ΔΑΡΒΙΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Τραγικό θάνατο, πέφτοντας από ψηλά,  βρήκε πριν λίγες μέρες 60χρονος εργάτης που εκτελούσε εργασίες, σε συνθήκες παγετού, στο υπό κατασκευή γήπεδο της ΑΕΚ. Λίγες μέρες πριν, τη νύχτα της πρωτοχρονιάς, 27χρονος επαγγελματίας διανομέας βρήκε τραγικό θάνατο σε δυστύχημα με τη μοτοσυκλέτα, ενώ εκτελούσε διανομή. Δυο θάνατοι των τελευταίων ημερών, που προστίθενται κοντά στα άλλα θανατηφόρα εργατικά δυστυχήματα, φέρνουν πάλι στο προσκήνιο το ζήτημα του ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος. Συγχρόνως, η ηλικία του σκοτωμένου εργάτη προκαλεί προβληματισμούς για  τις συνέπειες, την πιο τραγική,  του νέου  ασφαλιστικού.  

               Το  επιχειρηματικό μοντέλο του παγκόσμιου καπιταλισμού, το οποίο περιπλανιέται ανά τον κόσμο αναζητώντας το χαμηλότερο κόστος παραγωγής, το πιο ευάλωτο εργατικό δυναμικό και τις πιο αδύναμες και πιο συμμορφούμενες κυβερνήσεις, δεν περιορίζεται μόνο στις αναπτυσσόμενες χώρες της Ασίας και Αφρικής. Ο αντίκτυπος του άγριου καπιταλισμού ακόμα και σε χώρες της Δύσης με  εργατική νομοθεσία και εργατικά δικαιώματα υπονομεύει την ασφάλεια των εργαζομένων. Είναι γιατί στην πράξη η πίεση στις συνθήκες εργασίας και τα δικαιώματα των εργαζομένων πλήττει όλους τους χώρους εργασίας ανά τον κόσμο, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, που βρίσκονται σε ανταγωνισμό μεταξύ τους για να παράγουν τα υψηλότερα κέρδη για τις πολυεθνικές εταιρείες. Όσο αυξάνεται ο στρατός των ανέργων και εντείνεται η επίθεση των εργοδοτών στους εργαζόμενους, τόσο το επίπεδο προστασίας των εργαζομένων υποβαθμίζεται,  με τους ίδιους να το ανέχονται με το φόβο απώλειας της εργασίας. Η εργοδοσία, ακόμα και του μικροεπιχειρηματία που επικαλείται την επιβίωση του ή και που φαντασιώνεται επέκταση της επιχείρησής του, τις περισσότερες φορές αδιαφορεί για τις μη ασφαλείς συνθήκες εργασίες των μισθωτών της.

               Η αύξηση της ασφάλειας και η μείωση των κινδύνων στο χώρο εργασίας τις περισσότερες φορές αντιμετωπίζονται σε συνάρτηση με την εκτίμηση του κόστους. Το κόστος βέβαια αυτό δεν βγαίνει από τα κέρδη, αλλά στην τελική καλύπτεται από τις υψηλότερες τιμές προϊόντων ή από τους χαμηλούς μισθούς των εργαζομένων. Ακόμα κι όταν  οι βελτιώσεις στην ασφάλεια, επειδή είναι άνευ ή αμελητέου κόστους, μπορούν να θεωρηθούν ότι μπαίνουν αμέσως σε εφαρμογή, γιατί  η μη αποδοχή τέτοιων βελτιώσεων αποβαίνει πιο δαπανηρή όσον αφορά τη ζημία που μπορεί να προκαλέσουν,  δεν είναι βέβαιο ότι  θα έχουν διάρκεια.

Οι εργοδότες μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τους εργαζόμενους όχι μόνο όταν δεν τηρούνται τα μέτρα προστασίας, αλλά κι όταν πιέζουν τους εργαζόμενους να παρακάμπτουν τις ασφαλείς διαδικασίες εργασίας για να αυξηθεί η παραγωγή. Κι είναι εύκολο να απορρίπτουν οι εργοδοσίες τις ανησυχίες των εργαζομένων σχετικά με την ασφάλειά τους, γνωρίζοντας πως ο φόβος της απόλυσης επαρκεί για να εξαναγκαστούν να μη συνεχίσουν να τις εκφράζουν. Αυτό σημαίνει πως οι εργαζόμενοι δεν  μπορούν να υπερασπίζουν τις ζωές τους στην εργασία τους ατομικά και μεμονωμένα, αλλά μέσω της οικοδόμησης  συνδικαλιστικών οργανώσεων. Τις τελευταίες δεκαετίες όμως, με την καπιταλιστική επίθεση,  στις αστικές μας δημοκρατίες οι νόμοι για τις εργασιακές σχέσεις και το δικαίωμα στην απεργία αποδυναμώνουν το κύριο μέσο που οι εργαζόμενοι έχουν, τη συνδικαλιστική οργάνωση. Γιατί με τους συνδικαλιστικούς αγώνες έχουν πετύχει εφαρμογή υποχρεωτικών κανονισμών ασφαλείας,  διεκδίκηση καλύτερων μισθών και συνθήκες εργασίας ώστε να προστατεύεται  η ασφάλεια στο χώρο εργασίας και ως εκ τούτου η ίδια τους η ζωή.

Κι αν στον κατασκευαστικό τομέα, με εργολάβους που προσλαμβάνουν και απολύουν εργαζόμενους κατά βούληση, ο κίνδυνος για ατυχήματα αυξάνει λόγω και της εγγενώς επικίνδυνης φύσης της εργασίας,  είναι ακόμα πιο απαραίτητος ο περιορισμός των μεταβλητών που συμβάλλουν σ’ αυτό, με την  αυστηρή εφαρμογή των κανονισμών ασφαλείας.       

Το Συνδικάτο Οικοδόμων Αθήνας που καταγγέλλει την εργοδότρια εταιρεία ΕΡΜΩΝΑΣΣΑ για το θάνατο του 60χρονου, θυμίζει και την απεργία που πραγματοποιήθηκε στο εργοτάξιο τον περασμένο Οκτώβριο για την υπογραφή ΣΣΕ και με αιτήματα που περιλάμβαναν και τη διεκδίκηση μέτρων για την Υγεία και Ασφάλεια, αλλά και τη θέση της εταιρείας που «διατυμπάνιζε ότι “δεν θέλουμε τα συνδικάτα εδώ, γιατί όλοι είμαστε μια οικογένεια”. Εταιρείες που κατασκευάζουν ένα δαρβινικό περιβάλλον εργασίας, υποκρίνονται την ενωμένη οικογένεια με τους εργάτες που σκοτώνονται στη δουλειά.  

Κι όσο το εργατικό κίνημα αποδυναμώνεται, πέρα από την κρατική μηχανή που ολοένα και περισσότερο φαίνεται να εξυπηρετεί απροκάλυπτα  τα συμφέροντα των μεγάλων ιδιοκτητών επιχειρήσεων, τα ΜΜΕ σπεύδουν σε βοήθεια της στο επικοινωνιακό κομμάτι. Και  κινητοποιούνται ενάντια στα δικαιώματα των εργαζομένων, εμμέσως και ευθέως,  μη χάνοντας ευκαιρία να δαιμονοποιούν τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, ενώ υποβαθμίζουν την έκθεση των θανατηφόρων ατυχημάτων στο χώρο εργασίας σε μικρά αποσπάσματα ειδήσεων. Κι από κοντά η δικαιοσύνη που όλο και περισσότερο δικαιώνει εργοδότες και τα συμφέροντά τους. Πρόσφατη η απόφαση του Αρείου Πάγου που έκρινε υπερβολικά τα ποσά αποζημιώσεων, που «κρίνονται συναισθηµατικώς διογκωµένα» προς συγγενείς των θυμάτων που είχαν καεί σε υποκατάστημα της τράπεζας Marfin κατά τη διαδήλωση το 2010,  αναιρώντας την απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών, που κατά τον Άρειο Πάγο επιβαρύνει ««υπέρµετρα τον εργοδότη».

Κι αν οι τεχνολογικές εξελίξεις και η αύξηση του λιγότερου επικίνδυνου τριτογενούς τομέα δεν  μειώνουν, όπως θα έπρεπε,  το ίδιο ταχύτατα και τον αριθμό των θανατηφόρων ατυχημάτων στον τόπο εργασίας, είναι γιατί οι επιχειρήσεις εστιάζουν πρωτίστως και κυρίως σε άμεσα κέρδη με αναλώσιμο εργατικό δυναμικό. Για τα υπόλοιπα, δικαιώματα εργαζομένων και όροι εργασίας, υπάρχει η παρότρυνση για παραπομπή κάθε εργαζόμενου σε δικαστήρια κι επιθεωρήσεις εργασίας για να τα διεκδικήσει …όπως και όποτε.