ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

Θρήνος και οδυρμός από πολιτικούς,  ΜΜΕ, καλλιτέχνες και επιχειρηματίες για τα πνιγμένα παιδιά των προσφύγων στο Αιγαίο. Πνιγόμαστε όλοι σε μια θάλασσα δακρύων που εξαφανίζει την κρίση μας, τη λογική και την προσπάθειά μας να ερμηνεύσουμε την πραγματικότητα για να την αλλάξουμε. Κυρίαρχα τα ΜΜΕ σκηνοθετούν την ζωντανή εικόνα της πραγματικότητας σε καθορισμένες αλληλουχίες και διφορούμενα συμφραζόμενα, εσκεμμένως τεμαχισμένη και εμπροθέτως εστιασμένη, που παρουσιάζεται σαν να είναι ολόκληρη η  πραγματικότητα. Η πραγματικότητα που μεταδίδεται από τη συνεχή ροή εικόνων και της επανάληψής τους με πνιγμένα παιδιά, ταλαιπωρημένους ενήλικες, απελπισμένες μάνες συναρμολογείται με βάση το είδος προσέγγισης που επιδιώκεται στο προσφυγικό πρόβλημα και τα αντίστοιχα συναισθήματα που θα πρέπει να το συνοδεύουν.

 Η καθαρά συναισθηματική προσέγγιση είναι μια ανεπαρκής αντιμετώπιση που παρακάμπτει, μέχρι εξαφανίσεως, την αιτία της δημιουργίας όλου αυτού του προσφυγικού κύματος. Μένουν μόνο δάκρυα και οδύνη, όπως μετά από μια φυσική καταστροφή που νιώθουμε ανήμποροι να την αντιμετωπίσουμε, μόνο να μετριάσουμε τις συνέπειές της.  Μένουν τα δάκρυα που συνοδεύονται από την ανιστορική, αφηρημένη και γενικόλογη χρήση εννοιών, τη σύγχυση του όντος και δέοντος, την παραπλανητική ανάγνωση της ιστορίας. Κι έτσι  οι ιδεολόγοι της αστικής τάξης, μικροί και μεγάλοι, εμπορεύονται όλες τις ιδέες, ιδέες που βολεύονται σε όλες τις μορφές –ελευθερία, δικαιοσύνη, αλληλεγγύη, ανθρώπινα δικαιώματα-  αυτές τις ιδέες που τους προμηθεύουν τη φτηνή ηδονή του μεγαλόψυχου και άνετου ανθρωπισμού που δεν εναντιώνεται σε τίποτε, δεν ριψοκινδυνεύει τίποτε. Μόνο ελέγχει την οπτική μας  και καθορίζει τον  τρόπο που στεκόμαστε απέναντι στην πραγματικότητα, βιώνοντας την πραγματικότητα μέσα από την κυρίαρχη ιδεολογία και το επικρατούν σύστημα ιδεών. Κι έτσι διαμορφώνεται μια συνείδηση που περιμένει την κοινωνική λύτρωση σαν αποτέλεσμα θαύματος, καλών προθέσεων ή επιτυχημένων επιλογών.

Ανθρωπισμός και οικονομία μέσα στον καπιταλισμό,  τα δυο άκρα που κινείται το  εκκρεμές του κυρίαρχου λόγου  με δυνατότητα χρήσης όλων των ενδιάμεσων συνδυασμών. Ο δικός  μας πρωθυπουργός Α. Τσίπρας υποβάλλει ρητορική ερώτηση  για την κοστολόγηση της  ανθρώπινης  ζωής και του θανάτου του μικρού παιδιού στο Αιγαίο εντάσσοντας την στο πλαίσιο ενός χαμένου ευρωπαϊκού ανθρωπισμού που επιμένει να υποστηρίζει πως αγωνίζεται με τις διαπραγματεύσεις  για να επικρατήσει, θέλοντας να δώσει κάποια διαφοροποιημένη ταυτότητα στην αριστερά που ισχυρίζεται ότι κυβερνά,  ενώ  η καγκελάριος  της Γερμανίας Α. Μέρκελ υποστηρίζει την αποδοχή «ενός ορισμένου βαθμού νόμιμης μετανάστευσης» σαν συνέπεια της παγκοσμιοποίησης, υπενθυμίζοντας στο ακροατήριό της τα οφέλη της γερμανικής οικονομίας από την παγκοσμιοποίηση. Κι ο μόνος ανθρωπισμός μένει αυτός των κατοίκων των νησιών κι όλων αυτών που κοντά στη δική τους περιθάλπουν και  τη δυστυχία των προσφύγων.

Στο στόχαστρο και  οι τούρκοι δουλέμποροι που επιβιβάζουν σε σαπιοκάραβα έναντι αδρής αμοιβής τους πρόσφυγες και τις οικογένειές τους για να τους προωθήσουν στην Ευρώπη, τη γη της επαγγελίας. Και όλοι αυτοί που στα λόγια θυμήθηκαν  τον ανθρωπισμό και την αλληλεγγύη είναι αυτοί που υποστηρίζουν  τη λογική της αγοράς που δεν έχει σύνορα ούτε περιορισμούς στο αντικείμενο. Όταν στην Ενωμένη Ευρώπη  η  πολιτική που εφαρμόζεται είναι αυτή που παραχωρεί τα πάντα στην αγορά είναι τουλάχιστον αντιφατικό οι ίδιοι αυτοί οι πολιτικοί να εκφράζουν οδύνη για τα θύματα αυτής της πολιτικής. Γιατί οι πρόσφυγες που καταφθάνουν στην Ευρώπη δεν είναι θύματα μόνο τον ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών που ερειπώνει τις χώρες τους, αλλά και θύματα  της αντίληψης στο καπιταλιστικό σύστημα πως η αγορά και το χρήμα είναι οι μόνες αξίες με προτεραιότητα σε έναν κόσμο που παγκοσμιοποιείται. Είναι που με την υποχώρηση του εργατικού κινήματος ο καπιταλισμός «απελευθερώθηκε»  από κανόνες, διαδικασίες και θεσμούς που τις προηγούμενες δεκαετίες επέτρεψαν να χτιστεί σε εθνικό επίπεδο το κράτος πρόνοιας και να γίνεται επίκληση σε ανθρωπιστικά ιδεώδη. Ο τρόπος λοιπόν   διακίνησης των προσφύγων και η ανάλγητη εκμετάλλευσή τους δεν είναι παρά η εφαρμογή, ωμά και απροκάλυπτα,  αυτής της αντίληψης του καπιταλισμού όπου τα πάντα γίνονται αντικείμενο οικονομικής συναλλαγής –και βέβαια και η ανθρώπινη ζωή. Συναινέσαμε στην ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων προς όφελός τους,  σκοπίμως επικρατούσε σύγχυση για την ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων, και τώρα βιώνουμε τις επιπτώσεις που δοκιμάζουν και τη δική μας ανθρωπιά. ¨Ολοι αυτοί οι φράχτες που υψώνονται, οι φράχτες που δεν απαιτούμε να πέσουν, παραλυμένοι από φόβους που διογκώνονται προς λάθος κατεύθυνση από τους κυβερνώντες, ίσως είναι θέμα χρόνου να απομονώσουν και να εξαφανίσουν και τη δική μας ανθρωπιά που ακόμα μπροστά στο θάνατο καθοδηγεί τις πράξεις μας.  

Κι εν τω μεταξύ δεν σταματούν οι ενέργειες από τις  ιμπεριαλιστικές δυνάμεις για τη  διαμόρφωση νέων συσχετισμών στο μοίρασμα ενεργειακών πόρων που έχουν και συνοχή και μακροπρόθεσμες στοχεύσεις και χρόνια τώρα προωθούνται βήμα βήμα. Κι ενώ οι παρεμβάσεις  αμερικανών και ευρωπαίων για δήθεν εκδημοκρατισμό ή εκσυγχρονισμό στις χώρες που τους ενδιαφέρουν  δεν αποκλείουν την πρόκληση τοπικών συρράξεων ή στρατιωτικών επεμβάσεων με τη συμβολή μάλιστα διεθνών συστημάτων ασφαλείας όπως το ΝΑΤΟ. Ένα κουβάρι συμφερόντων στη Μ. Ανατολή και πώς να το κατανοήσουμε  μέσα στην οδύνη μας και  τους φόβους μας; Τα εκατοντάδες άψυχα  σώματα πώς να μη θολώνουν τη σκέψη των κατοίκων των νησιών που ατέλειωτες μέρες τώρα ζουν τη φρίκη μιας αναλγησίας χωρίς τέλος; Και για πολλούς από τους υπόλοιπους αναρωτιέται κανείς αν ξαφνικά χαθούν από τους τηλεοπτικούς δέκτες μας όλες αυτές οι εφιαλτικές εικόνες πόσο θ’  αντέξει η οδύνη μας και σε πόσο χρόνο θα στεγνώσουν τα δάκρυά μας;