ΛΑΪΚΙΣΤΕΣ ΗΓΕΤΕΣ

Για βαρύ και δύσκολο αποχαιρετισμό ανάμεσα στους ευρωπαίους ηγέτες και τον αμερικανό πρόεδρο στο Βερολίνο έκαναν λόγο τα μέσα ενημέρωσης, που οφείλεται στην ανασφάλεια και φόβο που προκάλεσε η εκλογή του Ντ. Τραμπ στην Αμερική. Κατά την επίσκεψη του Μπ. Ομπάμα στο Βερολίνο, και η γερμανίδα καγκελάριος τόνισε τους δεσμούς που ενώνουν Γερμανία, Ευρώπη και ΗΠΑ στη βάση κοινών πολιτικών αξιών, ειδικά δε στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ο Μπ. Ομπάμα εστίασε στη σημασία τήρησης των θεμελιωδών αξιών -τον σεβασμό στη Δημοκρατία, την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων και το σεβασμό της ελευθερίας. Και δεν ξέχασαν βέβαια να καταφερθούν κατά του λαϊκισμού και εθνικισμού –δεν είναι δυνατή η επιστροφή σε ωμούς εθνικισμούς τονίζει ο Ομπάμα, και στην Ευρώπη υπάρχουν λαϊκιστές πολιτικοί, αλλά και οι ψηφοφόροι επιζητούν «απλοϊκές» λύσεις παρατηρεί η Μέρκελ. Κι έτσι καλλιεργείται ο θαυμασμός και σεβασμός  τους δυο ηγέτες μας, τον απερχόμενο πρόεδρο των ΗΠΑ και την καγκελάριο της Γερμανίας που αφήνει «στο πόδι του», φύλακα της δημοκρατίας που απειλείται με την εκλογή του Ντ. Τράμπ.

               Εκμεταλλευόμενη η κυρίαρχη εξουσία  την εκλογή του Ντ. Τραμπ θέλει να αποδείξει  με την εκλογή του τη δύναμη της  κοινωνικής βάσης που τον εξέλεξε κι έχει τη δυνατότητα καθορισμού του  πλέγματος της πολιτικής εξουσίας, αποβλέποντας από τη μια  να αναδειχθεί η ύπαρξη και σεβασμός των δημοκρατικών διαδικασιών και από την άλλη η ανωριμότητα, ακόμα κι ανευθυνότητα αυτών που εκλέγουν ανθρώπους επικίνδυνους για τα ανθρώπινα δικαιώματα κι ελευθερίες όπως ο Ντ. Τραμπ. Και βέβαια παρακάμπτεται  πως οι υποψήφιοι πρόεδροι των δυο κομμάτων προωθήθηκαν σ’  αυτήν τη θέση από τα ίδια τα κόμματα, μέσα από τις προκριματικές εκλογικές διαδικασίες και βέβαια με στήριξη και από δωρητές-χορηγούς. Και ιδιαίτερα στις ΗΠΑ το φιλτράρισμα, για το ποιοι θα εκλεγούν για να διαχειριστούν την εξουσία, έχει γίνει πολύ πριν ανοίξουν οι κάλπες για να ψηφίσει το εκλογικό σώμα. Στις ΗΠΑ δεν υπάρχει ούτε η ψευδαίσθηση της ψήφισης πολιτικών επιλογών που έχουν αναδειχτεί από κινήματα και έχουν αναπτυχτεί σε έστω κι επιφανειακή  ρήξη με την κυρίαρχη εξουσία, σαν κινήματα βάσης και νέας οργάνωσης. Και μοιάζει αφελές ο απερχόμενος πρόεδρος να εκφράζει φόβους για τον επόμενο, όταν για να φτάσει να διεκδικήσει το χρίσμα του προέδρου ένας ολόκληρος μηχανισμός ενός από τα δυο κόμματα τον επέλεξε με όλους τους χρηματοδότες που τον ενίσχυσαν. Και στην εκλογή λοιπόν του Ντ. Τραμπ οι ίδιες δομές εξουσίας εξακολουθούν να λειτουργούν προς το συμφέρον του καθεστώτος. Ακόμα κι όταν η έλξη που αυτό ασκεί έχει αρχίσει να μειώνεται αισθητά, οι δομές και οι νοοτροπίες που έχει διαμορφώσει η κυρίαρχη εξουσία συνεχίζονται και η ισχύς της διατηρείται ακόμα κι αν μοιάζει ν’  αλλάζει μορφή ή εικόνα.

               Είναι λοιπόν περίεργο που η εκλογή του, ενώ μεθοδεύτηκε από το ίδιο το σύστημα, χρεώνεται αποκλειστικά  στο εκλογικό σώμα που επιδιώκει εν ολίγοις «απλοϊκές» λύσεις στα προβλήματά του και παρασύρεται από τον λαϊκισμό. Ο λαϊκισμός για άλλη μια φορά αντιμετωπίζεται από τη σκοπιά του αποκρουστικού και δημαγωγικού, παράδειγμα προς αποφυγή, νοθεύει τον πολιτικό βίο και τις συλλογικές συμπεριφορές αν και φαίνεται σε συνδυασμό με ισχυρή εθνικιστική ιδεολογία να είναι αποτελεσματικός στην πολιτική κινητοποίηση των τεράστιων και άμορφων κατώτερων μεσαίων στρωμάτων.

  Τα τελευταία χρόνια η πλειοψηφία των πολιτικών καταφέρεται εναντίον του λαϊκισμού, ταυτίζοντας αιτήματα λαϊκά με ιδεολογήματα δημαγωγικού τύπου που κερδίζουν την εμπιστοσύνη του λαού, ταυτίζοντας λαϊκισμό με ψευτοϊδεολογία, ώστε με τρόπο ανέξοδο να αποσπάται η ψήφος του. Ηγέτες που επιβάλλουν πολιτικές ερήμην των λαών τους αλλά εξ ονόματός τους και για το …καλό τους θεωρούν το λαϊκισμό προϊόν εξαπάτησης, γιατί ακόμα κι αν τροφοδοτείται από μια πρώτη ύλη λαογενή, όμως δεν ενδιαφέρεται για το μακροπρόθεσμο καλό του λαού. Κι έτσι θεωρούνται ηγέτες που βομβάρδισαν, προκάλεσαν πολέμους κλπ. ή επέβαλλαν οικονομική εξαθλίωση σε εκατομμύρια ανθρώπους πως εξυπηρετούσαν τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα των λαών. Γι’ αυτό και  πολύ εύκολα κάθε δίκαιο αίτημα των λαϊκών στρωμάτων βαφτίζεται λαϊκισμός, θεωρώντας ανώριμο και αφελή έναν λαό που δεν μπορεί να κατανοήσει το καλό του, που επιδιώκουν, κατά ομολογία τους, οι διαχειριστές της εξουσίας, επειδή ακριβώς  αυτό προϋποθέτει την εξαθλίωσή του ή και την εξαφάνισή του.

           Από την άλλη, όλοι  αυτοί οι ακροδεξιοί ηγέτες που αναδεικνύονται με εκλογές υποκρίνονται τους φιλολαϊκούς και υπόσχονται πολιτικές επιλογές  που υπαγορεύονται από ριζοσπαστικά αιτήματα των λαών τα οποία εκφράζουν αντιλήψεις και αξίες λαϊκής κατασκευής και προέλευσης. Μόνο που σ’ αυτές τις περιπτώσεις οι λαϊκές προσδοκίες συγχωνεύτηκαν με τις πολιτικές ανάγκες της κυρίαρχης εξουσίας. Και αυτοί  οι πολιτικοί ηγέτες παραμορφώνοντας αυτές τις προσδοκίες και τις λαϊκές παραστάσεις προσφέρουν ένα ψεύτικο είδωλό τους στον κόσμο που τους πιστεύει, το οποίο συντίθεται σύμφωνα με τις προοπτικές των τάξεων που θέλουν να κολακέψουν, στην πραγματικότητα  όμως για να πετύχουν τα συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης που υπηρετούν. Και τελικά όταν το παραμορφωμένο είδωλο των λαϊκών αιτημάτων  επιβάλλεται οι πολιτικοί ηγέτες εκλέγονται.

           Κι όπως οι ακροδεξιοί συγχωνεύουν στο λόγο τους ετερόκλητα στοιχεία λαϊκών παραστάσεων και δανείων από διάφορες ιδεολογίες υποκρινόμενοι τους φιλολαϊκούς, το ίδιο και οι  αυτοχαρακτηριζόμενοι «αριστεροί» επικαλούνται τον αριστερό λόγο, εξ ορισμού τοποθετημένο υπέρ των εκμεταλλευομένων τάξεων, προβάλλουν αναγνωρίσιμα πλαίσια ιδεολογικής αναφοράς που στρέφονται εναντίον των ελίτ και του status quo κερδίζοντας την λαϊκή εμπιστοσύνη. Η ανεπάρκεια και κυρίως απροθυμία των «αριστερών» να υπηρετήσουν στην τελική  τα ταξικά συμφέροντα απαξιώνει τον αριστερό λόγο, ενώ αντίστοιχα η ανάδειξη στην εξουσία ακροδεξιών λαϊκιστών, στα όρια του φασισμού, προλειαίνει το έδαφος για τη φασιστική στροφή, αν τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης το απαιτήσουν, με τη λαϊκή  συναίνεση.

               Μ’  αυτήν την έννοια, των παραμορφωμένων λαϊκών αιτημάτων και παραστάσεων,   ο λαϊκισμός συντελεί να λησμονεί η εργατική τάξη  τον εαυτό της και τα συμφέροντά της προσπαθώντας να μοιάσει  στο παραφθαρμένο είδωλο που της προσφέρεται από ηγέτες λαϊκιστές.

           Και κάπως έτσι είναι εύκολο να μετατεθεί η σύγκρουση στο πεδίο του λαϊκισμού, αναζητώντας τα πραγματικά ταξικά συμφέροντα, όπως όμως η άρχουσα τάξη τα προβάλλει κι έχοντας ήδη καταστραφεί κάθε πίστη σ’ έναν ταξικό λόγο και έχοντας νομιμοποιηθεί η εκφορά ρατσιστικού λόγου.

  Και στο μέλλον οι νέες αλλαγές προβλέπεται πως θα πραγματοποιούνται κάτω από την ηγεμονία ενός ακραίου συντηρητισμού και ρατσισμού.