ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΣΚΑΝΔΑΛΩΝ

 

Καθώς οι εκλογές της 21^ης Μαΐου έχουν προκηρυχθεί και τυπικώς μέσα από τις καθιερωμένες θεσμικές διαδικασίες, τα  σκάνδαλα, η απαξίωση των θεσμών εκπροσώπησης, η πολιτική αντιπαράθεση επιπέδου κουτσομπολιού κατευθύνουν την προσοχή και το ενδιαφέρον του κόσμου στο ατομικό, το αποσπασματικό και στην περιπτωσιολογία.

Κι ενώ το προδιαγεγραμμένο έγκλημα στα Τέμπη συγκλόνισε την Ελλάδα, και είναι αυτό που αντικατοπτρίζει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το κατεστημένο της  χώρας, όλα τα αστικά κόμματα κατέβαλλαν τις δέουσες προσπάθειες για να χαθεί από το προσκήνιο το ίδιο το γεγονός και οι αιτίες του, επιμένοντας σε συναισθηματικούς βερμπαλισμούς, που ακίνδυνα για τις πολιτικές τους αναδεικνύουν έναν ανέξοδο ανθρωπισμό.

Και μετά, συμπολίτευση και αντιπολίτευση των δυο συγκοινωνούντων κομμάτων, ανακουφισμένοι σχεδόν, ξαναγύρισαν χωρίς κινδύνους στους ρόλους τους με το σκάνδαλο Γεωργούλη. Άρχισαν οι συμψηφισμοί, οι φεμινιστικές κορώνες, οι φλυαρίες περί δικαιωμάτων, καρυκευμένες με πιπεράτες λεπτομέρειες σε μια προσπάθεια να επινοηθούν διαχωριστικές γραμμές και να ξανακερδηθεί το απολεσθέν ηθικό πλεονέκτημα.

Τα σκάνδαλα, οικονομικά, πολιτικά  ή σεξουαλικά, αν αποκτούν μια σημασία είναι γιατί έχουν τη δυνατότητα να αποκαλύπτουν τις ισορροπίες δυνάμεων, δομών ή θέσεων και κανόνων που επικρατούν, φανερώνοντας θεαματικά τις γραμμές διάσπασης και τις σχέσεις κυριαρχίας που με πιο αδιαφανή τρόπο διατρέχουν την κοινωνία και ιδιαίτερα τμήματα της άρχουσας τάξης. Τα σκάνδαλα σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να θεωρηθούν ως  προνομιούχοι τρόποι πρόσβασης για  κατανόηση της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας, εστιάζοντας στους εμπλεκόμενους φορείς και εξηγώντας τις στάσεις που υιοθετούν και τις  συμπεριφορές που ενεργοποιούν, μετατοπίζοντας το βλέμμα από το ίδιο το σκάνδαλο ως επιφαινόμενο προς τις πιο βαθιές κοινωνικές και πολιτικές δομές που αποκαλύπτει. Συγχρόνως και  το ίδιο το σκάνδαλο από μόνο του μπορεί να αναγνωριστεί και ως μια στιγμή μετατροπής ενός κοινωνικού τομέα, εφόσον τα  σκάνδαλα μπορεί να  επηρεάζουν τα κοινωνικά πράγματα.  Πολλές φορές τα επανατοποθετούν ή αμφισβητούν εδραιωμένες σχέσεις, οδηγούν σε οργανωτικές αναθεωρήσεις, στην παραγωγή νέων μηχανισμών, στη συλλογική επικύρωση νέων πρακτικών.

Ένα τέτοιου είδους σκάνδαλο όπως του Γεωργούλη είναι μια δοκιμασία για τις παραβιασμένες αξίες που το κίνημα του metoo ανέδειξε, γιατί δίνει την ευκαιρία να προσδιοριστεί εάν αυτές έχουν γίνει πια αδιάφορες.  Καθώς προϋπόθεση για την εμφάνιση σκανδάλου  είναι η ύπαρξη κοινών κανόνων και  αξιών που ενστερνίζεται μια κοινωνική ομάδα, είναι στο ιδεολογικό εποικοδόμημα που κατευθύνεται η προσοχή μας και όχι στις υλικές βάσεις που το στηρίζουν. Κι έτσι το καπιταλιστικό σύστημα οργάνωσης της παραγωγής  παραμένει αθέατο και ποτέ στοχοποιημένο.  Γι’ αυτό και πολλές φορές η κυρίαρχη εξουσία, όταν θεωρεί ότι είναι προς όφελός της, χειρίζεται ένα σκάνδαλο μεγεθύνοντάς ή συρρικνώνοντάς το κι αυτό σημαίνει να μεγαλώνει στο χώρο το αγανακτισμένο κοινό που  ανανεώνεται με την πάροδο του χρόνου, αφού το μέγεθος ενός σκανδάλου εξαρτάται αποκλειστικά από το μέγεθος του κοινού του. Οι σύγχρονες μορφές σκανδάλου εξαρτώνται από την ύπαρξη ισχυρών μηχανισμών δημόσιας προβολής, πρώτον και κυρίως των μέσων μαζικής ενημέρωσης,  που δίνουν ορατότητα σε σφαίρες πολιτικής και κοινωνικής δραστηριότητας που κρατούνταν στη σκιά και προκαλώντας μια πλημμύρα πληροφοριών για τα πιο ασήμαντα.

Το σκάνδαλο προϋποθέτει βέβαια μια ορατή αποδοκιμασία από την πλευρά του κοινού, αλλά για να είναι σκάνδαλο δεν αρκεί η αποδοκιμασία, πρέπει να εκφραστεί και δημόσια. Στην αντιπαράθεση λοιπόν των αστικών κομμάτων, ελλείψει ουσιωδών διαφορών στις πολιτικές τους, ο ευκολότερος τρόπος αντιπαράθεσης είναι η χρησιμοποίηση σκανδάλων, όταν σπάει η σιωπηρή συμφωνία που διατηρεί φήμες ή κουτσομπολιά σε επίπεδο ιδιωτικής επικοινωνίας και οι αποκαλύψεις διατυπωθούν δημόσια. Τα σκάνδαλα δηλ. υπάρχουν χάρη σε μια διαδικασία προβολής και δημοσίευσης. Γι’ αυτό και όταν οι πολιτικές διαφοροποιήσεις των κομμάτων της πολιτικής ηγεσίας μοιάζει να έχουν ατονήσει και να μην πείθουν οι αριθμοί που …ευημερούν και τα ποσοστά που …θριαμβεύουν, σκάνδαλα που περιορίζονται σε άτομα επιτρέπουν στους διάφορους παίκτες να υπερασπίζονται  θέσεις που δεν απειλούν την κυρίαρχη πολιτική. Και πολλές φορές η στρατηγική που αναπτύσσει κάποιος από τους παίκτες, κόμματα ή πολιτικούς οργανισμούς ή μέσα ενημέρωσης, μπορεί να επιδιώκει την ανάδειξη ιδιαίτερων ζητημάτων που τους ενδιαφέρουν, μέσα από πρωτοφανή προβολή που μπορεί να δοθεί σε ατομικές συμπεριφορές και δράσεις και  μπορεί να πάρουν τη μορφή σκανδάλου.

        Κι αυτό το σκάνδαλο με τον ευρωβουλευτή και άλλα που πιθανόν προκύψουν εμφανίζονται ως διευθετημένη σύγκρουση, με συγκεκριμένους κανόνες, που συνίσταται, όπως ένας αθλητικός αγώνας, στην αναμέτρηση δυο αντιπάλων, δηλ. των κομμάτων,  κάτω από το βλέμμα του κοινού. Μια  ρύθμιση του σκανδάλου με την τιμωρία του ενόχου, όπως έγινε με τη διαγραφή του Α. Γεωργούλη, μπορεί να δώσει μια υπεροχή στον ένα αντίπαλο, ενώ τις περισσότερες φορές κανείς απ’ αυτούς δεν ενδιαφέρεται για αποκατάσταση θεσμικών δυσλειτουργιών ούτε θίγει βαθύτερες δομές που έχουν διευκολύνει την αδικοπραγία. Η επικέντρωση μάλιστα στην παράβαση των κανόνων εκτρέπει την προσοχή από πολιτικούς αγώνες που πολλές φορές συνοδεύουν την αποκάλυψη σκανδάλων, όταν συνδέονται και εντάσσονται στην ευρύτερη κοινωνική πραγματικότητα και δεν αντιμετωπίζονται αποσπασματικά.

          Κι αυτές τις ημέρες, πλησιάζοντας οι εκλογές,  όλα τα αστικά κόμματα ορκίζονται τα πάντα και θέλουν να πιστέψουμε στις υποσχέσεις τους, ενώ κάνουν παιχνίδι ακόμα και με  τα σκάνδαλα καλύπτοντας τη βαθύτερη κοινωνικοπολιτική υφή τους. Σ’ αυτές τις εκλογές οδεύουμε με συνειδητοποίηση του αδιαφοροποίητου στις πολιτικές των κομμάτων που διαφημίζονται ως αντίπαλα, από Ν.Δ  και ΣΥΡΙΖΑ, έως ΠΑΣΟΚ και ΜΕΡΑ25. Το σύνθημα του ΚΚΕ «μόνοι τους και όλοι μας» εκφράζει συμπυκνωμένα  τη διάσταση των εργαζομένων  από την κυρίαρχη πολιτική των αστικών κομμάτων και τις πολιτικές τους. Μένει αυτή η διάσταση να επικυρωθεί και με την ψήφο των εκλογών, εκτός από τις αγωνιστικές κινητοποιήσεις.