ΜΥΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ

Η σύλληψη στην πρεσβεία του Εκουαδόρ, κατόπιν άδειας της κυβέρνησης του, από τη βρετανική αστυνομία του Τζούλιαν Ασάνζ, έφεραν πάλι στο προσκήνιο ζητήματα που αναφέρονται στο δημοσιογραφικό καθήκον, στην ελευθερία της πληροφόρησης και  των μέσων ενημέρωσης, στην ασφάλεια του διαδικτύου, αλλά και στις συνέπειες από τη  διαρροή εμπιστευτικών κυβερνητικών εγγράφων.  

           Το WikiLeaks βασίζεται στην ιδέα σύμφωνα με την οποία επιδιώκεται  η έκθεση της διαφθοράς ανθρώπων της εξουσίας, διασφαλίζοντας ότι οι πηγές του θα διατηρούν απόλυτη ανωνυμία. Ο Ασάνζ είναι ο εκδότης του ανώνυμης προέλευσης υλικού που κυκλοφορεί στον ιστότοπό του και γι’ αυτό  είναι ευάλωτος σε κατηγορίες πως  το υλικό έχει δοθεί από ρώσους πράκτορες και χάκερ ή και κινέζους, που εργάζονται για λογαριασμό αντίστοιχων  συμφερόντων.

               Κι ενώ η περίπτωση των WikiLeaks δίνει την εντύπωση πως η  χρησιμοποίηση της νέας τεχνολογίας μπορεί να βοηθήσει στην αποκάλυψη της αλήθειας για την κυρίαρχη πολιτική, την ίδια στιγμή δεν λείπουν οι προβληματισμοί για σκοπιμότητες στις αποκαλύψεις και  για τον τρόπο εκμετάλλευσης τους από την ίδια την κυρίαρχη εξουσία. Για παράδειγμα, πριν επτά χρόνια η ίδια η Διεθνής Αμνηστία καλωσόριζε και τα WikiLeaks, μαζί με τον Guardian,  ως καταλύτες της αραβικής άνοιξης, που η κατάληξή της είναι εμφανής σ’ αρνητικά αποτελέσματα σε χώρες όπως η Αίγυπτος και κυρίως βέβαια η Λιβύη. Κι εκείνο  το απόρρητο  στρατιωτικό βίντεο των ΗΠΑ το οποίο έδειχνε μια επίθεση με ελικόπτερα Απάτσι που προκάλεσε τον θάνατο δώδεκα ανθρώπων στη Βαγδάτη, παίρνοντας μορφή θεάματος έμοιαζε μάλλον με εκτροπή κι όχι ενταγμένο στην «κανονικότητα» των πολεμικών επιχειρήσεων,  έτσι που   μετριάζεται η πραγματική έκταση τους.

 Κι αν ο Julian Assange παρουσιάζεται ως ο ατρόμητος δημιουργός ενός πολιτικού μέσου που οι άνθρωποι της ηλεκτρονικής εποχής μπορούν να εκθέσουν την καταπίεση και τη διαφθορά της κρατικής και επιχειρηματικής εξουσίας, είναι συγχρόνως κι αυτός που διαπραγματεύτηκε συμφωνία για έκδοση επιλεκτική των διοχετευομένων εγγράφων με εφημερίδες και περιοδικά  όπως Guardian και  Der Spiegel. Κι έτσι δίνεται η εντύπωση πως μια ριζοσπαστική πράξη, αυτή της έκδοσης  μυστικών κρατικών εγγράφων, από τον ίδιο τον εκδότη των WikiLeaks βρίσκει τους παραδοσιακούς δρόμους για να ενταχθεί στον κυρίαρχο ιδεολογικό και πολιτικό πεδίο.

Κι αν δίνεται η εντύπωση πως μέσα από τα μυστικά έγγραφα οι κακοί είναι οι αμερικανοί πολιτικοί και διπλωμάτες που χειραγωγούν κι εξευτελίζουν επιδιώκοντας τα δικά τους συμφέροντα, συγχρόνως όμως αποστολή των WikiLeaks είναι να εκτεθούν και τα καταπιεστικά καθεστώτα σε Ασία και Αφρική. Κι έτσι στη δαιμονοποίηση  κρατών κυρίως του τρίτου κόσμου,  άμεσου ενδιαφέροντος για τη Δύση, προστίθεται και η κριτική για την αμερικανική υπερδύναμη και το ΝΑΤΟ για «ισορροπία» κι ίσως εξίσωση ιμπεριαλιστικών πολιτικών με καταπιεσμένα έθνη, βοηθώντας τους πρώτους. Εξάλλου, φαίνεται πως δεν αποδεικνύεται κάποιο βαθύ χάσμα μεταξύ του «δημόσιου προσώπου» των ΗΠΑ και των συμπεριφορών και επιδιώξεων αυτών που εφαρμόζουν την πολιτική τους πίσω από τις κλειστές πόρτες.

Κι αν η κυβέρνηση των ΗΠΑ αισθάνθηκε υποχρεωμένη να δηλώσει δημόσια πως οι αποκαλύψεις έβλαψαν τα αμερικανικά συμφέροντα, ενώ κατά τις δημοσιογραφικές πληροφορίες αμερικανοί αξιωματούχοι δηλώνουν ιδιωτικά πως η ζημιά από τη μαζική διαρροή εμπιστευτικών εγγράφων είναι περιορισμένη, αυτό μάλλον γίνεται προκειμένου να ενισχυθούν οι νομικές προσπάθειες για κλείσιμο του ιστότοπου  του  WikiLeaks, εφόσον οι πληροφορίες που αποκαλύπτει είναι εξαιρετικά χρήσιμες όσον αφορά την παροχή αποδεικτικών στοιχείων για τις νομικές αναζητήσεις και την ευθύνη της κυβέρνησης.

Κι αν οι αποκαλύψεις εστιάζουν σε κακούς στην κορυφή της εξουσίας που κρύβουν την αλήθεια και επιδιώκουν τα δικά τους συμφέροντα και όχι  στο είδος  εξουσίας στον καπιταλισμό που διαπερνά και καθορίζει τον τρόπο δράσης, σκέψης και συμπεριφοράς, αυτό δείχνει και τον τρόπο που βλέπουμε ή υποβάλλεται να δούμε τα πράγματα μέσα στον καπιταλισμό. Μ’ αυτήν την οπτική ο εκδότης των WikiLeaks εντάσσεται ως ένδοξο κεφάλαιο στον αγώνα για την ελευθερία των πληροφοριών και το δικαίωμα των πολιτών να γνωρίζουν. Κι όπως το «κακό» περιορίζεται σε εκτροπές συμπεριφορών ατόμων το ίδιο και το «καλό». Το άτομο, ο δημοσιογράφος, ο ερευνητής έχει τη δύναμη να αποκαλύπτει σκάνδαλα, να αποκαθιστά, πρωτεργάτης, τη δικαιοσύνη. Σ’ όλα αυτά τελικά δεν αμφισβητείται η δημοκρατική και φιλελεύθερη διαμόρφωση του αγώνα κατά των υπερβολών της διαφθοράς και της παρεκτροπής. Ο στόχος είναι να εκδημοκρατιστεί ο καπιταλισμός, να επεκταθεί ο δημοκρατικός έλεγχος στην οικονομία μέσω πίεσης των μέσων ενημέρωσης, κοινοβουλευτικών ερευνών, σκληρότερων νόμων, ειλικρινών αστυνομικών ερευνών κ.ο.κ. Αλλά η θεσμική οργάνωση του αστικού δημοκρατικού κράτους με την καπιταλιστικά οργανωμένη παραγωγή δεν αμφισβητείται ποτέ.

Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι στην πραγματικότητα αν υπάρχει κάτι εκπληκτικό  στις αποκαλύψεις του WikiLeaks είναι ότι δεν περιέχουν εκπλήξεις. Στην ουσία μαθαίνουμε με λεπτομέρειες ό,τι περιμέναμε να μάθουμε.

Και φαίνεται εδώ να εντοπίζεται το πρόβλημα. Δεν υπάρχει έλλειψη πληροφόρησης, αντίθετα είμαστε υπερφορτωμένοι με πληροφορίες για τη φρίκη του καπιταλισμού, δημοσιογράφοι κι ερευνητές καταγγέλλουν διεφθαρμένους τραπεζίτες, επιχειρήσεις όπου δουλεύουν παιδιά σαν σκλάβοι κλπ. Αυτό  που κάνουν τα Wikileaks είναι να προσθέτουν λεπτομέρειες σε νέες εκδοχές εγκλημάτων του ιμπεριαλισμού. Δεν ήταν λοιπόν η έλλειψή τους που μας επέτρεπε να προσποιούμαστε πως δεν ξέρουμε ούτε η δημοσιοποίηση αυτών που όλοι υποθέτουν ή κατ’ ιδίαν γνωρίζουν μοιάζει να αλλάζει τα πάντα.

Και βέβαια οι αποκαλύψεις από διαρροές μυστικών εγγράφων δεν σταματούν στα WikiLeaks.  Οι απόρρητες  πληροφορίες από την NSA που  διοχετεύτηκαν  από τον Σνόουντεν, το 2013, σχετικά με τα προγράμματα μαζικής παρακολούθησης τα οποία εφαρμόζουν οι αμερικανικές και βρετανικές κυβερνήσεις, τα περισσότερα από 11 εκατομμύρια αρχεία, τα αποκαλούμενα Panama Papers,   που αποκτήθηκαν από ανώνυμη πηγή της γερμανικής εφημερίδας  Suddeutsche Zeitung που διέρρευσαν το 2016 από τη Διεθνή Κοινοπραξία  Ερευνητικών Δημοσιογράφων, κι αποκαλύπτουν τις μεθόδους με τις οποίες η άρχουσα τάξη του κόσμου χρησιμοποιεί τους υπεράκτιους φορολογικούς παραδείσους για απόκρυψη περιουσιακών τους στοιχείων, θεωρήθηκαν συγκλονιστικά γεγονότα για κάποιο διάστημα κι ύστερα φαίνεται σαν να ξεχάστηκαν.

Εξάλλου, οι αποκαλύψεις από διαρροές εμπιστευτικών εγγράφων με τον υπερβολικά μεγάλο όγκο πληροφοριών φτάνουν και πάλι στις μεγάλες μάζες με τη διαμεσολάβηση των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης και δημοσιογράφων και αν δεν μοιάζουν περισσότερο με θεαματικές επιθέσεις σε σύμβολα της εξουσίας μάλλον καταλήγουν σε αντιθέσεις εσωτερικές της άρχουσας τάξης.

Αναζητώντας λοιπόν τον σκοπό αυτών των αποκαλύψεων σίγουρα θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι μάλλον περιορίζεται στο να  δυσχεράνει όσους βρίσκονται στην εξουσία εκτός κι αν είναι δυνατό να απελευθερώσει μια τόσο περίπλοκη αλυσίδα αποτελεσμάτων που δεν θα έχουν πλέον σημασία οι προθέσεις αυτών που τα διαρρέουν, εφόσον συμβάλλουν στην κινητοποίηση των μαζών  για να επιτύχουν μια διαφορετική οργάνωση της κοινωνίας.