Στη συνάντηση του με 25 πρυτάνεις πανεπιστημίων, στις 2
Ιουνίου, ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης τους
ανακοίνωσε τα νέα μέτρα καταστολής της κυβέρνησης στα πανεπιστήμια με
διακηρυγμένο στόχο την επικράτηση της ασφάλειας σ’ αυτά. Περιλαμβάνονται στα μέτρα η απειλή προς τους πρυτάνεις για
έκπτωση από το αξίωμά τους αν δεν ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις που απαιτεί
απ’ αυτούς η κυβέρνηση, η κυβερνητική αξίωση για αναστολή της φοιτητικής
ιδιότητας έως και 24 μήνες για φοιτητές σε βάρος των οποίων απαγγέλλονται
κατηγορίες, ο ορισμός αντεισαγγελέα Αρείου Πάγου με αρμοδιότητα τα αδικήματα
βίας πανελλαδικά στα δημόσια πανεπιστήμια και η απαίτηση για κατάθεση εντός ενός διμήνου σχεδίων
ασφαλείας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων.
Και μετά
απ’ αυτές τις απειλές, προειδοποιήσεις,
αξιώσεις για αύξηση κατασταλτικών μέτρων
της εκτελεστικής εξουσίας προς τους
πνευματικούς ταγούς του έθνους, η προεδρεύουσα της Συνόδου Πρυτάνεων Χ.
Κουλούρη αισθάνθηκε υποχρεωμένη να εκφράσει την ευχαρίστηση με την οποία άκουσε
τον πρωθυπουργό να αναφέρει για τη
βελτίωση που έχει διαπιστωθεί στα πανεπιστήμια και να χαιρετίσει τη πρόθεσή του
να στηρίξει το δημόσιο πανεπιστήμιο διαβεβαιώνοντάς τον ότι θα τον στηρίξουν κι
αυτοί σ’ αυτή την προσπάθεια.
Κι αυτή η συνάντηση, με τους
πρυτάνεις να μην αρθρώνουν αντιρρήσεις στην αστυνομοκρατία στα πανεπιστήμια που
εξήγγειλε με διάφορες μορφές η εκτελεστική εξουσία, εικονογράφησε με το πιο
γλαφυρό τρόπο το Πανεπιστήμιο σαν τον καλύτερο
υπηρέτη της εξουσίας, με τους
καθηγητές ν’ αποδέχονται το ρόλο τους ως έμμεσοι υπάλληλοι του κεφαλαίου.
Ακριβώς επειδή καριέρες θα μπορούσαν να
χαθούν αν δεν υπάρχει συμμόρφωση προς τα μοντέλα και συμπεριφορές που απαιτεί η
κυρίαρχη εξουσία, οι έξυπνοι ή και λιγότερο έξυπνοι, αλλά κυρίως φιλόδοξοι
ακαδημαϊκοί δεν αρνούνται να υποτάξουν την αυτονομία και ανεξαρτησία του
πανεπιστημίου στο πλαίσιο των υφιστάμενων δομών εξουσίας. Η
περιβόητη ακαδημαϊκή ελευθερία και το αυτοδιοίκητο των πανεπιστημίων ξεχάστηκε
από πρωθυπουργό και πρυτάνεις, συμφωνώντας στην πραγματικότητα στο μείζον
ζήτημα του ελέγχου των νέων. Κι αυτό αποτελεί πάντα την κεντρική ανησυχία μιας
ταξικής εξουσίας που υποκρίνεται τη δημοκρατική και τα πανεπιστήμια
εργαλειοποιούνται για να ελέγξουν την κοινή γνώμη και για εκπαιδεύσουν τη νέα πνευματική ελίτ που θα
είναι πιστή στο καπιταλιστικό σύστημα. Αυτό που ζητείται από τα πανεπιστήμια,
και φαίνεται αυτά να ανταποκρίνονται, είναι να είναι προμηθευτές της κυρίαρχης
καπιταλιστικής ιδεολογίας, ώστε να δικαιολογείται το πολιτικό και
οικονομικό status quo.
Από τη
δεκαετία του ’60, με αποκορύφωμα στη χούντα των συνταγματαρχών, και στις πρώτες
δεκαετίες της μεταπολίτευσης, οι
φοιτητές αποδείχθηκαν σημαντικοί παράγοντες στην ενίσχυση των πολιτικών
αιτημάτων και την κινητοποίηση άλλων κοινωνικών στρωμάτων, ακόμα κι αυτών που
ενδιαφέρονταν ελάχιστα για πολιτικούς αγώνες. Αυτή η δυναμική από τη δεκαετία
του ’90 έφθινε, με την κυρίαρχη εξουσία να καταβάλλει κάθε προσπάθεια να υπονομεύσει
το ρόλο των πανεπιστημίων στην κοινωνία, συκοφαντώντας φοιτητικές
κινητοποιήσεις και στοχεύοντας στην
ακαδημαϊκή ελευθερία.
Ο
ορισμός της ακαδημαϊκής ελευθερίας είναι ένα πολιτικό ζήτημα. Κι αυτοί που την απειλούν είναι όσοι βρίσκονται στην εξουσία, τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά.
Επομένως, δεν είναι, όπως διακηρύττει η κυβέρνηση, αυτοί
που την απειλούν οι φοιτητές, που σίγουρα
μπορούν να διακόψουν ένα μάθημα ή να καταλάβουν μια αίθουσα διαλέξεων, αλλά δεν
μπορούν να απολύσουν καθηγητές ή να στερήσουν τη
χρηματοδότηση. Επομένως το αίτημα για ασφάλεια που επικαλείται η κυβέρνηση είναι
το πρόσχημα που χρησιμοποιείται για τον περιορισμό της ακαδημαϊκής
ελευθερίας στα πανεπιστήμια, συμπεριλαμβανομένης της δικαιολόγησης μέτρων τα
οποία περιορίζουν την έκφραση, την έρευνα και τη διδασκαλία. Αυτά μπορεί να λάβουν
τη μορφή ελέγχων στο περιεχόμενο των μαθημάτων, απαγόρευσης διαδηλώσεων ή
συμμετοχής σε εκδηλώσεις ή ακόμα εκφοβισμού και εκβιασμού στον χώρο εργασίας. Ουσιαστικά,
σιωπηρά το έργο που ζητά η εξουσία από τους πανεπιστημιακούς καθηγητές δεν
είναι παρά ν’ αποτραβούν τη νεότητα από τη δράση, όταν αμφισβητεί το status quo και
προσβλέποντας στο μέλλον αγωνίζεται για το μετασχηματισμό της κοινωνίας.
Οι άγαρμπες
επεμβάσεις της εκτελεστικής εξουσίας στο πανεπιστήμιο αμφισβητεί επί του
πρακτέου την αυτονομία του που εξασφαλίζει την ακαδημαϊκή ελευθερία. Και είναι
μέσα σ’ ένα περιβάλλον ελευθερίας που μπορεί να λειτουργεί το πανεπιστήμιο για
να εκπληρώνει το σκοπό του. Γιατί η ακαδημαϊκή ελευθερία δεν είναι ένα
ιδιαίτερο προνόμιο, αλλά είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για τον
πειραματισμό, την καινοτομία, την ανάληψη κινδύνων και την αμφισβήτηση, για την
έρευνα και την αναζήτηση της αλήθειας. Εν
ολίγοις, τα πανεπιστήμια, και ιδιαίτερα το διδακτικό αλλά και διοικητικό
προσωπικό της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στη
διασφάλιση, σε περιβάλλον ελευθερίας, ενός έντονου διαλόγου για σημαντικά
θέματα και για τα ζητήματα που διαμορφώνουν τον κόσμο μας.
Και
όμως τα πανεπιστήμια όλες αυτές τις δεκαετίες προτίμησαν το «λάθε βιώσας»,
χωρίς ποτέ να πάρουν θέση για την οικονομική κρίση που οι συνέπειές της ταλανίζουν ακόμα τη χώρα και τους κατοίκους
της ούτε να υψώσουν φωνή για τη
διολίσθηση στον αυταρχισμό της εκτελεστικής εξουσίας, συνεπικουρούμενης από την
κλωνοποιημένη αντιπολίτευση, όπως εκδηλώνεται στην αντιμετώπιση της σκόπιμης διόγκωσης
των προβλημάτων ασφάλειας στα πανεπιστήμια και τις γειτονιές ούτε να
αντιδράσουν στον έλεγχο της δικαιοσύνης ή και να διαμαρτυρηθούν για τη
γενοκτονία των Παλαιστινίων από το Ισραήλ. Κυρίως φάνηκε η δουλοπρέπεια των ακαδημαϊκών
στην αυθαίρετη ερμηνεία του συντάγματος από την κυβέρνηση για να αναβαθμίσει σε
πανεπιστήμια τα κολλέγια, σε αναμονή της
αλλαγής του άρθρου 16 του Συντάγματος.
Στη
χώρα μας με πρόσχημα την ασφάλεια και στις άλλες αστικές δημοκρατίες της Δύσης
με πρόσχημα τις κινητοποιήσεις υπέρ των Παλαιστινίων που εξοντώνει το Ισραήλ η
επίθεση στις ακαδημαϊκές ελευθερίες γίνεται οργανωμένα και μεθοδευμένα.
Φιμώνονται οι καθηγητές μέσω εκφοβισμού για επαγγελματική ανέλιξη, απώλεια
επιδοτούμενων προγραμμάτων, χρηματοδοτήσεις κλπ. διώκονται οι φοιτητές που
αντιδρούν και διαμαρτύρονται μέσω των απειλών για απώλεια της φοιτητικής ιδιότητάς
τους.
Κι
αυτοί που θεωρούνται δάσκαλοι και οδηγοί της νεότητας, οι πανεπιστημιακοί
καθηγητές, μοιάζει, μια μεγάλη πλειοψηφία,
να έχουν παραδοθεί ολοκληρωτικά στα
ανομολόγητα συμφέροντα των καπιταλιστών έχοντας προδώσει όλες τις ελευθερίες,
για τις οποίες συνεχίζουν όμως να επαίρονται και όλα αυτά τα αγαθά του πνεύματος που
ισχυρίζονται ότι υπηρετούν αφήνουν να παραδοθούν στα νύχια αυτών των αρπαχτικών
όρνεων που τα καταξεσχίζουν.