ΑΔΕΙΟ ΚΕΛΥΦΟΣ

Έγιναν και στη χώρα μας  εκδηλώσεις στις 27 Ιανουαρίου για την ημέρα μνήμης για τα θύματα του ολοκαυτώματος με δηλώσεις και  μηνύματα πολιτικών και άλλων που ταυτίζονται όχι μόνο στην καταδίκη του ολοκαυτώματος αλλά και στις προτροπές για έμπρακτη καταδίκη του  ρατσισμού, σεξισμού, εθνικισμού και μισαλλοδοξίας και την απόρριψη των αντισημιτικών φωνών και αρνητών του ολοκαυτώματος

Και στη χώρα του Ισραήλ, που οι περισσότεροι  κάτοικοί του είναι απόγονοι των επιζώντων του ολοκαυτώματος, ο πρόεδρός της Νετανιάχου επιδοκιμάζει ως πολύ καλή ιδέα την ανέγερση τείχους στα  σύνορα με το Μεξικό που υπόσχεται να χτίσει το πρόεδρος των ΗΠΑ Τραμπ,  σημειώνοντας στο τουίτερ του πως  « Έχτισα τείχος στα νότια σύνορα του Ισραήλ και σταμάτησε όλη η παράτυπη μετανάστευση».

Δράσεις και λόγια που νομίζει κανείς πως προσπαθούν ν’ αντλήσουν νομιμοποίηση για το παρόν πατώντας σ’ ένα παρελθόν  άδειο κέλυφος,  απογυμνωμένο  ολότελα από το νόημά του μέχρι που η βαριά σκιά του να διαλυθεί.

Και στα αφιερώματα της δημόσιας τηλεόρασης η φρίκη των ναζιστικών  στρατοπέδων συγκέντρωσης στα ντοκυμαντέρ κι ακόμα και ο συγκλονισμός αυτών που γνώρισαν τη φρίκη τους ή την ανακάλυψαν  μοιάζει να εξομοιώνεται με ταινίες μυθοπλασίας για ένα κοινό εξοικειωμένο από εικόνες φρίκης των ΜΜΕ και του σινεμά που φαίνεται να νικά την αντικειμενικότητα των εικόνων από εκείνα τα στρατόπεδα. Κι είναι κι αυτός ένας απρόσμενος ίσως τρόπος  εκείνη η πραγματικότητα του παρελθόντος να  πάψει από πολύ νωρίς να αποτελεί παρόν και η καταισχύνη για όσα τότε συνέβησαν ν’ απωθηθεί και να μοιάζει ότι υπερνικάται.

           Μετά από εβδομήντα δυο χρόνια από τις φρικαλεότητες που αποκαλύφτηκαν μοιάζουν οι κοινωνίες της Ευρώπης να προσπερνούν ολοταχώς και σκοπίμως τα ναζιστικά στρατόπεδα και τη φρίκη τους, κατευθυνόμενες σε άλλους προσανατολισμούς, τέτοιους που να μην δημιουργούν αναστολές και ανακόπτουν πορείες, προς δόξαν του καπιταλισμού. Για να μπορούμε να κλείνουμε σύνορα, να βυθίζονται πλοία με χιλιάδες μετανάστες και πρόσφυγες, να δολοφονεί το Ισραήλ εν ονόματι της ασφάλειάς του. Ο  καθυστερημένος αντιφασισμός που αναφέρεται σ’ εκείνη την εποχή μοιάζει αρκετά ύποπτος στις μέρες μας, όταν συνοδεύεται από ξενοφοβικές ενέργειες, διπλοαμπάρωμα των συνόρων, εξαθλίωση των εργαζομένων.

               Σήμερα, που όλη η φρίκη του ναζιστικού εγκλήματος έχει γίνει χειροπιαστή με ντοκουμέντα και ο καθένας μας  θεωρεί τον εαυτό του αντιφασίστα, ενώ ο αντισημιτισμός  έχει μεταβληθεί σε υποχρεωτικό φιλοσημιτισμό περισσότερο ενδιαφέρουν οι τεχνικές λεπτομέρειες της εξόντωσης, οι τραγικές διηγήσεις προσωπικών περιπτώσεων. Από  το ίδιο το κράτος  του Ισραήλ η συστηματική και μεθοδευμένη εξόντωση των εβραίων χρησιμοποιείται σαν συγχωροχάρτι για τις ενέργειές του στο παρόν. Οτιδήποτε εναντιώνεται στη πολιτική του στιγματίζεται ως αντισημιτικό και η επίκληση των διωγμών του παρελθόντος χρησιμοποιείται για να εκτρέψει κάθε απόπειρα κριτικής του παρόντος. Το ολοκαύτωμα υποβιβάστηκε σε προπαγανδιστικό εργαλείο για ιδεολογική επιθετικότητα του κράτους του Ισραήλ. Ενώ η Ευρώπη, μαζί και η Γερμανία,  που δηλώνει αφελής και ανυποψίαστη για τότε, με αντιφασιστικά μνημεία, λέξεις συμφιλίωσης, σημάδια μετάνοιας και επετείους μνήμης θέλει να διαβεβαιώσει για τον  υστερογενή της ανθρωπισμό που σέβεται την ανθρώπινη ύπαρξη.

           Και μένουν στη σκιά οι αιτίες που εξέθρεψαν το ναζισμό και προκάλεσαν αυτές τις θηριωδίες. ¨Οσο επιμένουμε στα εξωτερικά στοιχεία των φασισμών και στο διάκοσμό τους χωρίς να ξεριζώνουμε τις αιτίες που τον γεννούν, ώστε κάθε φορά να αναγνωρίζουμε τους ιδιαίτερους και μοναδικούς τρόπους που εκδηλώνονται στο λόγο και στη δράση τόσο πιο ύπουλα αυτοί διαβρώνουν συνειδήσεις και αλλοιώνουν συμπεριφορές.  

Τον φασισμό τον γέννησε το μεγάλο κεφάλαιο που  αντικαθιστά, όταν πάψει να ανταποκρίνεται στα συμφέροντά του,  την κρατική μορφή  της αστικής δημοκρατίας με την ανοιχτή τρομοκρατία. Αποκτά ένθερμους οπαδούς που υπακούουν στα ένστικτά τους, γιατί παρασύρει ένα πλήθος μέσω παθιασμένων συναισθημάτων, υποκινεί πάθη, πατά πάνω στην αίσθηση της παρακμής της κοινότητας. Η  περιφρόνηση της λογικής και της σκέψης, η επιμονή σε εξωτερικά σημάδια δύναμης και ζωτικότητας –ψευτολεονταρισμοί στο λόγο και συμπεριφορά- η αντισυστημική ρητορική  είναι τα μέσα για να παραπλανήσει. Οι θεωρίες συνωμοσίας, η ομορφιά της βίας, οι σωτήρες, ακόμα κι αν η δράση τους είναι απολύτως γελοία όπως του Α. Σώρρα, επιστρατεύονται για να διαχυθούν ύπουλα και καμουφλαρισμένα οι φασιστικές πρακτικές και ιδέες.

Η καταδίκη λοιπόν του φασισμού του μεσοπολέμου από τον κυρίαρχο λόγο μοιάζει να είναι περισσότερο παραπλανητική παρά που  αποτρέπει  την κυριαρχία του στο σήμερα. Ο αντιφασιστικός λόγος  στις μέρες μας μοιάζει σαν αντιπερισπασμός σε δράσεις ουσιαστικά φασιστικές ή φιλικές προς αυτόν. Πρέπει να δώσουμε προσοχή  στις λειτουργίες που πληρούν όλα αυτά τα δήθεν αντισυστημικά κινήματα που φυτρώνουν σαν τα μανιτάρια και στις συνθήκες που φαίνεται να ανοίγουν χώρο για το φασισμό, παρά να ψάχνουμε να βρούμε κοινά χαρακτηριστικά στον εξωτερικό διάκοσμό τους με τα φασιστικά κινήματα του μεσοπολέμου.

Κι αν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης αποδεικνύουν την σκληρότητα και ωμότητα του ναζισμού, η  υποβάθμιση του ανθρώπου σε πράγμα με τρόπο συστηματικό και μεθοδευμένο, η μετατροπή του σε μέσο για την επίτευξη των στόχων του ναζιστικού κράτους, τηρουμένων των αναλογιών, όλα αυτά  μοιάζουν  να παρουσιάζουν εμφανείς αναλογίες, ή τουλάχιστον να διαμορφώνονται οι αντίστοιχες προϋποθέσεις, με τη σύγχρονη αντιμετώπιση από τις αστικές δημοκρατίες των ανθρώπων στην Ευρώπη και αλλού.
       Και ο μεγάλος κίνδυνος είναι πως σήμερα με την εξαλλαγή των πολιτικών θεσμών της αστικής δημοκρατίας, την βαθμιαία περιστολή ή αναστολή πολιτικών δικαιωμάτων και την σταδιακή απάρνηση των θεσμών της φιλελεύθερης δημοκρατίας ο φασισμός μπορεί να εγκατασταθεί την ίδια στιγμή που από τον κυρίαρχο λόγο θα  καταδικάζεται.