ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΣΤΗΝ ΕΞΑΘΛΙΩΣΗ

Και καθώς τα περιοριστικά μέτρα για έλεγχο της εξάπλωσης της πανδημίας αίρονται σταδιακά στις περισσότερες χώρες, και στη δική μας, η ανησυχία για τις επιπτώσεις τους στην οικονομία αυξάνεται. Και για δεύτερη φορά, σε λίγο περισσότερο από μια δεκαετία, η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε κατάσταση καταστροφής, αυτή τη φορά σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα από ό,τι το 2008. Η  πανδημία εξέθεσε την ανικανότητα του καπιταλιστικού συστήματος, που βασίζεται στο ιδιωτικό κέρδος, στην ατελείωτη συσσώρευση πλούτου και στις αντιπαραθέσεις εθνικών οικονομιών, να αντιμετωπίσει οποιοδήποτε από τα προβλήματα της κοινωνίας, στη συγκεκριμένη περίπτωση βασικό πρόβλημα υγείας του πληθυσμού.  Η ταχεία εξάπλωση, σύμφωνα με τα στοιχεία τόσο του Π.Ο.Υ όσο και των  κυβερνήσεων των επιμέρους κρατών, της πανδημίας  μετεξελίσσεται σχεδόν τρεις μήνες από το γενικό λοκντάουν, σε μια κρίση ολόκληρης της υπάρχουσας παγκόσμιας καπιταλιστικής τάξης.  

Όσο κι αν υποκρίνεται ο κυρίαρχος λόγος ενδιαφέρον για τις ανάγκες των εργαζομένων,  οι νομοθετικές ρυθμίσεις που προωθούνται αποκαλύπτουν πως κάθε άλλο παρά  έχουν απόλυτη και άνευ όρων προτεραιότητα οι ανάγκες των εργαζομένων σε σχέση με όλες τις εκτιμήσεις για το επιχειρηματικό κέρδος και τον ιδιωτικό πλούτο. Καθώς τα μέτρα περιορισμού αίρονται, εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουν την απώλεια θέσεων εργασίας και εισοδημάτων, με τους μικροεπαγγελματίες να ελπίζουν ακόμα πως θ' αποφύγουν την προλεταροποίηση, ενώ η εγκληματική αποτυχία των καπιταλιστικών κυβερνήσεων να προετοιμαστούν για μια πανδημία που ήταν και προβλέψιμη και προβλεπόμενη επικαλύπτεται από οδηγίες κοινωνικής απόστασης και επιπλήξεις για έλλειψη ατομικής ευθύνης. Ουσιαστικά, το κεντρικό εμπόδιο στην πρόληψη για αντιμετώπισή της επιδημίας ήταν πως οι δαπάνες για την καταπολέμησή της και για την ενίσχυση των υποδομών υγείας δεν μπορούσαν να θεωρηθούν ως επένδυση με αξιόλογο κέρδος βραχυπρόθεσμα. Και φτάσαμε τώρα, πέρα από τις οικονομικές επιπτώσεις στο σύνολο σχεδόν των εργαζομένων,  ο φόβος και η καχυποψία  να επιδεινώνουν κοινωνικές σχέσεις, η διασπορά πανικού να  δικαιολογεί μορφές κρατικής καταστολής και το μεγάλο κεφάλαιο να μεθοδεύει την αύξηση των κερδών του.

               Αυτή η υγειονομική κρίση, τώρα που βιάζονται να κηρύξουν τη λήξη της για οικονομικούς λόγους,  έκανε απτά και συγκεκριμένα τα αποτελέσματα μιας οικονομικής καταστροφής που οι αιτίες της είναι βαθύτερες. Η ασταθής καπιταλιστική οικονομία, με τον ανεξέλεγκτο και συστηματικό  διαχωρισμό της συσσώρευσης πλούτου από την πραγματική παραγωγική δραστηριότητα, βρήκε ευκαιρία να χρεώσει στην πανδημία, δικαιολογώντας, κάθε αντεργατικό μέτρο, κάθε μεθόδευση εξαθλίωσης των εργαζομένων για να διασωθεί. Οι ιμπεριαλιστικές χώρες των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γεμάτες από μια γενική κρίση υπερπαραγωγής που εξελίσσεται σε περιοδικές καταστροφικές χρηματοπιστωτικές κρίσεις, θέλουν απεγνωσμένα να καταστείλουν την άνοδο της Κίνας. Η  οποία Κίνα απειλεί να τους νικήσει στη μάχη του ανταγωνισμού,  ως αποτέλεσμα του γεγονότος ότι για δεκαετίες, επιδιώκοντας το μέγιστο κέρδος, εξήγαγαν τόσο μεγάλο μέρος του κεφαλαίου τους σε χώρες χαμηλού κόστους που επέτρεψαν να παραμεληθούν οι δικές τους παραγωγικές οικονομίες. Με προεξάρχουσα την χώρα των ΗΠΑ βιάζονται να επωφεληθούν από τη χρυσή ευκαιρία που προσφέρεται με την ύπαρξη του νέου ιού και τα μέτρα για τον περιορισμό του που μεταλλάσσονται σε αντεργατικά μέτρα.

      Απ’ όλη αυτή την εμπειρία ανασφάλειας και φόβου κάποια συμπεράσματα μοιάζουν οφθαλμοφανή. Πρωτίστως και κύρια, διαπιστώνεται ότι η ανεπάρκεια του ιδιωτικοποιημένου συστήματος υγείας και οι δυσμενείς συνθήκες εργασίας των εργαζομένων του θέτουν σε κίνδυνο τις ζωές μας. Επιπλέον, αυτές τις  μέρες αποκλεισμού  το ζήτημα της ανισότητας πήρε μορφές πολύ συγκεκριμένες. Ανάλογα με τις συνθήκες διαβίωσης και στέγασης δεν βίωσαν όλοι τον περιορισμό με τον ίδιο τρόπο. Ακόμα και τα συστήματα σύγχρονης ή ασύγχρονης διδασκαλίας, που τέθηκαν σε εφαρμογή για να εξασφαλίσουν υποτίθεται τη συνέχειά της κι έξω από την αίθουσα,  αποκαλύπτουν αυτήν την άνιση διαφορά ανάμεσα στους μαθητές και τη δυνατότητα πρόσβασή τους στον ψηφιακό κόσμο. Από κοντά ένα μεγάλο μέρος των ΜΜΕ να παίζει με τις ανισότητες, φροντίζοντας να στιγματιστούν τοποθεσίες και ομάδες ανθρώπων για μη συμμόρφωση με τα μέτρα του περιορισμού, πότε οι ρομά και οι πρόσφυγες πότε οι παραλίες ή πλατείες. 

             Κι αν στη χώρα μας από τον πρωθυπουργό μέχρι τον τελευταίο παρατρεχάμενό του υπουργό θέλουν να μας πείσουν, κολακεύοντας μας συγχρόνως για εφησυχασμό μας, για τις ανεξάντλητες ικανότητές μας που θα μας βοηθήσουν να ξεπεράσουμε την βαθιά κρίση, αυτή όμως είναι εδώ, κι ας μην έχει φανερωθεί ακόμα σε όλο της το εύρος. Κι ας συνεχίζουν να μας παραμυθιάζουν πως η βαριά μας βιομηχανία του τουρισμού θα αποφέρει κέρδη επενδύοντας στον "μύθο"  της χώρας ως ασφαλή τουριστικό προορισμό. 

         Οι συνέπειες αυτής της σχεδόν πλήρους κατάρρευσης της οικονομίας θα είναι μακράς διαρκείας και καταστροφικές, πιθανώς πιο σοβαρές από τις άμεσες επιπτώσεις της ίδιας της επιδημίας. Η ανεργία, η φτώχεια και η απελπισία που ενδέχεται να προκύψουν θα είναι μάστιγα για όλους τους εργαζόμενους. Το εύκολο θα  είναι να επικεντρώσουμε την προσοχή μας μόνο στην καταστροφή που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας, τρώγοντας ο ένας τις σάρκες του άλλου σε μια εφαρμογή κοινωνικού αυτοματισμού στον οποίο ασκηθήκαμε τη δεκαετία της οικονομικής μας κρίσης. Αντίθετα όμως αυτός ο παράξενος, συμπυκνωμένος, ανήσυχος χρόνος που βιώνουμε θα πρέπει να είναι γεμάτος αγώνες, πράξεις αλληλεγγύης και κινητοποιήσεις ταξικών διεκδικήσεων. Για να μην αφεθούμε να πεθάνουμε για τον καπιταλισμό.