ΜΙΣΟΤΕΛΕΙΩΜΕΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Γιορτάστηκε μια ακόμα επέτειος της επανάστασης του 1821, που αποτελεί το εναρκτήριο σημείο της νεότερης ελληνικής ιστορίας και που πτυχές της εντάσσονται στον προβληματισμό για τη θέση της Ελλάδας στο σημερινό κόσμο. Το νεοσύστατο κράτος ιδρύθηκε υπό τη σκέπη των Μεγάλων Δυνάμεων, ένα τέλειο ευρωπαϊκό προτεκτοράτο, με στενή πολιτική και οικονομική εξάρτηση απ’ αυτές. Στο πρωτόκολλο του Λονδίνου του 1830 αποκαλύπτεται το είδος της ευρωπαϊκής προστασίας, που ορίζει «η ελληνική κυβέρνησις θέλει είναι μοναρχική  και κληρονομική κατά τάξιν πρωτοτοκίας». Αυτό που δεν πέτυχε ο Μέτερνιχ με την έκρηξη της επανάστασης μεθοδεύτηκε από τις αυτοαποκαλούμενες προστάτιδες δυνάμεις που πετυχαίνουν σε θεσμικό  μάλιστα επίπεδο τον έλεγχο στο νεοϊδρυθέν κρατίδιο με τη δοτή βασιλική εξουσία  Κι είναι με τη βοήθειά τους που αναβιώνει η παλιά ολιγαρχική  κοινωνία που συνθέτει την πελατεία των κέντρων εξουσίας της Ευρώπης. Στο παιχνίδι των ισορροπιών και των συνεργασιών της εποχής σε πρώτο πλάνο βρίσκεται η Μ. Βρετανία, όπως στον επόμενο αιώνα, 1944, πάλι η Μ. Βρετανία  στα πλαίσια άλλων σχεδιασμών θα επιβάλλει με τον Σκόμπυ την τάξη στην Αθήνα. Κι είναι από τότε ο διακαής πόθος της αναδυόμενης αστικής μας τάξης να ανήκομεν εις την Δύσιν δηλ. στην Ευρώπη των μεγάλων δυνάμεων της εποχής. Κι είναι μόλις το 1947 που αλλάξαμε …προστάτη, τις ΗΠΑ. Κι αν η επανάσταση τελικά πνίγηκε στη μέγγενη των τριών προστάτιδων δυνάμεων είναι τα αλλεπάλληλα συντάγματα του αγώνα που διακρίνονται για το δημοκρατικό πνεύμα των πρωτεργατών του ξεσηκωμού που όριζε προσδοκίες κι επέβαλλε υποχρεώσεις σ’ ένα λαό ο οποίος  καμάρωνε για τον αγώνα του και έκανε πράξη τα οράματά του.

               Στο σήμερα, τα μηνύματα των πολιτικών αρχηγών για την επέτειο δεν αντικατοπτρίζουν παρά το είδωλο της κυρίαρχης τάξης και άλλο στόχο δεν έχουν παρά να δικαιώσουν τη σημερινή κυρίαρχη οπτική στα πράγματα ενσωματώνοντας σ’ αυτήν τις παλαιότερες ή και διαφορετικές οπτικές. Ο πρωθυπουργός δηλώνει «με τα ειρηνικά έργα του σήμερα, τον αγώνα για την ανόρθωση του τόπου, τη διεύρυνση της δημοκρατίας και των κοινωνικών κατακτήσεων, τιμάμε την Επανάσταση του 1821», που πάει να πει πως πιστεύει ότι η δική του πολιτική κινείται σ’  αυτούς τους άξονες κι επομένως δικαιώνεται. Ο  αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης δηλώνει πως  χωρίς να εγκλωβιζόμαστε μόνο στο παρελθόν  «χρέος της δικής μας γενιάς, είναι να πετύχουμε μία καινούργια εθνική επανεκκίνηση», που πάει να πει πως αυτό θα επιτευχθεί με την ανάδειξή του σε νικητή στις επόμενες εκλογές.   

              Γιατί είναι οι  ταξικές ιδεολογικές συντεταγμένες πολιτικών και ιστορικών που  επηρεάζουν την αξιολόγηση της επανάστασης και των καταστάσεων που απ’ αυτήν προέκυψαν. Και γι’  αυτό σε πολλές περιπτώσεις καταλήγει να είναι.. διακριτική η ιστορική αναδρομή  στην Επανάσταση, στις προθέσεις της, στην εξέλιξή της, που αν αναγνωρίζεται ότι πέτυχε την νίκη της εθνικής ιδέας, δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί πως πέτυχε τη νίκη των οραμάτων και ιδανικών του λαού που πολέμησε.

Ο Κ. Βάρναλης σημειώνει

« (…) Για τους ματεριαλιστές η κοινωνική πραγματικότητα γεννά κάθε φορά τις χρειαζούμενες ιδέες· κι αυτές επιδρούνε στην κίνησή της προς τα εμπρός. Επιδρούνε όμως μοναχά σαν είναι ζωντανές κι αληθινές, δηλαδή σαν είναι γεννήματα της ανάγκης κι όχι αποκυήματα ξαναμμένης φαντασίας· κι όταν το κοινωνικό γίγνεσθαι βρίσκεται στη δημιουργική του περίοδο κι όχι στην καταστροφική –που τότε καταντούνε (οι επίσημες ιδέες) εμπόδιο στην προοδευτική εξέλιξη της πραγματικότητας.

  Με τη ματεριαλιστική αυτήν ερμηνεία της ιστορίας θέλησα να δείξω, πως ο απόλυτος Λόγος της ιδεαλιστικής φιλοσοφίας του 18^ου αιώνα, που «εν ονόματί» του γενήκανε όλες οι «εθνικές» επαναστάσεις στην Ευρώπη, είχε καταντήσει με τον καιρό  αντιδραστικός. Αρνιέται την παραπέρα εξέλιξη του κόσμου. Καταδικάζει κάθε κίνηση των μαζών για οικονομική και πολιτική τους χειραφέτηση. Ο απόλυτος Λόγος στις διάφορες μορφές του, τις «θυγατέρες του Θεού», τα «αιώνια» και «καθολικά» ιδανικά του, είχε καταντήσει από κίνητρο ελευθερίας μάσκα για τις ατιμίες των ληστών της Διεθνούς Κεφαλαιοκρατίας. Μ’ άλλα λόγια οι «αλήθειες», που ξεσηκώσανε τις επαναστάσεις του 18^ου και 19^ου αιώνα στην Ευρώπη είχανε καταντήσει «ψέματα» στις αρχές του 20^ου.

Απάνου σε τέτοια «ψέματα» θελήσανε να στηρίξουνε τον τελευταίο ληστρικό τους πόλεμο οι ιμπεριαλιστές του κόσμου. Για την «Ελευθερία», για το «Δίκαιο», για τον «Πολιτισμό», για το «Πνεύμα», να γιατί έγινε ο παγκόσμιος πόλεμος! Έξω από τους αστράτευτους της ζώνης εσωτερικού, από τα όργανα της πολεμικής προπαγάνδας, όλοι όσοι πήγανε στο μέτωπο ξέρανε, πως τους πήγανε με το ζόρι, πώς ήταν θύματα ξένων συμφερόντων. Δεν είχαν ιδανικό! Και σε πρώτη ευκαιρία σηκώσανε τα όπλα ενάντια στους δημίους των (όπως ο ρούσικος στρατός κι ο ρούσικος λαός, οι Γερμανοί ναύτες στο Κίελο, οι Γάλλοι ναύτες στη Μαύρη Θάλασσα) ή τα ρίξανε τα όπλα και φύγανε, όπως οι Ρωμιοί στη Μικράν Ασία.

(…)¨Οσο κι αν καταδικάζουμε τους πολέμους, γιατί ο συνηθισμένος σκοπός τους είναι η αρπαγή και γιατί στηρίζονται στην «υψηλή» αρχή της εκμετάλλευσης του ανθρώπου από άνθρωπο, ωστόσο αναγνωρίζουμε, πως σε δυο περιπτώσεις ο πόλεμος είναι ηθικά δικαιωμένος: Όταν ένας λαός  παίρνει μοναχός τους (σχηματική έκφραση) τα όπλα στο χέρι για να υπερασπίσει τη λευτεριά του, που κιντυνεύει να τηνε χάσει ή που την έχασε και θέλει να την αναχτήσει. Μ’ άλλα λόγια η άμυνα ενάντια στον ξένο επιδρομέα (όπως σήμερα των Κινέζων και των Αβησυνών) και η άμυνα ενάντια στον ξένο καταχτητή (εθνική επανάσταση) ή τον ντόπιο εκμεταλλευτή (κοινωνική επανάσταση), έχουνε ηθική δικαίωση, έχουνε φωτιά του ιδανικού. Όταν οι λαοί  εξαναγκάζονται να σκοτώνονται για το χατήρι των εκμεταλλευτών τους, τότες αυτουνού του πολέμου του λείπει η ηθική δικαίωση και φωτιά του ιδανικού.

Η επανάσταση του ’21 ήτανε αυθόρμητη, θεληματική εξέγερση του λαού (όχι με… υποχρεωτική θητεία!) ενάντια στον ξένο καταχτητή κι ενάντια στον ντόπιο σύμμαχο του καταχτητή, τον κοτζάμπαση. Είχε λοιπόν  όλη του την ηθική δικαίωση. Είχε ιδανικό. Είχε το κατάλληλο ψυχολογικό πλαίσιο για ηρωισμούς. ¨Όπως όλες οι επαναστάσεις, εθνικές ή κοινωνικές.» (Κ. Βάρναλης, Φιλολογικά απομνημονεύματα, εκδ. Κέδρος, 1981)

                  Κι είναι η επανάσταση του ’21 μισοτελειωμένη, εκεί στα 1825 έμεινε στα μισά του δρόμου,  που δεν έκλεισε με τα Πρωτόκολλα και τις Συνθήκες, και συνεχίζεται κόντρα στις όποιες νέες ιερές συμμαχίες, για να μην μείνει ο μόνος ηττημένος ο λαός.