ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΚΑΙ ΤΑΞΙΚΗ ΚΑΤΑΠΙΕΣΗ

Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας η 8^η Μαρτίου και ο πρωθυπουργός  Α. Τσίπρας στον προσωπικό του λογαριασμό στο facebook συνδέει  φωτογραφία μιας νεαρής γυναίκας, με μια ντουντούκα στα χέρια και τη γροθιά της υψωμένη, με μήνυμα για τις καθημερινές μάχες που η γυναίκα δίνει «για να οργανώσει  την υποκειμενικότητά της μέσα σε ένα πατριαρχικά δομημένο κόσμο». Η φωτογραφία που επέλεξε με τη γροθιά υψωμένη παραπέμπει σε αγώνες ταξικούς, το μήνυμά του  όμως περιορίζεται στην καταπίεση τη βασισμένη στο φύλο, στον πατριαρχικά δομημένο κόσμο, επομένως  ανεξάρτητα από άλλες διακρίσεις στην κοινωνία και συνεπώς ο αγώνας ενάντια στις διακρίσεις που βασίζονται στο φύλο δεν περιλαμβάνουν αναγκαστικά και άλλα ζητήματα.

Κι όμως η γυναικεία καταπίεση συνυπάρχει με την ταξική καταπίεση και  μπορεί να υπήρχε και πριν από τον καπιταλισμό αλλά σ’  αυτόν  πήρε μια ορισμένη μορφή. Εξάλλου  ξέρουμε πια πως η προσπάθεια του φεμινιστικού κινήματος  να συνενώσει τις γυναίκες αποκλειστικά στη βάση του φύλου δεν μπορεί να προσφέρει ολοκληρωμένη απάντηση στο πρόβλημα  της ανισότητας.  Μοιάζει μάλιστα μια μεγάλη ελπίδα να   έχει διαλυθεί, και πολύ πριν από την οικονομική κρίση,  σε πολυάριθμες ήττες και απογοητεύσεις, όταν οι γυναίκες ανακάλυψαν ότι η δουλειά στο εργοστάσιο ή το γραφείο ήταν  μόλις λιγότερο μονότονη από τον οικιακό μόχθο κι ότι τις απειλούσε ο κίνδυνος να τις ασκούν και τις δυο ταυτόχρονα.  Κι επειδή  ο βασικός στόχος των γυναικείων κινημάτων ήταν   ο  περιορισμός της εκμετάλλευσης που οφειλόταν στο  φύλο σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία και η  ένταξη της γυναίκας στην υπάρχουσα δομή της κοινωνίας, την καπιταλιστική, στη βάση της ισότητας με τον άντρα,  και όχι βέβαια η αλλαγή ολόκληρης της κοινωνίας, η εξίσωση με τον άντρα αφορούσε τη συμμετοχή και του όρους της στον εκμεταλλευτικό τρόπο οργάνωσης της παραγωγής. Κι αυτή η συμμετοχή όμως δεν έκανε τα προβλήματα υπερταξικά όπως τα βλέπει η κυρίαρχη ιδεολογία κι ούτε η αντίθεση άντρα –γυναίκα  είναι έξω από κάθε ιστορικό πλαίσιο. Κι αυτό φαίνεται ιδιαίτερα στην  εποχή της οικονομικής κρίσης, όπου γίνεται ακόμα πιο ξεκάθαρη η ταξική ανισότητα, εφόσον η γυναίκα της  εργατικής  τάξης αντιμετωπίζει από τη θέση της στην κοινωνία περισσότερα εμπόδια και αντιξοότητες από τη γυναίκα  της αστικής τάξης, ενώ ο βαθμός εκμετάλλευσής της είναι υψηλότερος.  

               Άλλωστε  είναι η ανάπτυξη του καπιταλισμού που οδήγησε στη συμμετοχή της γυναίκας στην παραγωγική εργασία όπου κι αυτή, όπως και ο άντρας, πουλά την εργατική της δύναμη. Γι’ αυτό η  τυπική ισότητα  των δυο φύλων βρίσκεται σε  συμφωνία τις περισσότερες φορές με τις ανάγκες και τις επιλογές της κυρίαρχης τάξης, ενώ  οι ρόλοι που τους αποδίδονται παράγονται μέσα από τους μηχανισμούς  αναπαραγωγής της κυρίαρχης ιδεολογίας. Έτσι και η χειραφέτηση της γυναίκας όπως διαμορφώνεται σε εικόνα και μήνυμα από τα ΜΜΕ και τη  διαφήμιση, κατευθύνεται από τις επιταγές του δοσμένου τρόπου παραγωγής. Κι είναι αυτά φορείς  συγκεκριμένης ιδεολογίας και δεν αντικατοπτρίζεται απλώς στρεβλωμένα η πραγματικότητα σ’ αυτά. Ο ρόλος τους είναι ενεργητικός και έχουν βασικό μερίδιο στη διαμόρφωση της εικόνας  του κοινωνικού ρόλου της γυναίκας.  Συμμετέχουν στην αναπαραγωγή της κυρίαρχης ιδεολογίας για το ποιες διαθέσεις και συμπεριφορές είναι αποδεκτές για τη γυναίκα από την αστική ιδεολογία κι έτσι συνειδητά ή κυρίως ασυνείδητα προσπαθεί να προσαρμοστεί  σ’ αυτούς τους ρόλους που επιβάλλονται από τους μηχανισμούς αυτούς. Προσπαθώντας λοιπόν  το πρόβλημα της διάκρισης με βάση το φύλο  να λυθεί χωρίς καμιά αναφορά στην ταξική  διάρθρωση  της συγκεκριμένης κοινωνίας και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στη δημιουργία νέων στερεοτύπων διαμορφώθηκαν οι νέοι ρόλοι της γυναίκας: εργάζεται και παράγει, κατευθύνει την κατανάλωση, τεκνοποιεί, ανατρέφει και παιδαγωγεί, διευθύνει την οικογένεια, ενδιαφέρεται για την προσωπική της εμφάνιση.

 Κι αυτοί οι  νέοι ρόλοι  και στερεότυπα για την γυναίκα προβάλλονται στον γυναικείο τύπο και τις γυναικείες εκπομπές στα ΜΜΕ. Κι εκεί αναμιγνύονται χωρίς μέτρο και ενδοιασμό το καθημερινό  με το φαντασιακό, τακτοποιούνται τα ειδικά και συμπληρωματικά χαρακτηριστικά της θηλυκότητας, προβάλλεται η σεξουαλικότητα, συγχωνεύεται το κοινότοπο και το εξαιρετικό, το πρακτικό και το ιδεολογικό.  Ένας κόσμος ασαφής, ένα μακιγιάρισμα της πρακτικής καθημερινότητας με το οποίο επιτυγχάνει να τη συσκοτίζει και κυρίως να την εξωραΐζει. Επιβάλλεται κι εδώ μια αυταπάτη. Επικράτηση της εικόνας της πανίσχυρης γυναίκας της μοντέρνας και πρακτικής, παραλλαγή του πανίσχυρου άντρα, λίγο στο πιο συγκεχυμένο βέβαια, με προσθετική αξία την γυναικεία σεξουαλικότητα  που δεν έχει να κάνει με την απελευθέρωση των σεξουαλικών ηθών αλλά με την εμπορευματοποίησή της.

Κι αυτός ο  γυναικείος κόσμος των ΜΜΕ και του περιοδικού τύπου που αποδέχεται  τους πιο παλιούς μύθους και τους πιο πολυμεταχειρισμένους νοηματικούς συμβολισμούς των εποχών  που η γυναίκα υπήρξε κτήμα του άντρα ζει από μια σύγχυση και επιβιώνει μυθοποιώντας την στερημένη και ρακένδυτη καθημερινότητα της γυναίκας, που την πουλά για  επικερδές εμπόρευμα. Κι έτσι  μια τόσο φτιασιδωμένη καθημερινή ζωή γίνεται υποφερτή και το ψευδοκαθημερινό συνδέεται άκοπα κι επιφανειακά  με τα μεγάλα άστατα θέματα της επικαιρότητας, τη μόδα, την τέχνη κλπ. ενώ παράλληλα  επιτρέπει την  απόκλιση από τα πραγματικά προβλήματα της τέχνης, της πολιτικής κλπ Φαντασία και όνειρο  κάνουν υποφερτή  μια ανυπόφορη ζωή κι η ζωή προσλαμβάνει  σημασία που την κάνουν ανεκτή. Και  πώς μετά  η γυναίκα  να δώσει  μάχες για  να οργανώσει την …υποκειμενικότητά της;