Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΓΩΝΩΝ

 

Και κάθε φορά, σε κάθε επέτειο γίνονται εμφανείς οι προσπάθειες της κυρίαρχης τάξης να κατασκευάσει το νόημα του παρελθόντος, να το διαδώσει  και να το επιβάλλει ελέγχοντας τη συλλογική μας μνήμη. Γιατί αν η πολιτική της μνήμης έχει τις ρίζες της στο παρελθόν, όμως η επιθυμητή επικοινωνιακή επίδρασή της υποκινείται από σύγχρονες πολιτικές εκτιμήσεις,   αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο οι σημαντικοί παράγοντες και το σύνολο σκέφτονται και αντιδρούν σε καταστάσεις στο παρόν. 

          Και είναι οι τελετουργίες, όπως οι εθνικές επέτειοι,  οι παρελάσεις, οι τόποι μνήμης που εκπέμπουν μηνύματα για το παρελθόν και συμβάλλουν στη διαμόρφωση της συλλογικής μνήμης. Τα μηνύματα της πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας σε κάθε επέτειο συνοψίζουν σχηματοποιώντας το νόημα κορυφαίων ιστορικών γεγονότων στο παρόν, καθοδηγώντας μας σ’ αυτό που πρέπει να θυμόμαστε. Με τα χρόνια μέσα από διάφορους τέτοιους μηχανισμούς το παρελθόν σχηματοποιείται, εξορθολογίζεται γίνεται ένα στερεότυπο, χάνει τις αμφίσημες ή και περίπλοκες διαστάσεις του και αποκτά ένα νόημα βολικό για την κυρίαρχη τάξη  που εκπέμπει το μήνυμα.   

            Και στη φετινή λοιπόν επέτειο της 28^ης Οκτωβρίου ό,τι  διασώθηκε από το ιστορικό γεγονός στα μηνύματα πρωθυπουργού και προέδρου Δημοκρατίας είχε να κάνει με τις ένοπλες δυνάμεις και την ενότητα. Ο Κ. Μητσοτάκης  με την αοριστολογία του μηνύματός του, που ούτε καν υπαινίσσονταν το συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός, βρήκε την ευκαιρία εμμέσως να δικαιολογήσει τις υπέρογκες στρατιωτικές δαπάνες και να προτρέψει συνεργασία και συναίνεση,  σημεία όπου εστίασε και  το δικό της μήνυμα  η πρόεδρος Κ. Σακελλαροπούλου. Σε αντιδιαστολή, στο μήνυμα του  ο γ.γ του ΚΚΕ Δ. Κουτσούμπας αναφέρεται στο φασισμό και ιμπεριαλισμό που συνδέει το τότε με το τώρα. Και αυτό είναι ενδεικτικό της μόνιμης και συνεχούς αντιπαράθεσης ανάμεσα στην κυρίαρχη τάξη και τις εκμεταλλευόμενες τάξεις. Η κυρίαρχη τάξη με την επίκληση της εθνικής ενότητας, αποσιωπώντας καπιταλιστικά συμφέροντα και ιμπεριαλιστικές σκοπιμότητες θέλει πάντα να παρασύρει στις δικές της επιδιώξεις τις λαϊκές τάξεις. Έτσι σφετερίζεται λαϊκούς αγώνες, ενώ η ίδια είναι πάντα απούσα.

          Μέσα λοιπόν  από τα μηνύματα της πολιτικής ηγεσίας γίνονται φανερές οι διαφορετικές εκδοχές για το παρελθόν και οι ανάγκες που καλύπτουν στο παρόν. Και αυτές οι διαφωνίες για το παρελθόν εισχωρούν και επηρεάζουν λειτουργίες επίσημων θεσμών του κράτους και διαμορφώνουν συνειδήσεις,  αποδεικνύοντας ότι  ο πόλεμος του ΄40 και η εθνική αντίσταση συνεχίζουν και διατηρούν την πολιτική τους σημασία  επηρεάζοντας τα πολιτικά πράγματα 80 χρόνια μετά.

         Κι αν το ξαναγράψιμο της ιστορίας όλο και πιο ξεκάθαρα αρθρώνει λόγο που υποτιμά την εθνική αντίσταση και τους αγώνες στα χρόνια της κατοχής, είναι γιατί καθώς έχει βιολογικά χαθεί η γενιά της αντίστασης, θα πρέπει να παροπλιστεί η μνήμη και η σύνδεση με το παρελθόν, σε μια ισοπέδωση στην ματαιότητα όλων των αγώνων. Μόνο που η εθνική  αντίσταση,  παλλαϊκή, οργανωμένη κατά βάση από το ΚΚΕ, με απούσα σε μεγάλο βαθμό ή συνεργαζόμενη με τον κατακτητή αστική τάξη,   οργάνωσε τρόπους επιβίωσης στις απάνθρωπες συνθήκες της κατοχής, σφυρηλάτησε περήφανο φρόνημα και  επιτάχυνε  κι αυτή την απελευθερωτική διαδικασία παρέχοντας σημαντική βοήθεια στους Συμμάχους και ακινητοποιώντας μεγάλες γερμανικές δυνάμεις μέσω των ενεργειών της. Η αστική μας τάξη λοιπόν, μετά  τη στομφώδη εθνικιστική, αντικομμουνιστική ρητορική της  στα μεταπολεμικά χρόνια  και την προσπάθεια μετά την πτώση της χούντας να οικειοποιηθεί αγώνες από τους οποίους ήταν απούσα, τα τελευταία χρόνια  δεν σταμάτησε την καλλιέργεια μιας ηττοπαθούς μοιρολατρίας. Η οποία, μεταμφιεσμένη σε πραγματισμό ενσωματωμένη στην κυρίαρχη ιδεολογία, αντλεί επιχειρήματα δικαίωσης από παραδείγματα λαών και χωρών στους οποίους ο φόβος για την επιβίωση και η αποδοχή της θυματοποίησής τους  δεν πυροδότησε αντιστάσεις και αγώνες, αλλά εξασφάλισαν την επιβίωση και μακροπρόθεσμα αξιοζήλευτη οικονομική εξέλιξη. Κι έτσι υποτιμώνται και απαξιώνονται οι αγώνες για αξιοπρέπεια και  ελευθερία, για να διαιωνίζεται  η ίδια τάξη πραγμάτων, αφού  οι άνθρωποι που δεν διεκδικούν, που καθησυχάζονται με δικαιολογίες για να μην αντεπιτεθούν και να νικήσουν την τρομοκρατία της εξουσίας της κυρίαρχης τάξης δεν αποτελούν απειλή γι’ αυτή.

          Απαξιώνοντας κάθε αντιστασιακή δράση, ευτελίζοντας προσδοκίες και διεκδικήσεις, ισοπεδώνοντας συμπεριφορές ο κυρίαρχος λόγος ενισχύει κι επιβραβεύει ποικιλοτρόπως την ενσωμάτωση στην καθεστηκυία τάξη. Δεν αφορά λοιπόν μόνο το παρελθόν  η δήθεν κριτική, στην πραγματικότητα απαξιωτική, αντιμετώπιση δράσεων και συμπεριφορών που αντιτίθενται στην αυταρχικότητα και αναλγησία μιας κυρίαρχης εξουσίας που χειραγωγεί και ελέγχει για να νομιμοποιείται στην συνείδηση των λαϊκών τάξεων, αλλά κυρίως το σήμερα. Για να μετατραπούν οι λαϊκές μάζες σε παθητικά θύματα εσωτερικεύοντας τις δικαιολογίες της κυρίαρχης εξουσίας, για να μην αντεπιτεθούν και νικήσουν τη νομιμοποιημένη τρομοκρατία της, να μην αγωνιστούν για το δικό τους όραμα του κόσμο.

        Όπως συνέβη με τους Εβραίους στο β παγκόσμιο πόλεμο που συμπεριφέρθηκαν σαν υποδειγματικά θύματα και γι’ αυτό οι πράξεις αντίστασης κατά της σκλαβιάς και του θανάτου κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος ήταν ελάχιστες. Και γι’ αυτό περίμεναν την γενναιοδωρία των νικητών του πολέμου να τους δικαιώσει για το Ολοκαύτωμα. Ήταν η βαναυσότητα των ναζί και όχι ο αγώνας εναντίον τους  που χάρισε στους Εβραίους ένα έδαφος για πατρίδα.  Και ίσως γι’ αυτό  το Ισραήλ τόσο εύκολα έχει μετατραπεί σε κράτος τρομοκράτης  στην περιοχή. Και γι’ αυτό  ένα χρόνο τώρα δεν έχει σταματήσει τη μεγάλη σφαγή των Παλαιστινίων, με την απαίτηση κανείς να μην του ασκεί κριτική απειλώντας τους πάντες με την κατηγορία του αντισημιτισμού. Βολεύτηκε στο ρόλο θύματος και το ίδιο του κράτος του Ισραήλ που τροφοδοτεί με δικαιολογίες τους πολίτες του για να αντιμετωπίζουν σχεδόν όλο τον κόσμο σαν αποδιοπομπαίο τράγο και σαν υπανθρώπους του Παλαιστίνιους και απαιτώντας από τη διεθνή κοινότητα της καπιταλιστικής Δύσης να το ελεήσει με όπλα και χρήματα για να σκοτώνει, επαναλαμβάνοντας το δικό του Ολοκαύτωμα στους Παλαιστίνιους.

          Όταν λοιπόν στη συλλογική μνήμη των λαών το κυριότερο σημείο αναφοράς σχετίζεται με εξέγερση και αντίσταση τότε αυτοί οι λαοί δεν παύουν να αγωνίζονται και είναι  για την κυρίαρχη εξουσία απειλή που πρέπει να εξουδετερωθεί. Γι’ αυτό και γίνεται προσπάθεια να απαξιωθεί αυτό που αποτελεί επίκεντρο και στη δική μας συλλογική μνήμη, η δυναμική των λαϊκών αγώνων.