ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΟΛΕΜΟΥ

Καθώς η παγκόσμια αντίδραση στην πανδημία του κορωνοϊού επιταχύνεται, η ρητορική της πολεμικής κινητοποίησης είναι παντού. Και κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις  για τη χάραξη πολιτικής συμφώνησαν να χρησιμοποιήσουν την πολεμική γλώσσα για να περιγράψουν τις προσπάθειές σταθεροποίησης της οικονομίας. Μόνο που τώρα οι κυβερνήσεις των καπιταλιστικών κρατών, και η δική μας, πρέπει να διαχειρίζονται  μια έκτακτη κατάσταση δημόσιας υγείας ταυτόχρονα με τις πράξεις των κεντρικών τραπεζών για να ηρεμήσουν τις χρηματοπιστωτικές αγορές, αλλά και να φροντίζουν οι κοινωνικές αντιδράσεις να  περιορίζονται από την κοινωνική αποστασιοποίηση.  

Η ιδέα του πολέμου είναι ένας χρήσιμος τρόπος για να φαίνεται πως συγκεκριμενοποιείται η πάλη εναντίον της πανδημίας, ενώ συνεχίζει να παραμένει γενική και αόριστη, αφού μπορεί  να περιλαμβάνει μια ποικιλία πραγμάτων, όπως παραγωγικότητα, μεταρρυθμίσεις, αλληλεγγύη, θυσία  κλπ. Η ρητορική εκστρατεία ενάντια στον κορωνοϊό   θυμίζει με μεγαλύτερη σαφήνεια τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης κατά τη διάρκεια του πολέμου λόγω της επείγουσας ανάγκης επέκτασης της παραγωγής και της ιατρικής φροντίδας. Μόνο που η εκτεταμένη ανάγκη επείγουσας φροντίδας ασθενών προσβεβλημένων από COVID-19 αντιμετωπίζει σημεία συμφόρησης από την αρχή της επιδημίας, ενώ έχει σχεδόν απενεργοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό η παραγωγή. Μοιάζει λοιπόν όλη αυτή η ρητορική να μην έχει άλλη σκοπιμότητα από δικαιολόγηση, που προσβλέπει στην παραδοχή, των πολιτικών επιλογών που συνεχίζονται με το ίδιο κριτήριο, την καπιταλιστική κερδοφορία. Παράδειγμα εφαρμογής μια τέτοιας πολιτικής στα καθ’ ημάς είναι ο διπλασιασμός από την κυβέρνηση της προβλεπόμενης αποζημίωσης των ιδιωτικών κλινικών ΜΕΘ από 800 στα 1600 ευρώ.

Αν η συνεχιζόμενη κρίση  δημόσιας υγείας αποτελεί σοβαρή κατάσταση έκτακτης ανάγκης,  δεν καθορίζεται όμως  μόνο από τον ιό. Την καθορίζει κυρίως η καπιταλιστική οργάνωση της κοινωνίας, που  περιορίζει το βασικό ερώτημα στο εξής. Κάτω από καπιταλιστικές συνθήκες η κυρίαρχη εξουσία, πόσους πόρους για να προστατέψει την κοινωνία  είναι διατεθειμένη να απομακρύνει από τις επιχειρήσεις που αναζητούν πάντα το κέρδος; Και επειδή  οι περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης παρουσιάζουν συχνά οικονομίες με πραγματικούς περιορισμούς των πόρων, το ζητούμενο είναι ποιοι τομείς θα τους στερηθούν.

Η μέχρι τώρα πολιτική έχει αποδείξει πως  η  διάλυση των δημόσιων υπηρεσιών υγείας συνεχίζεται εδώ και δεκαετίες, για να πληρώνεται το χρέος προς τις τράπεζες, να χρηματοδοτούνται μεγάλες εταιρείες και να μειώνονται οι φόροι επί των κερδών των καπιταλιστών.  Και τώρα η  επιδημία μας αναγκάζει να σκεφτούμε με ποιο τρόπο τα μέτρα δημόσιας υγείας μπορούν να συνδυαστούν με την οικονομική παραγωγή. Οι απαιτήσεις πρόληψης της επιδημίας   (μέτρα καραντίνας) και περίθαλψης (νοσηλείας) θέτουν σε κίνδυνο τον τρόπο ζωής των ατόμων που εξαρτώνται από άλλες μορφές καπιταλιστικής παραγωγής. Επομένως καθίσταται απαραίτητη η μαζική κυβερνητική παρέμβαση για την προστασία μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού που δεν απειλούνται μόνο από την επιδημία, αλλά και από την ανέχεια, αφού η συρρίκνωση της οικονομίας έχεις στις υποτελείς τάξεις οδυνηρές επιπτώσεις.

Η αναπόφευκτη λοιπόν ανάγκη για παρέμβαση της κεντρικής εξουσίας για  να εξασφαλίσει τα κανάλια οικονομικής κυκλοφορίας  χωρίς να θυσιαστεί η δημόσια υγεία, αποκαλύπτει το ρόλο του ταξικού κράτους.  Οι κρίσεις μπορεί να παρέχουν πολιτικές εξουσίες που να παρακάμπτουν το νομοθετικό πλαίσιο για  να ενισχύουν ή να υπερβαίνουν τα εδραιωμένα συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης. Αυτό εξαρτάται από τη δυναμική των λαϊκών αγώνων ή και απλώς από το φόβο για πυροδότησή τους. Η κρίση του κορωναϊού επιτρέπει να δούμε πόσο γρήγορα μπορεί να εφαρμοστούν πολιτικές που θεωρούνταν ρηξικέλευθες πριν από μερικούς μήνες,  όπως η επικύρωση των 27 υπουργών Οικονομικών της ΕΕ της  απόφασης για  αναστολή των κανόνων δημοσιονομικής πειθαρχίας από τη μια, αλλά και πώς τα αντικρουόμενα καπιταλιστικά  συμφέροντα που οδηγούν σε ναυάγιο τη Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της ΕΕ για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας, είναι  αυτά που ρυθμίζουν τη λειτουργία της.

Οι πολιτικές πολέμου και στην οικονομία και στην κοινωνική ζωή μπορεί να γίνουν θερμοκοιτίδες πολιτικής αλλαγής. Αυτό πάντα εξαρτάται από τις αντιδράσεις των εκμεταλλευομένων τάξεων σ’ αυτές τις πολιτικές.  Οι οικονομίες του πολέμου δεν αναστέλλουν την πολιτική. Αυξάνουν το διακύβευμα. Καθώς οι ευκαιρίες για ενδυνάμωση της κυρίαρχης εξουσίας και πλουτισμό αφθονούν, δημιουργούνται νέες κατανομές οφελών και επιβαρύνσεων, στις οποίες ορισμένες ομάδες ή τμήματα της κυρίαρχης τάξης  αποκτούν δύναμη και πόρους όχι μόνο υπερβολικά αλλά και εις βάρος άλλων. Εξάλλου οι βραχυπρόθεσμες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης μπορούν να προβάλλονται σαν πρόσχημα για να παραγκωνίζουν τις ερωτήσεις κατανομής από πολιτικές συζητήσεις, για παράδειγμα σχετικά με τους μισθούς. Αλλά όσο διαρκούν οι πολεμικές εξαιρέσεις, είναι η εργατική τάξη που για να εξασφαλίσει την επιβίωσή της δεν θα πρέπει να δεχτεί καμιά εξαίρεση στα δικαιώματα και στα συμφέροντα της, γιατί είναι αυτή που συνεχίζει να παράγει τον πλούτο.

Γι’ αυτό και η οργάνωση στα συνδικάτα και η στοίχιση με το ΚΚΕ στους αγώνες για υπεράσπιση της ζωής και εργασίας μας είναι πια μονόδρομος.