ΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΙΡΕΣΗ

         Επιμένουν οι κυβερνώντες στις μεταρρυθμίσεις, στις οποίες περιλαμβάνονται περικοπές μισθών και  συντάξεων, απολύσεις, περικοπές παροχών υγείας κλπ., υποστηρίζοντας ότι θα μπουν έτσι τα θεμέλια για να ανταποκριθεί η οικονομία μας στις απαιτήσεις των αγορών, ώστε να ξεκινήσει ο κύκλος της ανάπτυξης. Συγχρόνως ομολογείται από τους σχεδιαστές του πακέτου οικονομικών μέτρων που εφαρμόζεται στη χώρα μας και αλλαχού ότι ο σχεδιασμός τους είναι λανθασμένος, αλλά  επιμένουν στην απαρέγκλιτη εφαρμογή τους από τους λαούς. Ο ορθολογισμός στα όριά του ή απλώς η καταστρατήγησή του;

          Με τον ορθό λόγο θεωρείται  ότι εξηγούμε αναζητώντας τις αιτίες ενός φαινομένου, υποστηρίζουμε τις προτάσεις μας με αποδείξεις, αποκρούοντας και ελέγχοντας την αυθαιρεσία κι επιτρέποντας να οργανώσουμε τη δράση μας, για να προβούμε σε κάποια πράξη, με βάση ένα προδιαγεγραμμένο  σχέδιο ή μια  αρχή. Κι αυτό είναι το κομβικό σημείο. Ο ορθός λόγος δεν μπορεί να νοηθεί χωρίς τη θεμελίωσή του σε μια σταθερή και αδιαμφισβήτητη αρχή, που εξασφαλίζει τη βεβαιότητα απαλλάσσοντάς μας από την αμφιβολία. Το πρόβλημα είναι ποιο είναι το ύστατο θεμέλιο πάνω στο οποίο στηρίζουμε όλο το λογικό μας οικοδόμημα. Υπάρχει το πρόβλημα ότι το θεμέλιο στην περιοχή της καθαρής νόησης μπορεί να παράγει προτάσεις λογικά επαρκείς αλλά κενές, ενώ η εμπειρία μάς παρέχει θεμέλια ασταθή γιατί δεν μπορεί να διατυπώσει προτάσεις καθολικής ισχύος που φαίνεται να χρειαζόμαστε όχι μόνο στην επιστήμη αλλά και στη ζωή.

      Όταν  λοιπόν οι αποφάσεις των κυβερνώντων επικαλούνται  τον ορθό λόγο θέτουν  τον καπιταλισμό ως άρρητο θεμέλιο για όλα τα επιχειρήματα που δικαιώνουν  την κυρίαρχη πολιτική ακόμα κι όταν καταλήγουν οι προτάσεις τους να μην  έχουν  τη λογική επάρκεια για να πείθουν κι ούτε, ακόμα κι όταν  επικαλούνται  την ιστορική εμπειρία, να αποκτούν, όπως θα ήθελαν, καθολική ισχύ.

          Χρόνια τώρα ενστερνιστήκαμε την αντίληψη ότι η πολιτική εξουσία αντλεί την νομιμότητά της  όχι μόνο από το ότι είναι αντιπροσωπευτική αλλά και από την ορθολογικότητά της, που ταυτίζεται  με  την αποτελεσματικότητά της. Αυτός ο ορθολογισμός που απαιτείται επιτρέπει την υιοθέτηση των πιο αποτελεσματικών μέσων για την πραγματοποίηση των όποιων σκοπών. Κατά πόσο αυτοί οι σκοποί θα ικανοποιούν τα βασικά αιτήματα των μαζών είναι αποτέλεσμα ή συνάρτηση των αγώνων των λαϊκών τάξεων. Κι είναι αυτή η αποτελεσματικότητα της εξουσίας που εξασφάλιζε σε μεγάλο βαθμό την κοινωνική συναίνεση που απολαμβάνουν οι σύγχρονες δημοκρατικές κυβερνήσεις, οι οποίες βέβαια δεν αμφισβητούν τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής.

           Και ήρθε η κρίση, που αντιμετωπίζεται  σαν κάποια ατυχή στιγμή για την καπιταλιστική διαδικασία, για την οποία πρέπει να αισθανθούν υπεύθυνοι οι εργαζόμενοι που αναπτύσσουν διεκδικητικούς αγώνες και δεν αναλαμβάνουν την ευθύνη για την πορεία της οικονομίας.

          Ο ορθολογισμός  λοιπόν της εξουσίας συνεχίζει να θεμελιώνεται στην αδιαμφισβήτητη αρχή του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, θεωρώντας πως η κρίση δεν είναι συστατικό στοιχείο της παραγωγικής διαδικασίας  κι  αδιαφορώντας ακόμα κι αν τα επιχειρήματά της καταλήγουν σε αντιφάσεις. Ο ορθολογισμός της εξουσίας  συσκοτίζει την πηγή της δυστυχίας μας δεν την κάνει αναγνωρίσιμη και δικαιώνει την εφιαλτική πραγματικότητα που γίνεται αποδεκτή σαν υπέρτερη μοίρα. Μια αίσθηση μηδαμινότητας της ανθρώπινης ύπαρξης, μια αργή αλλοίωση  της ανθρώπινης συμπεριφοράς διαμορφώνεται  από την κυρίαρχη εξουσία. Η λογική φαίνεται να  ηττάται πάλι όχι πια με συνεργό την άμεση φυσική  βία αλλά έμμεσα με την οικονομική εξαθλίωση. Κι όμως  αν  αυτοαναιρείται η λογική και  ταπεινώνεται, είναι γιατί  αποκρύβεται το θεμέλιο πάνω στο οποίο οικοδομείται ο λόγος και η πράξη της άρχουσας τάξης, που είναι η κερδοφορία της κι η εξασφάλιση της κυριαρχίας της. Τίποτε που να τα εξασφαλίζει δεν θεωρείται αφύσικο,  αντιτιθέμενο στη λογική, διεστραμμένο ή απάνθρωπο. Ο ορθολογισμός της διαμορφώνει έναν κόσμο που κινείται  με την ποσοτική αντίληψη, ότι κάθε τι που τείνει στο υπερθετικό είναι και καλύτερο και επιδιωκόμενο, εις βάρος και αυτής της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης των υποτελών τάξεων  που την μετατρέπει σε αντικαταστατό εξάρτημα στην παντοδύναμη μηχανή των πάσης φύσεως εκμεταλλευτών  της.

         Η παγκόσμια οικονομία φτάνει σε ένα οριακό σημείο. Η έλλογη σκέψη μας κατανοεί ότι  όπως λειτουργεί μέχρι τώρα δεν μπορεί  να προχωρήσει παρακάτω. Αυτό δεν συνεπάγεται βέβαια ότι κάποια επανάσταση είναι αναπόφευκτη. Κάλλιστα μπορεί  να παραμείνει σαπίζοντας ή να βρει  η κοινωνία νέους τρόπους διαφυγής ή να καταστρέψει μέρος των παραγωγικών δυνάμεων ή…  Το σίγουρο είναι ότι η καπιταλιστική οικονομία έχει φτάσει σε οριακό σημείο και στρατολογούνται κυβερνήσεις ανάλογα με τις συνθήκες να το ξεπεράσουν –προκρίνεται προς το παρόν η λιτότητα. Το φαινόμενο είναι συνολικό κοινωνικό και όχι απλά  οικονομίστικο. Στην τελική είναι πρόβλημα εκλογής τρόπου ζωής, που βάζει πρόβλημα καθεστώτος. Γιατί η χρησιμοποίηση από τον κυρίαρχο λόγο της πείνας, ανέχειας, εξαθλίωσης κλπ. για τη διατήρησή του σημαδεύει την εγκατάλειψη της έλλογης τάξης του ανθρώπου ακόμα κι αν την επικαλείται για να  εκλαμβάνουμε αυτή την εκδοχή ζωής ως αναπόφευκτη και αδιαμαρτύρητα να την αποδεχόμαστε.