ΟΛΑ ΣΩΣΤΑ (;)

Ειδήσεις από το μέτωπο του προσφυγικού των τελευταίων ημερών:  Ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Τζον Κέρυ  επισκέφτηκε το δίκτυο μεταναστών «Μέλισσα» για να διαπιστώσει τι γίνεται σε εθελοντική βάση για το μεγάλο αυτό πρόβλημα.  Σε επιστολή του στο κολλέγιο επιτρόπων ο Λιθουανός επίτροπος Βιτένις Αντριουκάιτις έφριξε και σοκαρίστηκε για την κατάσταση που επικρατεί στις ελληνικές ακτές  σχετικά με τη διαχείριση των προσφυγικών ροών. Εκρηκτική κατάσταση, και μ’ έναν νεκρό,  στη λωρίδα γης στα σύνορα μας με την ΠΓΔΜ από απελπισμένους ανθρώπους όπου τους  εγκλώβισε το επιλεκτικό κλείσιμο των συνόρων της γείτονας χώρας. Στην κηδεία του ηθοποιού  Μηνά Χατζησάββα υπήρχε «κουμπαράς» όπου μαζεύονταν χρήματα για τους πρόσφυγες.

               Ειδήσεις γεγονότων  που εφόσον θεωρούνται  αποσυνδεδεμένα μεταξύ τους και από τις συνθήκες και τα υποκείμενα που τα δημιουργούν δεν συνιστούν μέρος ενός συστήματος, δεν έχουν μια  συγκεκριμένη αιτία κι ούτε φαίνονται ότι συνδέονται με γενικότερα συμφέροντα στο ατομικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο.

               Είναι που χρόνια τώρα ο κυρίαρχος λόγος έχει απορρίψει τα όποια εννοιολογικά εργαλεία θα μας βοηθούσαν να θέσουμε τα σωστά ερωτήματα  που θα οδηγούσαν στην συνολική  προσέγγιση των κοινωνικοοικονομικών φαινομένων, τα οποία καταλήγουμε να προσεγγίζουμε αναμειγνύοντας  επιλεκτικά διάφορους επιμέρους τομείς –οικονομία, κοινωνία, πολιτική, ηθική κλπ. κι εξαφανίζοντας τα υποκείμενα  των δράσεων, κοινωνικές ομάδες και τάξεις, αντικαθιστώντας τα με απρόσωπες πρακτικές. Αν μάλιστα τα κοινωνικά φαινόμενα έχουν στη βάση τους θεωρήσεις που κατασκευάζονται απλώς για επικοινωνία, τότε δεν είναι παρά θεωρητικές κατασκευές που οδηγούν στον σχετικισμό και άρα  δεν υπάρχει τρόπος να αποφασίσει κανείς αν ένα θεωρητικό κατασκεύασμα είναι πιο σωστό από ένα άλλο. Και φυσικά προκρίνεται αυτό που επιβάλλεται επικοινωνιακά.

Είναι κι αυτός ένας τρόπος για να απορριφτεί  κάθε προσπάθεια επιστημονικής θεμελίωσης ή εξεύρεσης βασικών γενικών αρχών ή νόμων με τη βοήθεια των οποίων θα μπορούσαμε  να εξηγήσουμε διεξοδικά, να προβλέψουμε και να επέμβουμε συνειδητά στο  κοινωνικό γίγνεσθαι στο σύνολό του. Κι έτσι παρουσιάζεται εύθραυστο, χαώδες, ασυνεχές το κοινωνικό γίγνεσθαι κι επομένως μόνο μερική, αποσπασματική, περιορισμένη και παροδική μπορεί να είναι η παρέμβασή μας. Δεν μπορούμε λοιπόν ν’ ανακαλύψουμε τις κινητήριες δυνάμεις και τις βασικές νομοτέλειες της ιστορικής διαδικασίας, αντίθετα η χειραγώγηση και καταπίεση του σύγχρονου ανθρώπου παρουσιάζεται  τόσο απρόσωπη που  είναι αδύνατο να εντοπίσουμε τα συμφέροντα που  συμβάλλουν περισσότερο σ’  αυτή τη χειραγώγηση, δηλ. είναι αδύνατο να εντοπίσουμε τον εχθρό.

Και βέβαια η λογική συνέπεια αυτής της αντίληψης είναι η απόρριψη του μαρξισμού, σαν βάση της μεθοδολογίας για τη γνωστική δραστηριότητα και την επαναστατική  καθιέρωση νέων μορφών κοινωνικού συστήματος. Κατηγορώντας το σαν ένα κλειστό, ολιστικό θεωρητικό σύστημα που δίνει   έτοιμες λύσεις το χρεώνουν ότι μόνο στο  δογματισμό και αυταρχισμό οδηγεί. Κι έτσι  η απόρριψη, ή το περισσότερο η επιλεκτική χρήση του, μας στερεί από την κατανόηση των γενικών νόμων της ανάπτυξης της κοινωνικής παραγωγής, του μηχανισμού του κεφαλαιοκρατικού  τρόπου παραγωγής, της πηγής  και της ουσίας της εκμετάλλευσης στο καπιταλιστικό σύστημα.

               Από τον κυρίαρχο λόγο τα κοινωνικά φαινόμενα παρουσιάζονται με τέτοιο τρόπο που δεν μας επιτρέπει να εντοπίσουμε τις αιτίες τους, ενώ η ταυτότητά μας θεωρείται, έστω και εν μέρει, αποτέλεσμα απρόσωπων  κοινωνικών πρακτικών που λειτουργούν  σε διάφορα επίπεδα και διάφορους κοινωνικούς χώρους (φύλο, φυλή, οικονομία, ψυχολογία κλπ.) και  οδηγούν στην παθητική κατασκευή  της υποκειμενικότητας. Και μάλιστα οι όποιες κοινωνικές πρακτικές παρουσιάζονται ολότελα ξεκομμένες από συλλογικούς φορείς δράσης, δηλ. δεν σχετίζονται καθόλου με την ταξική πάλη. Και μένει αναπάντητο το ερώτημα γιατί όλο και πιο σημαντικές περιοχές των σύγχρονων κοινωνιών χαρακτηρίζονται όλο και περισσότερο από  κεντρικά ελεγχόμενες οικονομικές, πολιτικές, πολιτιστικές επιλογές κι αποφάσεις που προσπαθούν όχι απλώς να επηρεάσουν αλλά να καθορίσουν τις κοινωνικές εξελίξεις.

   Υλική πραγματικότητα, δρώντα  υποκείμενα, θεωρητικές αναφορές σ’ αυτά συγχωνεύονται κι ενοποιούνται με τη σκέψη να  αναμειγνύει στοιχεία από τη φιλοσοφία, ψυχανάλυση, λογοτεχνία κλπ. άκριτα και χονδροειδώς για να ερμηνεύσει πολιτικοκοινωνικά φαινόμενα. Πολύπλοκα λοιπόν  κοινωνικοπολιτικά φαινόμενα  εξηγούνται  αναγωγικά και απλουστευτικά  με επιλεκτικές και μπερδεμένες αναφορές στην οικονομία ή στην ψυχολογία αλλά και  στην ηθική ή και στο φύλο κλπ. –και πόσο διαφέρει αυτή η ερμηνεία από τις παλιότερες που εξηγούσαν τα κοινωνικά φαινόμενα  βάσει της έννοιας του φυλετισμού, των ενστίκτων ή και της θεολογίας κλπ. Και όλες οι ερμηνείες δικαιώνουν το μόνιμο και το αναλλοίωτο  στον πυρήνα του  υπάρχοντος κοινωνικού συστήματος.  Κι όλες οι ερμηνείες συνοδεύονται από έναν σχετικισμό που επιχειρεί να μας πείσει πως κάθε θεωρητικό κατασκεύασμα όσο αλλόκοτο κι αν είναι ή κάθε συμπεριφορά και δράση όσο αντιφατική κι αν είναι, όσο δεν απειλούν τον σκληρό πυρήνα του συστήματος,  είναι τόσο σωστό όσο κάθε άλλο. Και στο τέλος πιστεύουμε πως τα κοινωνικά φαινόμενα δεν είναι παρά συμβολικές κατασκευές κι άρα αρκούν  και οι  συμβολικές δράσεις. Προς δόξαν του υπάρχοντος συστήματος.

¨Όλα σωστά λοιπόν; Η Συρία να βομβαρδίζεται από Ευρώπη και ΗΠΑ που  προσπαθούν να βρουν λύση στο προσφυγικό, να υψώνονται φράχτες στην ΕΕ και  να σοκαρίζεται επίτροπός της για τις άθλιες συνθήκες υποδοχής των προσφύγων, σε κηδεία αξιόλογου ηθοποιού οι δικοί του να ανοίγουν  κουτί για φιλανθρωπία στους πρόσφυγες, κλπ. κλπ.