ΚΡΙΝΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΡΙΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΚΚΕ

Τη χρονιά που τελείωσε, το ΚΚΕ, τιμώντας με πολλές εκδηλώσεις τη συμπλήρωση ενός αιώνα αγώνων και δράσης του, έδωσε ευκαιρία, πέρα από προβληματισμούς κι αναστοχασμούς για το παρελθόν και το μέλλον, σε άσπονδους φίλους και εχθρούς ν’ αναπτύξουν κάθε είδους επιχειρηματολογία η οποία οδηγεί στην απώλεια εμπιστοσύνης για το κομμουνιστικό κόμμα ως συλλογικού  καθοδηγητή που συνδέει τις ταξικές συγκρούσεις με στόχο την  κατάργηση των συνθηκών καπιταλιστικής εκμετάλλευσης.

           Βεβαίως η επιχειρηματολογία που απαξιώνει το κομμουνιστικό κόμμα, είτε ως προδότη του ρόλου του και ως ενσωματωμένο στο αστικό πολιτικό σύστημα από …ρομαντικούς της κομμουνιστικής επανάστασης είτε ως αναχρονιστικό, ανίκανο για ταξική ανάλυση της σύγχρονης κοινωνίας από  αριστερούς που καταδικάζουν τον αυταρχισμό και λατρεύουν τους αυτοπροσδιορισμούς, στην τελική οδηγεί  στο ίδιο συμπέρασμα, ή και ευχή, στην κατάργηση του κόμματος.
           Κι είτε έτσι είτε αλλιώς αιωρούνται ερωτήματα, όχι προβληματισμού, αλλά  υπονομευτικά του κομμουνιστικού κόμματος: Το ΚΚΕ μήπως δεν είναι αρκούντως επαναστατικό; Μήπως η ύπαρξή του περισσότερο υπονομεύει παρά ενισχύει τους  παντός είδους αγώνες; Τα κόμματα που καθοδηγούνται από τον μαρξισμό μήπως ξεπέρασαν το σκοπό τους; Η  δομή της οργάνωσής τους εξακολουθεί να είναι απαραίτητη στον σύγχρονο κόσμο; Μήπως οι όροι του αγώνα άλλαξαν, έτσι ώστε νέες μορφές ν’ αντικαταστήσουν τις παραδοσιακές μορφές οργάνωσης της εργατικής τάξης;

            Κι αφού από  τις δεκαετίες του ’70 και ’80 μεγάλα τμήματα της αριστεράς, ρεφορμιστές και οι συν αυτοίς, είχαν πείσει ότι η μορφή και λειτουργία των κομμουνιστικών κομμάτων δεν ήταν πλέον επαρκείς για τις αριστερές φιλοδοξίες διαλύοντάς τα, η αριστερή πολιτική  περιελάμβανε πια μια διαρκώς διευρυνόμενη σειρά θεμάτων και ταυτοτήτων στο έδαφος του κοινωνικού, πολιτιστικού και όλο και περισσότερο του προσωπικού. Και όλα αυτά ξεδιπλώνονταν στο πλαίσιο ενός καπιταλισμού στον οποίο δεν υπήρχε εναλλακτική λύση. Πιο συγκεκριμένα, οποιαδήποτε εναλλακτική λύση για τον τερματισμό  της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης δεν θα προέκυπτε ως αποτέλεσμα οργανωμένου αγώνα ή αριστερής στρατηγικής, αλλά εμμέσως, οργανικά, ως αποτέλεσμα της ίδιας της εξέλιξης του καπιταλισμού.

       Η έναρξη της καπιταλιστικής κρίσης έθεσε τέλος στις ψευδαισθήσεις για προοδευτική τροποποίηση του καπιταλισμού, για έναν καπιταλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο μέσα από μακροχρόνιες μεταρρυθμιστικές βελτιώσεις του. Ως εκ τούτου, παρά τη συκοφάντηση, μοιάζει πια πως άλλη δυνατότητα για  να διασφαλιστεί η μονιμότητα του κοινωνικού μετασχηματισμού δεν υπάρχει από την προσπάθεια υλοποίησης του σοσιαλισμού ή το τέλος της κυριαρχίας του κεφαλαίου πάνω στην εργασία.  

Αλλά αν αυτός ο στόχος πρόκειται να επιτευχθεί χρειάζεται ένα κομμουνιστικό κόμμα. Μόνο αυτό το είδος κόμματος είναι αφιερωμένο στην πραγματοποίηση των δράσεων που είναι απαραίτητες για να τερματιστεί η αλλοτριωτική επιρροή του κεφαλαίου. Αυτό το κόμμα επιδιώκει να αναπτύξει μια επαναστατική συνείδηση μέσα στην εργατική τάξη και  ενεργεί για να οργανώσει λαϊκούς αγώνες για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό.  Το κόμμα δεν είναι ο πολιτικός εγγυητής των αυθόρμητων διεκδικήσεων της εργατικής τάξης,  είναι η συλλογική θέληση που διαχειρίζεται ιδεολογικά και πολιτικά την ιστορική προοπτική  της εργατικής τάξης, την οποία όμως μόνο αυτή η ίδια  μπορεί να πραγματώσει. Γιατί αν η σοσιαλιστική προοπτική αφεθεί να προκύψει  αυθόρμητα από τις ταξικές συγκρούσεις, τότε θα χάνεται και θα επανέρχεται τυχαία και περιστασιακά. 
          Στην εργατική τάξη και σε άλλες  κοινωνικές δυνάμεις είναι η αντίθεση με το κυρίαρχο  κοινωνικό σύστημα και οι συγκρούσεις σε διάφορα  επίπεδα με την κυρίαρχη τάξη και το κράτος που διαμορφώνουν τόσο την ταξική συνείδηση, όσο και την ανάγκη υπέρβασης  των οικονομικών  και κοινωνικών σχέσεων που επιβάλλει  η καπιταλιστική οργάνωση της κοινωνίας. Μέσα από αυτή τη συνειδητοποίηση, που γίνεται με την παρεμβολή του κόμματος ως συλλογικού οργανωτή της ταξικής πάλης, γίνεται ιστορικά εφικτή  η σοσιαλιστική προοπτική. Το Κομμουνιστικό Κόμμα και τα μέλη του, οπλισμένα με μια μαρξιστική θεωρία, μπορούν να δουν το μακροπρόθεσμο στόχο της πολιτικής εξουσίας και της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

           Κι ενώ μοιάζει να αναλώνεται η κριτική για το ΚΚΕ στην αμφισβήτηση της  οργανωτικής του μορφής και της σχέσης του με την κοινωνική του βάση και γενικότερα με την κοινωνία, στην πραγματικότητα όμως στοχεύει στην ανάδειξη του  ανεδαφικού ή απαρχαιωμένου της  σύνδεσης της σοσιαλιστικής προοπτικής και της αντικαπιταλιστικής πάλης από το ΚΚΕ. Επιπλέον, κατηγορώντας το ΚΚΕ πως παραμορφώνει την πραγματική εικόνα του κόσμου και μεταμορφώνει τον άνθρωπο και τον κόσμο σε κατηγορίες καθαρά λογικές, απαιτεί ένα ιδεατό, ανύπαρκτο κομμουνιστικό κόμμα έξω από τη συγκεκριμένη κοινωνία που σφραγίζει την ύπαρξή του και λειτουργία του, υποπίπτοντας η κριτική στα ίδια σφάλματα για τα οποία κατηγορείται το ΚΚΕ.

Κι αν μέρος της κριτικής  για τις εκδηλώσεις των εκατό χρόνων τόνιζε τον παρελθοντικό χρόνο των δράσεων και αγώνων του, ήταν γιατί μ’ αυτόν τον τρόπο απαξίωνε το κόμμα στον παρόντα χρόνο, χωρίς ν’ αναγκάζεται, και να δίνεται έτσι η εντύπωση αντιπαλότητας,  να απαξιώνει τους ίδιους τους αγώνες.  Κι επειδή  σ’ όλη  την εκατοντάχρονη ιστορία του το ΚΚΕ αναδεικνύει την κομμουνιστική προοπτική και αποκαθιστά τη φερεγγυότητα του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της κοινωνίας, η απαξίωσή του συμπαρασύρει τις πιο πολλές φορές και κάθε προσπάθεια για σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας.

             Και φαντάζουν, σε αριστερούς, αστούς και …ρομαντικούς επαναστάτες, οι  διάφοροι επιμέρους αγώνες, που επιμένουν στην αποσπασματικότητά τους και τον αυτοπροσδιορισμό τους, δεόντως επαναστατικοί και μόνο από το γεγονός ότι αντικαθίσταται ο ανταγωνισμός της ταξικής πάλης με την πολυπλοκότητα και την ποικιλία, με πολιτικό αποτέλεσμα την αποτυχία της  οικοδόμησης  μιας συμπαγούς  πολιτικής δύναμης. Αντ’ αυτής,  οι μικρές μάχες, οι επιμέρους πολιτικές επιλογές, οι πολιτιστικές παρεμβάσεις, νίκες που μπορούν να απορροφηθούν και ήττες που μπορούν να ξεχαστούν, εκθειάζονται και επιδιώκονται, με συνέπεια ο πολλαπλασιασμός των ζητημάτων να διασκορπίζει δυνάμεις και να τις αποδυναμώνει. Κι ενώ το κόμμα είναι κατάλληλο για μια τέτοια διαδικασία σύνδεσης των πολλαπλών επιμέρους αγώνων μεταξύ τους και με το στρατηγικό στόχο, απορρίπτεται η απαιτούμενη πειθαρχία και οργάνωση ως εξαναγκασμός και  έλλειψη ελευθερίας. Παρόλο που το Κόμμα προσφέρει μια πολιτική μορφή που καλύπτει πολλά επίπεδα και τομείς και κλιμακώνεται σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Εξάλλου, υποβαθμίζεται, αν δεν ακυρώνεται,  το γεγονός πως το Κόμμα είναι φορέας κι εκείνης της  πολιτικής γνώσης που έρχεται με την εμπειρία. Προσφέροντας μια γνώση που ξεπερνά ό,τι μπορεί να γνωρίζει ένα άτομο, το κόμμα παίρνει θέση σ’ αυτή τη γνώση, διαμορφώνει το όραμα για το οποίο θα αγωνιστεί. 
         Στην τελική, μοιάζει η εξ αριστερών κριτική να τοποθετείται πάνω από κάθε πραγματικότητα, πάνω από αγώνες και από πολιτική, θαυμάζει κάθε εντυπωσιακό, αλλά   παρατηρεί με πνεύμα επικριτικό ο,τι προέρχεται από το ΚΚΕ και  κυρίως αυτούς που δρουν και κινητοποιούνται, για  ν’ αναδεικνύει η ν’ ανακαλύπτει μόνο λάθη και παραλείψεις σε κάθε δράση τους. Για να μένει στην ουσία ο καπιταλισμός στο απυρόβλητο, ένα είδος  φυσικού φαινομένου, αξεπέραστος.