ΔΙΚΑΣΤΩΝ ΕΠΙΠΛΗΞΙΣ

           Κι ενώ μαθαίνουμε να είμαστε περήφανοι  για τη διάκριση των εξουσιών  στη δημοκρατία μας, που εξασφαλίζει  την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, έρχεται ο υπουργός  Δημόσιας τάξης Ν. Δένδιας που εγκαλεί τους δικαστές επειδή δεν προφυλάκισαν δύο ύποπτους για τρομοκρατικές ενέργειες που είχαν συλληφθεί προ ημερών.  « Χρήσιμο είναι όμως να υπάρξει μια συνολική εικόνα για τον τρόπο που μία μειοψηφία λειτουργών της Θέμιδος επιλέγει να εθελοτυφλεί, απέναντι στην πρόκληση που συνιστά για το πολίτευμα και τη ζωή των πολιτών η ένοπλη τρομοκρατική δράση», λέει στη συνέντευξή του στην Καθημερινή ο υπουργός. Από κοντά, στο ίδιο μήκος κύματος κι άλλοι όπως ο Κ. Μητσοτάκης. Κι έτσι επισήμως γίνεται παραδεκτό ότι η λήψη δικαστικών αποφάσεων δεν είναι μια διαδικασία απομακρυσμένη από τον κόσμο της πολιτικής

           Βέβαια, η κυρίαρχη ιδεολογία μας διαβεβαιώνει  ότι  η φιλελεύθερη δημοκρατία μας έχει θέσει ως προτεραιότητα την προστασία του πολίτη από ένα υπερβολικά ισχυρό κράτος. Τονίζεται μάλιστα το δόγμα του διαχωρισμού  των εξουσιών, που στοχεύει τόσο να  αποφευχθεί η συγκέντρωση υπερβολικά μεγάλης πολιτικής εξουσίας στα χέρια της κυβέρνησης, όσο και να μην καταλήξει η δημοκρατία σε τυραννία της πλειοψηφίας που θα καταπατεί δικαιώματα μειονοτήτων. Η δικαιοσύνη λοιπόν βρίσκεται δίπλα μας για να μας προστατέψει από τις όποιες αυθαιρεσίες της εξουσίας.  Το νομικό μας σύστημα μάλιστα υποστηρίζεται ότι έχει χαρακτηριστικά όπως αμεροληψία, συνέπεια, διαφάνεια, σταθερότητα. Τονίζεται λοιπόν η αμεροληψία της δικαστικής διαδικασίας, για να αυξηθεί  έτσι η ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος και να βαθύνει ο σεβασμός και η εμπιστοσύνη με την οποία οι δικαστικές αποφάσεις γίνονται δεκτές.

           Και να, που ακόμα μια φορά δηλώσεις οργάνων της εκτελεστικής εξουσίας στρέφονται εναντίον συγκεκριμένων αποφάσεων δικαστικών, κατηγορούν κάποιες συμπεριφορές τους, χωρίς βέβαια να στρέφονται εναντίον  του ίδιου του συστήματος απονομής της   δικαιοσύνης.

         Τέτοιες δηλώσεις όμως  δεν κάνουν άλλο από το να αναδεικνύουν  τις  διαμάχες ανάμεσα στους διαφορετικούς πόλους του συστήματος διακυβέρνησης  και να αποκαλύπτουν πόσο  οι δικαστικές αποφάσεις είναι αναπόσπαστο κομμάτι  της πολιτικής διαδικασίας. Τα δικαστήρια αλληλεπιδρούν με τις άλλες δομές  του πολιτικού συστήματος όχι βέβαια απλώς  ως εξωτερικοί  παράγοντες, αλλά ως στοιχεία του κυρίαρχου  συστήματος διακυβέρνησης.

             Από τη μια ο Δένδιας κατηγορεί τους δικαστές για τις λάθος αποφάσεις  που πήραν στο θέμα της τρομοκρατίας, από την άλλη όμως  επικαλείται η εκτελεστική εξουσία άλλες δικαστικές αποφάσεις, που χαρακτήρισαν την απεργία παράνομη και καταχρηστική, για να στραφεί εναντίον της απεργίας των εργαζομένων στα Μέσα Μεταφοράς. Οι δικαστικές αποφάσεις λοιπόν είναι λειτουργικά στοιχεία  για τη νομιμοποίηση της  διακυβέρνησης στο σύστημά μας. Γι’  αυτό κι έχει μεγάλη σημασία ο πολιτικός μύθος ότι οι δικαστές και οι άλλοι συμμετέχοντες στο σύστημα απονομής της δικαιοσύνης είναι υπεράνω πολιτικής σκοπιμότητας και ότι αποφασίζουν καθαρά βάσει του νόμου. Αυτός είναι ένας χρήσιμος πολιτικός μύθος για τη νομιμοποίηση των πράξεων των δικαστών και την αποδοχή τους από το κοινό, κάνοντας σεβαστές τις αποφάσεις τους, χωρίς άσκηση βίας. Γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία ο πολιτικός μύθος της ουδετερότητας για τη λειτουργία  των φιλελεύθερων πολιτικών συστημάτων.

         Στην πραγματικότητα όμως τα νομικά συστήματα  των φιλελεύθερων δημοκρατιών δεν είναι παρά όργανα ταξικής κυριαρχίας. Κύρια λειτουργία  των δικαστηρίων στα συστήματα αυτά είναι η νομιμοποίηση και η στήριξη της κυριαρχίας της κεφαλαιοκρατικής τάξης. Είναι ένα μέσο  επιβολής της θέλησης της κυρίαρχης τάξης, που εγγυάται τις υπάρχουσες κοινωνικές δομές. Βέβαια, θεωρητικά γίνεται αποδεκτό ότι αυτές υφίστανται  μέχρι να τροποποιηθούν τυπικά-νομικά, δηλ. μέσα από τις νόμιμες διαδικασίες που προβλέπει το πολιτικοκοινωνικό σύστημα, που βέβαια δεν ανατρέπουν την εξουσία της κυρίαρχης τάξης.  

          Οι δηλώσεις του Δένδια  δεν δείχνουν παρά πόσο οι  θεσμοί απονομής  δικαιοσύνης εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από άλλους θεσμούς του συστήματος και πόσο η εξισορρόπηση των θέσεων ενός θεσμού με τις θέσεις και την οπτική γωνία άλλων πολιτικών θεσμών  είναι εύθραυστη και εξαρτώμενη από πολλούς παράγοντες, όπως είναι οι ενδοαστικές αντιπαλότητες που οξύνονται σε περιόδους κρίσης όπως η δική μας, όταν επικρέμαται ο φόβος της μεταβολής των ταξικών συσχετισμών και η εκτελεστική εξουσία θέλει να δείξει τόλμη κι αποφασιστικότητα.

           Επιπλέον,  στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε το γεγονός ότι η ανάδειξη της τρομοκρατίας σε μείζον ζήτημα από την κυβέρνηση θέλει να δημιουργήσει ένα τέτοιο κλίμα που να νομιμοποιεί τις αντιτρομοκρατικές της επιλογές, που θα στοχεύουν στην πραγματικότητα στην κατάπνιξη των  κοινωνικών αντιδράσεων, οι οποίες θα πρέπει να επικυρώνονται από τη δικαστική εξουσία για να νομιμοποιούνται στα μάτια της πλειοψηφίας των πολιτών. Έτσι οι όποιοι κατασταλτικοί μηχανισμοί θα χρησιμοποιούνται από τους κυβερνώντες θα γίνονται εύκολα αποδεκτοί.

          Η τρομοκρατία  εξάλλου μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν μια ακόμη πηγή φόβου για την κοινωνία και είτε τη δημιουργεί το ίδιο το κράτος είτε όχι μπορεί να την  παρουσιάσει σαν το σημαντικότερο  παράγοντα  αποσταθεροποίησης των δημοκρατικών θεσμών, που δικαιολογούν όποια έκτακτα μέτρα ληφθούν. Ο εκφοβισμός των πολιτών είναι ένας δοκιμασμένος  τρόπος για να βγεί άθικτη η κυρίαρχη εξουσία   από την κοινωνική κρίση που σοβεί και η τρομοκρατία, εκτός των άλλων, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εκφοβίσει τους πολίτες για την ασφάλειά τους, να τους κάνει να σταθούν στο πλάϊ της, έτοιμοι να ερευνήσουν και να βοηθήσουν, αφήνοντας σε δεύτερο πλάνο τις οικονομικές συνέπειες της κρίσης. Πλάθονται κίνδυνοι που απειλούν  τόσο το  ίδιο το κράτος όσο και μας κι έπειτα αυτό παρουσιάζεται  ευσπλαχνικός  προστάτης που θα μας σώσει από την επαπειλούμενη καταστροφή.

    Κι ενώ η εξαθλίωσή μας εντείνεται και συνεχίζεται…