Εχει ξεκινήσει εδώ και καιρό να εμφανίζεται μετ’ επιτάσεως το καινούργιο εκβιαστικό δίλημμα: ευρώ ή δραχμή. Παρόλο που η πλειοψηφία της άρχουσας τάξης στοιχίζεται πίσω από το ευρώ μένει αρκετός χώρος και για τη μειοψηφία που υποστηρίζει την επιστροφή της δραχμής, για να λειτουργήσει ως εναλλακτική λύση αν η κατάσταση παύει να ελέγχεται με τρόπο που στο κυρίαρχο σύστημα συμφέρει.
Οι υπερασπιστές της πολιτικής της διατήρησης του ευρώ και αυτοί που προβάλλονται ως αντίπαλοι αυτής της επιλογής μπορεί να έχουν στην πραγματικότητα τις ίδιες αξίες, να συμπεριφέρονται δηλ. με άξονα τα ίδια συστήματα συμφερόντων, αλλά να αλληλοκατηγορούνται, γιατί κατέχουν διαφορετικές θέσεις μέσα στην κοινωνική η ιεραρχική κλίμακα. Η σύγκρουση μεταξύ κοινωνικών ή ιεραρχικών βαθμίδων μπορεί να πάρει στις μέρες μας χαρακτήρα πολεμικής μεταξύ υποστηριχτών του ευρώ ή της δραχμής, άσχετα αν στο βάθος όλες οι ομάδες υπερασπίζονται την ίδια κλίμακα συμφερόντων.
Αναφερόμενοι οι περισσότεροι στην κρίση του συστήματος στην πραγματικότητα δεν εννοούμε κατάρρευση, απόρριψη κλπ. των αξιών του αλλά μάλλον ανωμαλία και δυσχέρεια στον τρόπο εφαρμογής τους. Μάλλον για κρίση μηχανισμών πιστεύουμε ότι έχουμε και όχι κρίση του ίδιου καπιταλιστικού συστήματος. Οι κρίσεις που κάνουμε για το ίδιο το σύστημα στηρίζονται στις ίδιες τις δικές του αξίες που αποδεχόμαστε, κέρδος, ανταγωνισμός κλπ. Επομένως πως μπορούν να χρησιμεύσουν ως ερμηνευτικές έννοιες αφού βρίσκονται μέσα στο σύστημα που καλούμαστε να ερμηνεύσουμε και δεν τις αμφισβητούμε;
Σε ένα πολιτικοοικονομικό σύστημα περιλαμβάνονται ορισμένα θεμελιώδη στοιχεία και πλήθος άλλα δευτερεύοντα, τα οποία, υπο τον όρο ότι δεν έρχονται σε σύγκρουση με τα θεμελιώδη, μπορούν να μεταβάλλονται σχετικά εύκολα, χωρίς να προκαλούν τριγμούς στο οικοδόμημα στο σύνολό του. Μεταπολεμικά η σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη αυτό έκανε με την αύξηση μισθών, βελτίωση συνθηκών διαβίωσης, διεύρυνση ατομικών ελευθεριών κλπ. Η οικονομική βάση του οικοδομήματος παρέμενε όμως σταθερή- κεφαλαιοκρατική.
Στις μέρες μας, με την οικονομική κρίση να δοκιμάζει τις αντοχές του συστήματος, είναι εύκολο για τους κρατούντες να παρακάμψουν δευτερεύοντα στοιχεία του, αν και στον καιρό της ευμάρειας τα διαφήμιζαν για ουσιώδη, όπως δημοκρατία, ατομικές ελευθερίες κλπ. για να γίνεται ολοκληρωτικά αποδεκτό το σύστημα από την πλειοψηφία, ώστε να μη επέλθουν κλυδωνισμοί στο όλο πολιτικοοικονομικό σύστημα. Κι εμείς, πανικοβλημένοι, φοβισμένοι είμαστε έτοιμοι να αποδεχτούμε τις επιλογές των κυβερνώντων για να αποφύγουμε τα χειρότερα.
Το πρώτο βήμα έγινε με την κυβέρνηση Παπαδήμου. Η αποδοχή της από ένα μεγάλο τμήμα του λαού οφείλεται και στους μηχανισμούς που ενεργοποιήθηκαν για να την υποστηρίξουν. Ακόμα και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας την πρωτοχρονιά με τις δηλώσεις συμπαράστασης στο πρόσωπο του πρωθυπουργού, σαν ένα μέρος των μηχανισμών αυτών φάνηκε να λειτουργεί –το ομολόγησε και ο ίδιος όταν δήλωσε ότι «με τον Λ. Παπαδήμο έχει κατακάτσει ο κουρνιαχτός».
Το γνωρίζουν οι κυβερνώντες πως ένα από τα αποτελέσματα της κρίσης είναι ότι διαμορφώνονται σε πολύ μαζικότερη κλίμακα από πριν περιθωριακές κοινωνικές ομάδες που δεν μπορούν, ακόμα κι αν το ήθελαν, να ενσωματωθούν στο κυρίαρχο οικονομικοκοπολιτικό σύστημα. Οσο βαθαίνει η κρίση γίνεται πιο ορατό ότι οι κοινωνικές και πολιτικές συμπεριφορές των ανθρώπων θα αποδεσμεύονται λιγότερο από τους οικονομικούς τους καθορισμούς. Και ο δικός τους φόβος είναι μήπως η συνειδητοποίηση της κατάστασής των νεόπτωχων του συστήματος οδηγήσει στην οργανωμένη αντίδρασή τους. Με τον Λουκά Παπαδήμο και τα διαρκή εγκώμια για τις ικανότητες των τεχνοκρατών αυτό θέλουν να αποφύγουν.
Η συνειδητοποίηση της άμεσης εξάρτησης του ηθικού και ιδεολογικού εποικοδομήματος από την οικονομική βάση είναι ένα βήμα για την χειραφέτηση μεγάλων μαζών από την κυρίαρχη ιδεολογία που ναρκώνει τις αντιδράσεις. Οι ιδεολογικές ζυμώσεις, που προκαλούνται από την οικονομική κρίση και πρέπει να αναδειχθούν, υπάρχει ελπίδα να οδηγήσουν κοινωνικές ομάδες στο να αντιληφθούν τα πραγματικά τους συμφέροντα.
Βέβαια, ακόμα είμαστε στο στάδιο, όπου η πλειοψηφία θεωρεί ότι περισσότερο είναι θέμα προσώπων, διαφθοράς κι ανικανότητας τους, η διαταραχή του συστήματος που εκδηλώνεται με την οικονομική κρίση. Θεωρείται μάλιστα επαναστατικό που επιμένει ότι δεν αρκεί η κριτική στους κυβερνώντες, αλλά χρειάζεται και η απόδοση των σχετικών ευθυνών, θεωρώντας ότι η πολιτικοκοινωνική κατάσταση που βιώνουμε είναι απλώς μια δυσλειτουργία του συστήματος.
Αναφερόμαστε συνέχεια στην ευθύνη των πολιτικών ή των κρατικών στελεχών, πιστεύοντας ότι ενεργοποιώντας το όποιο θεσμικό πλαίσιο περί της ευθύνης τους θα έλυνε ένα μεγάλο μέρος από τα προβλήματα που ζούμε.
Μέρες τώρα παρακολουθούμε δηλώσεις και ενέργειες εισαγγελέων, γενικών γραμματέων, πολιτικών προϊσταμένων που εμφανίζονται σαν υποστηρικτές μιας ηθικής τάξης που έχει διασαλευθεί και ως ένα σημείο ευθύνεται για την πολιτικοκοοικονομική κρίση.
Κι όμως στην πραγματικότητα οι καταγγελίες των οικονομικών εισαγγελέων ή η παραίτηση Καπελλέρη θα πρέπει να μας ενδιαφέρει μόνο στο βαθμό που ανοίγει χαραμάδες για να κοιτάξουμε στα ενδότερα του πολιτικού συστήματος και να εντοπίσουμε τις αδυναμίες του. Αυτή η γνώση θα μας χρειαστεί για να οργανώσουμε τον δικό μας αγώνα, όχι για να βοηθήσουμε το σύστημα να βρει τις ισορροπίες του εις βάρος μας.
Αν εμπλακούμε στο είδος των αντιθέσεων που καθορίζονται από το ίδιο το κυρίαρχο σύστημα παρασυρόμαστε σε μια ανάγνωση της πραγματικότητας που η κυρίαρχη πολιτική ιδεολογία μας υποδεικνύει, θέτοντας τα ζητήματα με το δικό της τρόπο, που συγχρόνως εμπεριέχει και το συμπέρασμα.
Οι υπερασπιστές της πολιτικής της διατήρησης του ευρώ και αυτοί που προβάλλονται ως αντίπαλοι αυτής της επιλογής μπορεί να έχουν στην πραγματικότητα τις ίδιες αξίες, να συμπεριφέρονται δηλ. με άξονα τα ίδια συστήματα συμφερόντων, αλλά να αλληλοκατηγορούνται, γιατί κατέχουν διαφορετικές θέσεις μέσα στην κοινωνική η ιεραρχική κλίμακα. Η σύγκρουση μεταξύ κοινωνικών ή ιεραρχικών βαθμίδων μπορεί να πάρει στις μέρες μας χαρακτήρα πολεμικής μεταξύ υποστηριχτών του ευρώ ή της δραχμής, άσχετα αν στο βάθος όλες οι ομάδες υπερασπίζονται την ίδια κλίμακα συμφερόντων.
Αναφερόμενοι οι περισσότεροι στην κρίση του συστήματος στην πραγματικότητα δεν εννοούμε κατάρρευση, απόρριψη κλπ. των αξιών του αλλά μάλλον ανωμαλία και δυσχέρεια στον τρόπο εφαρμογής τους. Μάλλον για κρίση μηχανισμών πιστεύουμε ότι έχουμε και όχι κρίση του ίδιου καπιταλιστικού συστήματος. Οι κρίσεις που κάνουμε για το ίδιο το σύστημα στηρίζονται στις ίδιες τις δικές του αξίες που αποδεχόμαστε, κέρδος, ανταγωνισμός κλπ. Επομένως πως μπορούν να χρησιμεύσουν ως ερμηνευτικές έννοιες αφού βρίσκονται μέσα στο σύστημα που καλούμαστε να ερμηνεύσουμε και δεν τις αμφισβητούμε;
Σε ένα πολιτικοοικονομικό σύστημα περιλαμβάνονται ορισμένα θεμελιώδη στοιχεία και πλήθος άλλα δευτερεύοντα, τα οποία, υπο τον όρο ότι δεν έρχονται σε σύγκρουση με τα θεμελιώδη, μπορούν να μεταβάλλονται σχετικά εύκολα, χωρίς να προκαλούν τριγμούς στο οικοδόμημα στο σύνολό του. Μεταπολεμικά η σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη αυτό έκανε με την αύξηση μισθών, βελτίωση συνθηκών διαβίωσης, διεύρυνση ατομικών ελευθεριών κλπ. Η οικονομική βάση του οικοδομήματος παρέμενε όμως σταθερή- κεφαλαιοκρατική.
Στις μέρες μας, με την οικονομική κρίση να δοκιμάζει τις αντοχές του συστήματος, είναι εύκολο για τους κρατούντες να παρακάμψουν δευτερεύοντα στοιχεία του, αν και στον καιρό της ευμάρειας τα διαφήμιζαν για ουσιώδη, όπως δημοκρατία, ατομικές ελευθερίες κλπ. για να γίνεται ολοκληρωτικά αποδεκτό το σύστημα από την πλειοψηφία, ώστε να μη επέλθουν κλυδωνισμοί στο όλο πολιτικοοικονομικό σύστημα. Κι εμείς, πανικοβλημένοι, φοβισμένοι είμαστε έτοιμοι να αποδεχτούμε τις επιλογές των κυβερνώντων για να αποφύγουμε τα χειρότερα.
Το πρώτο βήμα έγινε με την κυβέρνηση Παπαδήμου. Η αποδοχή της από ένα μεγάλο τμήμα του λαού οφείλεται και στους μηχανισμούς που ενεργοποιήθηκαν για να την υποστηρίξουν. Ακόμα και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας την πρωτοχρονιά με τις δηλώσεις συμπαράστασης στο πρόσωπο του πρωθυπουργού, σαν ένα μέρος των μηχανισμών αυτών φάνηκε να λειτουργεί –το ομολόγησε και ο ίδιος όταν δήλωσε ότι «με τον Λ. Παπαδήμο έχει κατακάτσει ο κουρνιαχτός».
Το γνωρίζουν οι κυβερνώντες πως ένα από τα αποτελέσματα της κρίσης είναι ότι διαμορφώνονται σε πολύ μαζικότερη κλίμακα από πριν περιθωριακές κοινωνικές ομάδες που δεν μπορούν, ακόμα κι αν το ήθελαν, να ενσωματωθούν στο κυρίαρχο οικονομικοκοπολιτικό σύστημα. Οσο βαθαίνει η κρίση γίνεται πιο ορατό ότι οι κοινωνικές και πολιτικές συμπεριφορές των ανθρώπων θα αποδεσμεύονται λιγότερο από τους οικονομικούς τους καθορισμούς. Και ο δικός τους φόβος είναι μήπως η συνειδητοποίηση της κατάστασής των νεόπτωχων του συστήματος οδηγήσει στην οργανωμένη αντίδρασή τους. Με τον Λουκά Παπαδήμο και τα διαρκή εγκώμια για τις ικανότητες των τεχνοκρατών αυτό θέλουν να αποφύγουν.
Η συνειδητοποίηση της άμεσης εξάρτησης του ηθικού και ιδεολογικού εποικοδομήματος από την οικονομική βάση είναι ένα βήμα για την χειραφέτηση μεγάλων μαζών από την κυρίαρχη ιδεολογία που ναρκώνει τις αντιδράσεις. Οι ιδεολογικές ζυμώσεις, που προκαλούνται από την οικονομική κρίση και πρέπει να αναδειχθούν, υπάρχει ελπίδα να οδηγήσουν κοινωνικές ομάδες στο να αντιληφθούν τα πραγματικά τους συμφέροντα.
Βέβαια, ακόμα είμαστε στο στάδιο, όπου η πλειοψηφία θεωρεί ότι περισσότερο είναι θέμα προσώπων, διαφθοράς κι ανικανότητας τους, η διαταραχή του συστήματος που εκδηλώνεται με την οικονομική κρίση. Θεωρείται μάλιστα επαναστατικό που επιμένει ότι δεν αρκεί η κριτική στους κυβερνώντες, αλλά χρειάζεται και η απόδοση των σχετικών ευθυνών, θεωρώντας ότι η πολιτικοκοινωνική κατάσταση που βιώνουμε είναι απλώς μια δυσλειτουργία του συστήματος.
Αναφερόμαστε συνέχεια στην ευθύνη των πολιτικών ή των κρατικών στελεχών, πιστεύοντας ότι ενεργοποιώντας το όποιο θεσμικό πλαίσιο περί της ευθύνης τους θα έλυνε ένα μεγάλο μέρος από τα προβλήματα που ζούμε.
Μέρες τώρα παρακολουθούμε δηλώσεις και ενέργειες εισαγγελέων, γενικών γραμματέων, πολιτικών προϊσταμένων που εμφανίζονται σαν υποστηρικτές μιας ηθικής τάξης που έχει διασαλευθεί και ως ένα σημείο ευθύνεται για την πολιτικοκοοικονομική κρίση.
Κι όμως στην πραγματικότητα οι καταγγελίες των οικονομικών εισαγγελέων ή η παραίτηση Καπελλέρη θα πρέπει να μας ενδιαφέρει μόνο στο βαθμό που ανοίγει χαραμάδες για να κοιτάξουμε στα ενδότερα του πολιτικού συστήματος και να εντοπίσουμε τις αδυναμίες του. Αυτή η γνώση θα μας χρειαστεί για να οργανώσουμε τον δικό μας αγώνα, όχι για να βοηθήσουμε το σύστημα να βρει τις ισορροπίες του εις βάρος μας.
Αν εμπλακούμε στο είδος των αντιθέσεων που καθορίζονται από το ίδιο το κυρίαρχο σύστημα παρασυρόμαστε σε μια ανάγνωση της πραγματικότητας που η κυρίαρχη πολιτική ιδεολογία μας υποδεικνύει, θέτοντας τα ζητήματα με το δικό της τρόπο, που συγχρόνως εμπεριέχει και το συμπέρασμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου