’ ακούγεται αριά και πού, πως και κείνοι, που πρωταρχίσανε την εκστρατεία, και κείνοι, που τη συνεχίσανε, ήτανε όλοι τους πουλημένοι στους ξένους.

         Η δεύτερη λοιπόν πράξη της μικρασιατικής καταστροφής παίχτηκε στη «ζώνη του εσωτερικού», ανάμεσα στους φταίχτες. Δηλαδή ανάμεσα  στα δυο μεγάλα πολιτικά κόμματα, το λαϊκό και των φιλελευθέρων. Απάνου στην προσπάθειά τους οι κυβερνητικού να ξεφύγουν την ευθύνη λέγανε πως έφταιξε η…  Τύχη ή η δειλία του στρατού. Μα οι βενιζελικοί δεν τις  χάφτανε  αυτές τις αοριστίες και τις γενικότητες. Υποστηρίζανε πως έφταιγε η ανικανότητα της κυβέρνησης και των στρατηγών της(…)

        Αυτή η επιχειρηματολογία των δυο κομμάτων, για την ευθύνη της μικρασιατικής καταστροφής, είναι κυρίως στάχτη στα μάτια του κόσμου. Χρησιμεύει να κρύβει τη βαθύτερην αλήθεια: πως και τα δυο κόμματα ήτανε όργανα του εγγλέζικου ιμπεριαλισμού στη Μικρά Ασία και πως το καθένα για να προτιμηθεί στην αγορά και να μείνει στην εξουσία, πρόσφερνε όσα μπορούσε περισσότερα στο Φόρεϊν Οφφις. Και τα δυο λοιπόν κόμματα είναι  ένοχα. Και τα δυο παραδώσανε  τον ελληνικό λαό «ως πρόβατον επί σφαγή» στου ξένους και φέρανε στην άγονην  Ελλάδα  ενάμισι εκατομμύριο πεινασμένους και άστεγους «αδερφούς». 
        Ολη όμως η δικολαβική φλυαρία των δυο κομμάτων για ευθύνες και προδοσίες δεν ικανοποιούσαν το λαό. Ητανε ολότελα θεωρητική η συζήτηση! Ο λαός δεν ζητούσε να  μάθει ποιος φταίει. Ζητούσε να  ιδεί τα κεφάλια των φταιχτηδών να πέφτουνε(…)»

                         

  Κ.  Βάρναλη "Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ", από τα "Φιλολογικά απομνημονεύματα, εκδ. Κέδρος, 1981