ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΑΝΑΤΡΟΠΗΣ;

        Μέρες τώρα με τις μαζικές διαδηλώσεις στην  Τουρκία αναρωτιέται κανείς αν πρόκειται για εξέγερση η απλώς  για μια διαμαρτυρία που απόκτησε δυναμική περισσότερο από τη βιαιότητα  της εξουσίας στην προσπάθεια καταστολής της. Είναι πολύ δύσκολο αν  κανείς δεν ξέρει την πολιτικοκοινωνική κατάσταση  στην Τουρκία να ερμηνεύσει αυτήν την κοινωνική έκρηξη που πυροδότησε η απόφαση της κυβέρνησης  για τη διαμόρφωση της πλατείας Ταξίμ.

         Φαίνεται όμως, τουλάχιστον στην αφετηρία της, να έχει κοινά σημεία με τις κοινωνικές εκρήξεις που συνέβησαν στη χώρα μας το 2008, στην Αγγλία το 2011, λίγο παλιότερα στη Γαλλία, ακόμα και με τις κοινωνικές εκρήξεις  στη Β. Αφρική που ονομάστηκαν «αραβική άνοιξη».

        Ένα σύνολο ανθρώπων εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους, διεκδικούν δικαιώματα, απαιτούν βελτίωση των συνθηκών ζωής με μέσα που τουλάχιστον στην Ευρώπη και τυπικά και στην Τουρκία είναι αποδεκτά και θεσμοποιημένα, με αφορμή ένα συγκεκριμένο γεγονός. Στην Ευρώπη  περισσότερο οι ίδιοι οι συμμετέχοντες προβαίνουν σε βίαιες ενέργειες, ενώ στη συγκεκριμένη τελευταία περίπτωση, στην Τουρκία, η βιαιότητα χρεώνεται περισσότερο στις δυνάμεις καταστολής.

         Kοινό σημείο όλων αυτών των βίαιων διαμαρτυριών είναι πως τα αιτήματά τους παραμένουν είτε γενικά κι αόριστα για  απόδοση δικαιοσύνης και τιμωρία μιας ανάλγητης εξουσίας, όπως σε μας το 2008, είτε πολύ συγκεκριμένα, να παραιτηθεί ο ένας ή άλλος ηγέτης, στην περίπτωση της Τουρκίας ο Ερντογάν. Κι ενώ  φαίνεται πως η επεκτατική τάση του καπιταλισμού που αγκάλιασε όλες τις ηπείρους τροφοδοτεί εκρήξεις των κοινωνικών αντιθέσεων, οι οποίες  σε τελική ανάλυση πηγάζουν από τις σχέσεις εκμετάλλευσης που εγκαθιδρύει ο καπιταλισμός, τα αιτήματα δεν είναι οικουμενικού χαρακτήρα που απαιτούν  μια ριζική αναμόρφωση του συστήματος (π.χ. εργατικές διεκδικήσεις). Μοιάζουν να μην μπορούν να προσδεθούν σε ιδεολογίες, να αποκτήσουν μια συνεκτική ταυτότητα και εν τέλει να αρθρώσουν ένα συγκροτημένο και στοχευμένο πολιτικό λόγο που θα τους προσδώσει διάρκεια.  Κι έτσι όλες αυτές οι εκρήξεις  είτε διαλύονται κι εξασθενούν είτε χειραγωγούνται και οδηγούν σε ενίσχυση μιας νέας εξουσίας, προϊόν πολιτικών και διεθνών συμβιβασμών που ελάχιστα έχει να κάνει με τα λαϊκά αιτήματα.

           Είναι βέβαια πολύ δύσκολο να ερμηνευτούν γεγονότα,  να αναλυθούν οι αντιφάσεις  τους σε κοινωνίες που δεν γνωρίζουμε αλλά όμως  η λειτουργία τους εξαρτάται από τις καπιταλιστικές δυνάμεις.  Αυτό που σίγουρα   διαπιστώνεται  είναι ότι θριαμβεύοντας  η  παγκοσμιοποίηση του καπιταλισμού επιδεινώνεται σε όλο τον κόσμο η ζωή των εργαζομένων που μοιάζει όμως να έχουν χάσει τη δική τους φωνή. Αναδύονται πολλά κινήματα, συλλογικότητες διάφορες ανά τον κόσμο που  εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους χωριστά σε κάθε περιοχή, σε κάθε χώρα χωρίς όμως να μπορούν να συνενώσουν τις δυνάμεις τους. Ακόμα όμως κι όταν  θέτουν ως πρωταρχικό αίτιο τη λειτουργία χωρίς κανόνες  του καπιταλιστικού συστήματος, ως παραγωγού ανισότητας και δυσαρέσκειας, αμφισβητώντας την ικανότητα παρέμβασης και επιτυχίας στα κόμματα που δεν μπορούν να φανταστούν και να  προτείνουν μια διαρρύθμιση της καπιταλιστικής κοινωνίας, δεν το αμφισβητούν εκ βάθρων για να το ανατρέψουν.

               Σκέφτεται κανείς πόσο υποτιμήθηκε η αποτελεσματικότητα  της αστικής ιδεολογίας όταν επιδόθηκε σε μια ανελέητη κριτική του μαρξισμού, για να ανοίξει διάπλατα ο δρόμος  για παραίτηση από ολόκληρο το θεωρητικό  οπλοστάσιο του, σε μια συνεχή συκοφάντηση του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της κοινωνίας, αφήνοντας τις υποτελείς τάξεις άοπλες και ανάπηρες, χωρίς έναν επαναστατικό λόγο, ένα όραμα που θα ειχε τη δύναμη να πλαισιώνει τις ανατρεπτικές κοινωνικές δυνάμεις.

            Βλέποντας  κανείς πώς καταλήγουν όλες αυτές οι κινητοποιήσεις, παρά την πρωτόγνωρη μαζικότητά τους,    κινδυνεύει να τις θεωρήσει μάταιες, ενστερνιζόμενος την κυρίαρχη λογική για το αμετάβλητο των κοινωνικών δομών. Ενώ  στην αντίπερα όχθη, την κυρίαρχη εξουσία, υπάρχουν δομές, οργανώσεις πανίσχυρες οι υποτελείς φαίνεται πως  ακριβώς εξαιτίας της αμφισβήτησης  κάθε μορφής οργάνωσης αποδεικνύονται  πολύ αδύναμοι να αντισταθούν μέχρι τέλους.   Η αντίσταση  μέσα από κινήματα που έχουν ρευστές μορφές οργάνωσης, πολυσυλλεκτική βάση υποστηρικτών χωρίς μέλη, αλλά απλά συμμετέχοντες, που η χαλαρή τους οργάνωση ενώ επιτρέπει την άμεση κινητοποίηση εμποδίζει τη λήψη δεσμευτικών αποφάσεων  μοιάζει να αφήνει λίγα περιθώρια για νίκη απέναντι σε έναν καλά οργανωμένο αντίπαλο.

       Αν μάλιστα σκεφτούμε ότι στη χώρα μας η  αγχώδης αναζήτηση για νέα κινήματα προς δόξαν του υποχρεωτικού πλουραλισμού και της αμφισβήτησης της αναγκαιότητας της οργάνωσης, στην οποία για χρόνια επιδόθηκαν όσοι αριστεροί πίστεψαν ότι το κομμουνιστικό κόμμα ξεπεράστηκε ιστορικά, κατέληξε στην αξιωματική αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ, μήπως ήρθε η ώρα να ξανασκεφτούμε ότι η παλιά ιδέα για  συσπείρωση γύρω από το κομμουνιστικό κόμμα που να απαντά και να αντεπιτίθεται  οργανωμένα στις πολλαπλώς βίαιες επιθέσεις  της κυρίαρχης τάξης δεν είναι λάθος ιδέα;