ΠΕΡΙ ΚΡΑΤΟΥΣ

       Η ιδεολογική λειτουργία των κομμάτων εξουσίας φαίνεται, σε τελική ανάλυση, πως μετά τη  μεταπολίτευση, με πρωτοπόρο το ΠΑΣΟΚ, δεν είναι άλλη από την υιοθέτηση μιας σειράς θεμάτων,  που ταλάνιζαν προηγουμένως την αριστερά,  και την αναστροφή  του νοήματός τους προς όφελος της κυρίαρχης ιδεολογίας.

        Την τελευταία δεκαετία, και από τα δυο κόμματα εξουσίας, το κράτος έχει κηρυχθεί σε βασικό εχθρό  της προόδου μας και  κύριο ανασταλτικό παράγοντα της εξέλιξης. Ταυτίζεται το κράτος με εργαλείο που χρησιμοποιείται  για την άσκηση  κυριαρχίας διαμέσου μιας απροσδιόριστης βούλησης, η οποία δεν ονομάζεται, αλλά φαίνεται να εξυπηρετεί συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, που αναλόγως των περιστάσεων αλλάζουν.  Έτσι τη μια φορά οι κυβερνώντες, όταν θα πρέπει να καταποντιστεί ο συνδικαλισμός, φαίνονται  να διακηρύττουν ότι το κράτος  εξυπηρετεί τη βούληση των συνδικαλιστών,  ενώ την άλλη,  όταν θα πρέπει να καμφθεί γενικά κι αόριστα  η λαϊκή δυσαρέσκεια,   επιστρατεύεται   από τους ίδιους η ασαφής έννοια  του λαϊκισμού που θεωρείται ότι ταυτίζεται με μύρια όσα κακά, για να χαρακτηριστούν οι δράσεις πολιτικών που ευνοούν ευρείες κοινωνικές ομάδες, χρησιμοποιώντας τις λειτουργίες του κράτους.

       Μεγάλο τμήμα των εργαζομένων που   υπερασπίζεται  κάθε τι κρατικό, ενώ  πριν λίγα χρόνια το κράτος θεωρούνταν εχθρός κάθε λαϊκής διεκδίκησης, συκοφαντείται κι απαξιώνεται από αυτούς που κατέχουν την κρατική εξουσία.  Και εμφανίζεται η αντίφαση.  Αυτοί που κατέχουν  την κρατική εξουσία και την  χρησιμοποιούν να στρέφονται εναντίον του κράτους, και ένα  μεγάλο τμήμα  του λαού  να προσπαθεί να υπερασπιστεί την ύπαρξή του. Στην πραγματικότητα, οι φιλελεύθερες αντιλήψεις για το κράτος  δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να προσαρμόζουν, αρκετά πετυχημένα πολλές φορές,  στις εκάστοτε επιλογές τους τις βασικές αναλύσεις της αριστεράς  για το κράτος.

      Κοινός  τόπος  για την αριστερά είναι η  κοινωνικοταξική φύση του κράτους και η έκφραση της βούλησης της κυρίαρχης τάξης μέσω αυτού.

     Εδώ και χρόνια όμως η κυρίαρχη τάξη  διαμέσου των διανοουμένων της   έχει κατορθώσει να κάνει αποδεκτή απ’ το σύνολο της κοινωνίας την ιδιαίτερη κοσμοαντίληψή της κι έτσι να διοικεί διαμέσου μιας εξαρτημένης συναίνεσης μάλλον, παρά να κυριαρχεί με τη στενή έννοια του όρου. Μ΄ αυτόν τον τρόπο πολύ πιο εύκολα ελέγχονται και κατευθύνονται οι αντιδράσεις μας.

       Κι ενώ για δεκαετίες το κράτος, από μεγάλες μάζες λαού αντιμετωπιζόταν εχθρικά, θεωρώντας το ότι ανταποκρίνεται στα συμφέροντα της οικονομικά  κυρίαρχης τάξης  και ότι  χρησιμοποιείται απ' αυτήν κυρίως για την καταπίεση των κοινωνικών της αντιπά­λων, φτάσαμε στο σημείο οι ίδιες λαϊκές μάζες να δίνουν μάχες χαρακωμάτων για την κρατική περιουσία.  Βέβαια, υπάρχουν διαφορές ανάμεσα σε μορφές κράτους που αντιστοιχούν σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης του καπιταλισμού. Τα  τελευταία χρόνια λοιπόν είχε   η κυρίαρχη τάξη την οικονομική δύναμη να προσφέρει  στους εργαζόμενους  τη συμβιβαστική φόρμουλα που απαιτείται για να δοθεί  η δυνατότητα στη σοσιαλδημοκρατία  να κάνει πιο «φιλικό» τον καπιταλισμό σ’ αυτούς  με την ανάπτυξη του  κράτους πρόνοιας.  Ήταν επομένως πολύ πιο εύκολο το σύνολο σχεδόν της κοινωνίας να θεωρήσει  αυτό τον τύπο κράτους εκφραστή του καθολικού και  εγγυητή του γενικού συμφέροντος.

     Κι ενώ το κράτος  αποτελεί ακριβώς την «πολιτική» έκφραση των συμφερόντων των κυρίαρχων τάξεων φαίνεται να  το συρρικνώνουν   οι ίδιες οι κυρίαρχες τάξεις. Μόνο που αυτό το κάνουν μέσα από την ίδια την κρατική εξουσία.

       Οι φιλελεύθεροι και οι σοσιαλιστές συμφωνούν απολύτως όταν λένε  πως το κράτος είναι πηγή κάθε δεινού, ενώ την ίδια στιγμή υπερασπίζονται τους θεσμούς. Αυτό που κατασυκοφαντούν και καταργούν όμως είναι το κράτος πρόνοιας, που δεν πρόκειται να εκπληρώσει στο εξής τις υποσχέσεις του, ενώ παντού γύρω μας ακούγονται ύμνοι προς δόξαν της αυτονομίας των πολιτών. Φαίνεται πως αλλάζει ο ρόλος που επιφυλάσσεται στο κράτος, τουλάχιστον  όσο διασφαλίζονται τα συμφέροντά των κυρίαρχων τάξεων με άλλο τρόπο.

      Το κράτος  οι  κυβερνώντες φαίνεται ότι το περιορίζουν στο ρόλο ενός ουδέτερου διαιτητή, εγγυητή της ελάχιστης δυνατής τάξης, φύλακα μιας συγκαταβατικής ηθικής. Είναι πράγματι αυτή η επιδίωξή τους;