ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ

             Τα μνημόνια και οι απορρέουσες  απ’  αυτά πολιτικές ανέλαβαν την αποδιάρθρωση του εργασιακού χώρου με τις απολύσεις, ανεργία, περικοπές κοινωνικών επιδομάτων, ιδιωτικοποιήσεις κλπ. Η κυρίαρχη  πολιτική βέβαια  δεν στράφηκε από την αρχή μετωπικά και  συνολικά ενάντια του κόσμου της εργασίας, αλλά,  ταχύτατα είναι αλήθεια, διέλυσε και αποδιάρθρωσε  έναν έναν τους βασικούς τομείς της,  ενώ  κάθε φορά παροδικά προσεταιρίζεται κάποιους άλλους.  Τρία χρόνια τώρα απροκάλυπτα  δημιουργεί όρους  διαίρεσης  στους κόλπους των εργαζομένων. Διογκώνοντας τις παθογένειες κάθε τομέα εργασίας και επικαλούμενοι οι κυβερνώντες την πρόθεσή τους για εξυγίανσή τους έχουν καταλήξει στην πλήρη αποδιάρθρωσή τους:   Οι δημόσιοι υπάλληλοι να απολύονται, οι ιδιωτικοί να μην  πληρώνονται, οι μικροεπιχειρηματίες  να υπερφολογούνται κλπ. Η σαλαμοποίηση του εργατικού μετώπου αποδίδει, όσο οι εργαζόμενοι δεν συνειδητοποιούμε την ταξική αντιπαράθεση και κάθε αγώνας παραμένει μοναχικός. Οι απεργίες συκοφαντούνται  για να  απομονωθούν οι απεργοί. Έτσι, κάνουν απεργία τα μέσα μεταφοράς, επικεντρώνεται το ενδιαφέρον στην ταλαιπωρία του κοινού, κάνουν απεργία για τη «διαθεσιμότητα» οι δημοτικοί υπάλληλοι, πολλαπλές επαναλήψεις του βίντεο που δείχνει τον πρόεδρο σωματείου να στρέφεται εναντίον αυτών που δεν απεργούν καταστρατηγώντας το ιερό δικαίωμα στην εργασία,  κάνουν απεργία εργολαβικοί υπάλληλοι στον τομέα καθαριότητας, μας πνίγουν οι εικόνες των σκουπιδιών στις τηλεοράσεις, κλπ. Αν πάλι,  παρ’ ελπίδα, οι απεργοί εργαζόμενοι αντέχουν επιστρατεύονται τα ΜΑΤ (χαλυβουργία, εργολαβικοί υπάλληλοι κλπ). Ο κυρίαρχος λόγος σε καμιά περίπτωση δεν παραδέχεται ότι η απεργία δεν είναι δικαίωμα του εργαζομένου, μόνο που κάθε φορά  δεν ξεχνά, διογκώνονας τις επιπτώσεις της στο  κοινωνικό σύνολο, να προσπαθεί να πείσει τους  πολλούς όχι μόνο για την ματαιότητά της, αλλά και τη βλαβερότητά της.

           Στην απεργία των εργολαβικών υπαλλήλων στο τομέα καθαριότητας του ΑΠΘ γέμισε το διαδίκτυο από  βίντεο με σκουπίδια που έχουν συσσωρευτεί στους χώρους του πανεπιστημίου. Κι είναι ακριβώς αυτές οι εικόνες που αναπαράγονται σε όλα τα ΜΜΕ και επιδιώκουν να ακυρώσουν τις απεργιακές κινητοποιήσεις  ως μέσο αγώνα. Όταν λοιπόν δείχνουν τους τόνους των σκουπιδιών, πώς είναι δυνατό να μην επαινεθούν  «καθηγητές, φοιτητές, διοικητικοί υπάλληλοι του ΑΠΘ μαζί με το συνεργείο καθαριότητας που διέθεσε δωρεάν ιδιωτική εταιρεία, απομάκρυναν μέρος από τα συσσωρευμένα σκουπίδια στους χώρους του Ιδρύματος που απειλούσαν την υγεία επί εννέα εβδομάδες»;

          Να λοιπόν που εμφανίζεται η εθελοντική εργασία για να θεραπεύσει τα κακά που επιφέρουν οι απεργίες. Αυτοί οι εθελοντές, υπεράνω κομμάτων, εργασιακών δικαιωμάτων, που ενδιαφέρονται για το καλό του κοινωνικού συνόλου, είναι μια από τις  κληρονομιές που άφησαν οι ολυμπιακοί αγώνες. Μαζεύουν σκουπίδια, δενδροφυτεύουν, βάφουν στάσεις λεωφορείων κλπ. Κι αν στο καιρό της ευμάρειας τέτοιες εθελοντικές εργασίες μπορούσαν να ταυτιστούν με προσκοπικές δραστηριότητες σε ένα κλίμα ευφορίας, στην σκληρή εποχή των μνημονίων  ο άνευ ταυτότητας εθελοντισμός δεν μπορεί να υποκρίνεται τον αθώο. Είτε το παραδέχεται είτε όχι είναι πολιτικοποιημένος. Οι εθελοντές παρουσιάζονται σαν να ενσαρκώνουν το πρότυπο του κοινωνικού ανθρώπου που προσφέρει πέρα και πάνω από ωράρια, μισθούς κλπ. Μέσω του εθελοντισμού στο τέλος θα πειστούμε ότι πραγματοποιείται η απελευθέρωση της μισθωτής εργασίας, αφού οι πάντες προσφέρονται οικειοθελώς. Επαρκώς προβαλλόμενη μάλιστα  η εικόνα του εθελοντή από τα ΜΜΕ  προσπαθεί να επιβληθεί σαν πρότυπο κοινωνικής συνεισφοράς, να γίνει κινητήρια δύναμη για να επιλέγεται εθελουσίως ως καθήκον αυτό που προαποφασίζεται από την κυρίαρχη πολιτική. Άξιο τέκνο της  πολιτικής συναίνεσης,  ο εθελοντισμός  θέλει να δείχνει ότι διοχετεύεται σε ενέργειες πολιτικά ουδέτερες και κοινωνικά ωφέλιμες, διαβρώνοντας την πολιτική σκέψη που αναρωτιέται για το διακύβευμα, τις προθέσεις και τους σκοπούς στη συγκεκριμένη κοινωνία με τα αντιτιθέμενα συμφέροντα. Οι εθελοντές, στρατολογημένοι στο παιχνίδι της συναίνεσης,  συμμετέχουν  στην ανάπτυξη μιας συλλογικής συνείδησης  που μάλλον είναι προβολή  μιας φανταστικής πραγματικότητας, που εκτυλίσσεται εκτός της αρένας των ταξικών αγώνων. Οι εθελοντές ποτέ δεν έρχονται σε σύγκρουση με το όποιο θεσμικό σύστημα, αλλά αντίθετα κερδίζουν την αναγνώρισή τους απ’ αυτό, και πολύ περισσότερο ούτε αναπτύσσουν κάποια δυναμική για να το αλλάξουν, αλλά έχουν αφομοιωθεί παθητικά απ’  αυτό και το πολύ πολύ να διευρύνουν την αφομοιωτική δυναμική του.

          Ο εθελοντισμός θέλει να δείχνει απόγονος της  ταξικής  αλληλεγγύης, που αναπτύσσεται ανάμεσα σ’ αυτούς που βιώνουν την ίδιες ανάγκες, διακινδυνεύουν στους ίδιους αγώνες, έχουν την ίδια ταυτότητα και συμφέρον, αλλά δεν είναι. Αντίθετα, χρησιμοποιείται για να φανεί η εξάλειψη των ταξικών ζητημάτων από το επίκεντρο της διεκδίκησης και να τονιστεί η ταύτιση των συμφερόντων ανεξαρτήτως τάξης.  Καθάρισαν τα σκουπίδια φοιτητές που φρόντισαν όλους τους μήνες της απεργίας να αφήσουν να δημιουργηθούν οι εικόνες με τα σκουπίδια στο πανεπιστήμιο, καθηγητές που φρόντισαν να παραδώσουν σε εργολάβους την καθαριότητα του πανεπιστημιακού χώρου και συνεργείο καθαρισμού που προσλαμβάνει για ένα κομμάτι ψωμί τους καθαριστές. Διαφορετικές ταξικές ταυτότητες και διαφορετικά συμφέροντα, που, κάτω από την εθελουσία εργασία, θέλουν να εξουδετερώσουν, αποκρύπτοντας την μάλιστα, τη σύγκρουση συμφερόντων που λυσσομανά στην κοινωνία μας.

          Κι αυτό που μένει είναι η πεποίθηση ότι τα συλλογικά προβλήματα απαιτούν ατομικές λύσεις, με συλλογισμούς που φαίνονται προφανείς και γι’  αυτό δύσκολα πείθει η αποδόμησή τους. Δεν είναι πολλοί αυτοί που αγανακτούν με τους τόνους σκουπιδιών ή με την ταλαιπωρία που προκύπτει από κάθε είδους απεργία;

            Όσο απομονώνονται οι αγωνιστικές δράσεις, θέτοντας τα αποτελέσματά τους ως αιτία για το συλλογισμό που τις ακυρώνει, και πείθοντας μ’ αυτόν τον τρόπο, κανένας αγώνας δεν θα προσλαμβάνεται από την πλειοψηφία ως δικαιωμένος. Είναι που από τους συλλογισμούς  αυτούς ποτέ δεν τίθεται  ως μείζονα προκείμενη αυτή που πραγματικά είναι, η δομή και λειτουργία του καπιταλιστικού συστήματος, ως παραγωγός  ανισότητας και εξαθλίωσης.