ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΑ ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ

              Κοντά δυο χρόνια από το μνημόνιο, το οποίο άλλαξε τη ζωή της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού και συνεχίζει η κυρίαρχη ιδεολογία, που εξακολουθεί να διαβρώνει τη σκέψη των περισσότερων από μας,  να αλλοιώνει τις αξίες της συλλογικότητας, να εκθειάζει το μερικό και αποσπασματικό, δήθεν καταργώντας τη πρωτοκαθεδρία του συγκεντρωτισμού, να διασκορπίζει τα κριτήρια της αλήθειας, νομιμοποιώντας την επιβεβαίωση της προσωπικής ταυτότητας, σύμφωνα με τις αξίες μιας εξατομικευμένης κοινωνίας. Σημασία έχει να είσαι ο εαυτός σου σε μια κοινωνία όπου δήθεν το κάθε τι έχει δικαίωμα να εκφράζεται και να αναγνωρίζεται κοινωνικά, όπου τίποτε δεν πρέπει να επιβάλλεται  επιτακτικά και για πολύ, όπου όλες οι επιλογές, όλα τα επίπεδα μπορούν να συνυπάρχουν, χωρίς να αντιφάσκουν η να αλληλοεκτοπίζονται, αρκεί βέβαια να δικαιώνουν την καθεστηκυία τάξη.

         Την προηγούμενη Πέμπτη η  εκπομπή του Πέτρου Κωστόπουλου με καλεσμένο τον Γ. Βαρουφάκη ήταν επιτομή των παραπάνω διαπιστώσεων. Από την μια ένας παρουσιαστής που εκμεταλλεύτηκε στο έπακρον, για την κοινωνική και οικονομική  του  αναρρίχηση,  τη συγχώνευση ετερόκλητων  ιδεολογικών στοιχείων, στοχεύοντας στην εκμετάλλευση και ουσιαστική  καταπολέμηση και ευτελισμό κάθε πολιτικής σκέψης και στην απόρριψη του πνεύματος της συλλογικότητας και της  ρήξης. Που ανέδειξε  τον κυνισμό θετική αξία και  συντέλεσε να καθιερωθεί  ένας τρόπος σκέψης, στα πλαίσια του οποίου κάθε επιλογή, που αποδέχεται στην τελική το υπάρχον σύστημα, θεωρείται απλό θέμα προσωπικής γνώμης και όπου δεν υπάρχει πλέον καθολικά αποδεκτό μέτρο κρίσεων πέρα απ’ αυτό της επιτυχίας και μάλιστα της οικονομικής.

           Από την άλλη ένας καθηγητής που συμπεριφέρεται σαν σταρ, με ύφος χαλαρό, ελαφρώς αυτοσαρκαστικό, όσο για  να δημιουργήσει μια ψευδαίσθηση οικειότητας με  τον θεατή του, δείχνει ότι έχει ένα λαμπρό μέλλον, από διαφημιστικής απόψεως τουλάχιστον. Δίνει την εντύπωση ότι εκφράζει μια αιρετική άποψη, ετοιμάζοντας το έδαφος για την επόμενη μέρα, όταν δεν θα υπάρχει πια τίποτε να λεηλατηθεί σ’ αυτήν την χώρα, και όχι μόνο. Χρησιμεύει για να δίνει την ψευδαίσθηση της εναλλακτικής σκέψης, παρέχοντας την καθησυχαστική βεβαιότητα ότι στα προκαθορισμένα πλαίσια του συστήματος υπάρχουν κι άλλοι δρόμοι για λύση του προβλήματος, συντελώντας στην νομιμοποίηση της εξουσίας εκείνων που την εκφράζουν, ακόμα κι αν φαίνεται ότι συγκρούεται μαζί τους. Αντικειμενικά ενισχύει κι αυτός  με τις αναλύσεις του την κυριαρχία του οικονομισμού και του πνεύματος της συναλλαγής, τη διάρκεια  του υπάρχοντος συστήματος.

            Παρακολουθώντας τη συνέντευξη  συνειδητοποιείς τον κυνισμό μιας κοινωνικής τάξης που  αποψιλωμένη  πια από κάθε λόγο ύπαρξης προσπαθεί λυσσαλέα για την διατήρηση των προνομίων της, που τα τελευταία είκοσι  χρόνια απέκτησε χάρη στην ευλυγισία της ραχοκοκαλιάς, όποια μορφή  κι αν πήρε.

          Ο Κωστόπουλος, δέσμιος  για πάντα της μικροαστικής  του προέλευσης, αναφέρεται απαξιωτικά στο «λαουτζίκο» και ο καθηγητής μιλά για στάνταρ στις ερωτικές σχέσεις. Και οι δυο, φυσικά κι έχουν αριστερό παρελθόν, στην ίδια οργάνωση με τον Κουφοντίνα στα πολύ νεανικά τους χρόνια,  ενώ με περηφάνια ο Βαρουφάκης αναφέρεται στο έργο που έκαναν με την γυναίκα του, την «αναζήτηση των  σκληρών   διαχωριστικών  γραμμών ανά τον κόσμο για να στηθεί ένα installation  για έκθεση στο μουσείο σύγχρονης τέχνης». Εκπροσωπεί άξια το σύγχρονο διανοούμενο, που οφείλει να είναι πολυπράγμων, να λάμπει με τη φωτογένειά του στα πλατώ των τηλεοπτικών εκπομπών, ν’ αντιδρά ανθρώπινα σε καθημερινά γεγονότα, να μιλά τόσο σε περιοδικά επικαιρότητας ή τηλεοπτικές εκπομπές όσο και στα πιο ειδικευμένα έντυπα και να αναπτύσσει τις απόψεις του για ποικίλα θέματα.

        Βλέποντάς τους  συνειδητοποιούσες ότι αυτό το συνονθύλευμα ηθικών αιτημάτων, πραγματισμού, ρητορικής για ανθρώπινα δικαιώματα, χρησιμοποίησης αποθεμάτων πρϋπάρχοντων  μύθων,  ακόμα καλά κρατεί.   Η   κοινοτοπία και ο ομιχλώδης συγκρητισμός  επιδιώκει να εξαφανίσει, και όχι μόνο σ’ αυτούς τους δυο, τα  φραστικά διακριτικά που θα μπορούσε να μαρτυρήσει την πολιτική τοποθέτησή τους.    Αυτό το χαλαρό και συγχρόνως ζωντανό στυλ, το συνωμοτικό χιούμορ, ο ισοπεδωτικός τρόπος αντιμετώπισης των πάντων,  χρησιμοποιούνται  για να συμπληρωθούν τα κενά του νοήματος αυτών που λέγονται, ανάλογα με τις προσδοκίες και τους τρόπους ερμηνείας του από τους θεατές, για να αποϊδεολογικοποιήσουν τα  κοινωνικά προβλήματα και να τα «αποκαθάρουν» από κάθε ανατρεπτικότητα. Όλες  οι αφηγήσεις τους αφήνουν να εννοηθούν  ότι κυμαίνονται μεταξύ του περισσότερου και λιγότερου προοδευτισμού.

           Είκοσι μήνες μετά το μνημόνιο συνεχίζονται οι αυταπάτες μας για  κοινωνικές κατακτήσεις  και δικαιώματα στα χαρτιά και τα λόγια, που κανείς, στην πράξη, από την κυρίαρχη τάξη δεν τα υπολογίζει. Επικαλούμαστε και διεκδικούμε δικαστικά, στην καλύτερη περίπτωση, περισσότερο ανύπαρχτα στην πράξη δικαιώματα παρά πραγματικά.

      Τέτοιες εκπομπές συντηρούν τις  αυταπάτες μας, που είναι και η τέχνη αυτών που κυριαρχούν. Ενώ ληστευόμαστε, ένα μεγάλο μέρος μας συνεχίζει να θαυμάζει   για την ευγλωττία τους, την άνεσή τους, την επιτυχία τους  αυτούς που στην πραγματικότητα, φορείς της κυρίαρχης ιδεολογίας, την υπερασπίζονται  επιβάλλοντας την διασκεδαστική  κουλτούρα, το θέαμα που είναι ουδέτερο, διαφημιστικό και απόλυτα πολιτικοποιημένο, ακριβώς επειδή επιδιώκει να αποβάλλει  κάθε πολιτικό σημαινόμενο.