ΣΥΝΕΝΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ

Τα μέτρα που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση για τον περιορισμό εξάπλωσης της επιδημίας περιλαμβάνουν, με απόφαση και  της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, την τέλεση των ακολουθιών της Μ. Εβδομάδας, και βέβαια και την ακολουθία της ανάστασης, χωρίς πιστούς. Απόφαση που προκάλεσε αντιδράσεις και ανάμεσα στον κλήρο, αλλά και σε πολλούς πιστούς. Δεν έλειψαν ιερείς που αψήφησαν την απαγόρευση και άνοιξαν τις εκκλησίες για τους πιστούς τελώντας το μυστήριο της θείας κοινωνίας, ενώ πιστοί διαμαρτύρονται για την απαγόρευση συνάθροισης στις εκκλησίες την ανάσταση. Και η φασιστική  Χρυσή Αυγή βρήκε ευκαιρία να σφετεριστεί και να εκμεταλλευτεί για τις δικές της σκοπιμότητες  αυτές τις αντιδράσεις.

               Και αν μοιάζει παράδοξο που η επιδημία του κορονοϊού ανέδειξε πόσο εύθραυστη είναι  πια η ευθυγράμμιση εκκλησίας και κυρίαρχης εξουσίας, ακόμα και με τη συντηρητική παράταξη του αστικού πολιτικού τόξου, είναι γιατί πια η εκκλησία δεν καθορίζει τη γραμμή άμυνας του κυρίαρχου συστήματος. Είναι που νέα μέσα ιδεολογικής χειραγώγησης, όπως τα ΜΜΕ, φαίνονται πιο άμεσα αποτελεσματικά. Είναι που τις τελευταίες δεκαετίες η προσκόλληση με το χριστιανικό δόγμα που καθόριζε τους ένθερμους φιλοκαπιταλιστές άρχισε να υποχωρεί σε έναν πιο αόριστο ηθικισμό, που ανταποκρίνεται στους νέους δρόμους κερδοφορίας του καπιταλισμού με τεχνολογία και καινοτομίες. Σχήματα και αρώματα από τη θρησκεία, χωρίς την ίδια απαραίτητα,  εισάγονται σε νέα συστήματα φιλανθρωπίας μαζικής κοινωνικής ελεημοσύνης. Ακόμα λοιπόν κι αν κάποιες φορές η χριστιανική δεξιά επιμένει, περισσότερο για ψηφοθηρικούς λόγους, στις ίδιες πολιτικές μάχες (σεξουαλικότητα, εκπαίδευση, εθνικισμός κλπ) οι αναφορές στη θρησκεία φαίνεται να φθίνουν και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις ενδιαφέρουν περισσότερο για να κολακέψουν τους πιστούς, ώστε να ανταποκρίνονται θετικά στις επιλογές της. Κι αν η εκκλησία ενίσχυε την κυρίαρχη εξουσία, στερεώνοντας και τη δική της δύναμη, προσφέροντας κάθε είδους μπαλώματα για τα συστημικά προβλήματα του καπιταλισμού, μοιάζει πια να  περιλαμβάνεται  κι αυτή σε ένα παλιότερο πολιτικοκοινωνικό κύκλο υπεράσπισης του status quo

               Βέβαια, όπως ο καπιταλισμός δεν είναι μονοδιάστατος, το ίδιο δεν είναι και ο χριστιανισμός. Όπως ο καπιταλισμός προσαρμόζεται σε ποικίλα πολιτικά και πολιτιστικά πλαίσια, το ίδιο και ο δυτικός Χριστιανισμός που κατάφερε να συμπορευτεί με τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και τον φεουδαρχισμό και να δοξάσει τον καπιταλισμό, ενώ ο ανατολικός χριστιανισμός συμβίωσε με την οθωμανική αυτοκρατορία, ενσωμάτωσε τον εθνικισμό, προτού αποδεχτεί  την άνοδο του αστισμού και της σύγχρονης δημοκρατίας, υποχωρώντας στην επιθετική λογική του καπιταλισμού. Κι ας ευδοκιμεί ο καπιταλισμός σε εγωιστικές παρορμήσεις και η οικονομική θεωρία μυθοποιεί μια υποτιθέμενη «φυσική» ελεύθερη αγορά που καταδικάζει ουσιαστικά η χριστιανική ηθική διδασκαλία. Κι ας μην πληροί ο καπιταλισμός, με την ελεύθερη χρήση κερδοσκοπικού χαρακτήρα της ιδιωτικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και με τον ανταγωνισμό, τα χριστιανικά πρότυπα δικαιοσύνης και φιλανθρωπίας όπως διδάσκει η χριστιανική θρησκεία. Εξάλλου καπιταλισμός και χριστιανισμός αντλούν από το ίδιο σύνολο ιδεών για τη φύση του ανθρώπου και της κοινωνίας, αφού ταυτίζονται  στην ιδέα ότι το άτομο είναι η βασική μονάδα ανάλυσης και ότι αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι οι μεμονωμένες επιλογές.  

Βέβαια, πάντα σε μεγάλα τμήματα του κλήρου υπήρχε μια αμφισβήτηση της τεχνολογικής εξέλιξης που οδηγούσε στην απόρριψη του τεχνοοικονομικού παραδείγματος του καπιταλισμού της αγοράς, χρωματίζοντας το λόγο της εκκλησίας με αντικαπιταλιστικά χαρακτηριστικά, χωρίς όμως να οδηγεί σε σύγκρουση με την πολιτική εξουσία. Πολλές φορές όμως συνήθειες της καθημερινότητας των ανθρώπων που οφείλονται, από παλιότερες εποχές,  στην εκκλησία ενισχύουν αντικαπιταλιστικές δράσεις. Παράδειγμα είναι η αργία της Κυριακής που η υπεράσπισή της παίρνει μορφή αντίστασης σε αποφάσεις της κυρίαρχης εξουσίας που καταστρατηγούν  εργατικά δικαιώματα.

Και αυτές τις μέρες του εγκλεισμού είναι, σε μεγάλο βαθμό, η καχυποψία για αποφάσεις της πολιτικής εξουσίας και η αμφισβήτηση για το ενδιαφέρον της για την υγεία μας που εκφράζεται με τις αντιδράσεις για το κλείσιμο των εκκλησιών, ανεξάρτητα από την πολιτική αφέλεια ή την εκμετάλλευση που γίνεται από φασίστες, αλαζόνες κληρικούς και παντός είδους δημοκόπους.  

Τελικά ακόμα μοιάζει να είναι  αναγκαία η συνενοχή μεταξύ χριστιανικής εκκλησίας και πολιτικής εξουσίας σε μια κοινωνία όπου οι ηθικές και θρησκευτικές ελευθερίες, που δεν αντιστρατεύονται τον καπιταλισμό, διατηρούν το δικαίωμα να ζουν εφόσον ο καπιταλισμός κυριαρχεί ή ελέγχει. Κι έτσι οι καταγγελίες της εκκλησίας για την τυραννία των χρημάτων έναντι των οποίων η κοινωνική και πολιτική δύναμη είναι ανίσχυρη μπορεί να  χρησιμοποιούνται για να παρηγορούν και να κατευνάζουν την οργή των πιστών, εφόσον στην πράξη δεν στρέφονται εναντίον της κυρίαρχης εξουσίας, διατηρώντας στην κοινωνία μια ισορροπία εκτονωτική αλλά και ανακουφιστική για το κυρίαρχο σύστημα.  

Επειδή όμως πλέον στις μέρες μας το κεφάλαιο έχει καταλάβει και το τελευταίο διάκενο του κοινωνικού σχηματισμού μπορεί να καταλήξει κανείς να χαρακτηρίσει  σαν αντικαπιταλιστικές τις πολύμορφες και πολυστρωματικές κοινωνικές αντιστάσεις. Όποιες όμως αντιστάσεις δεν μπολιάζονται με την ταξική διάσταση δεν ξεφεύγουν από μια ανορθολογική και αδιέξοδη στάση που στην τελική ευνοεί την κυρίαρχη εξουσία.