ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με το ψήφισμά της 19^ης Σεπτεμβρίου 2019 «σχετικά με σημασία της ευρωπαϊκής μνήμης για το μέλλον της Ευρώπης», καταδικάζει τον κομμουνισμό ως ισοδύναμο με το ναζισμό,  στηριγμένο, αποσιωπώντας και παραποιώντας γεγονότα, σε μια αυθαίρετη  ανάγνωση της ιστορίας και σε μια χειραγωγημένη ιστορική μνήμη. Απορρίπτοντας την υπεροχή εκείνων που πολέμησαν τον ναζισμό αναδημιουργεί την ιστορική μνήμη κατά τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης που εξυπηρετεί.

               Ενδεικτικό για το πώς η  συλλογική μνήμη μπορεί να αλλάζει αποτελεί η δημοσκόπηση του Γαλλικού Ινστιτούτου  Κοινής Γνώμης (IFOR). Τον Μάιο του 1945, όταν ακόμα έβγαιναν  καπνοί από τα ερείπια του Γ Ράιχ, δημοσκόπηση του στους γάλλους πολίτες για το ποιο έθνος συνέβαλε περισσότερο στη νίκη της ναζιστικής Γερμανίας, κατέγραψε ένα  επιβλητικό 57% που  θεωρούσε τη Σοβιετική Ένωση τον πιο αποφασιστικό παράγοντα, κι ας μην είχαν απελευθερωθεί απ’ αυτήν,  απέναντι σ’ ένα 20% που θεωρούσε τις ΗΠΑ κι ένα 12% τη Μ. Βρετανία. Κι αυτή η καταγραφή είναι σημαντική, γιατί οι κυρίαρχες αντιλήψεις στη συνείδηση μιας κοινωνίας για σύγχρονά της ιστορικά γεγονότα είναι καθοριστικές για την κατανόησή τους, ιδιαίτερα όταν καταγράφονται σε συνθήκες που η μαζική χειραγώγηση από την εξουσία είναι αδύναμη.

 Σε ίδια έρευνα του IFOR που διεξήχθη το 1994, μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, διαπιστώνεται η αλλαγή των αντιλήψεων. Μισό αιώνα μετά, μόλις 25% πίστευαν ότι η ΕΣΣΔ συνέβαλε περισσότερο στην υπόθεση της νίκης των συμμάχων, σε σύγκριση με ένα 49% για τις Ηνωμένες Πολιτείες και 16% για τη Βρετανία.

Η ιστορική μνήμη είναι κάτι που αλλάζει όχι μόνο γιατί η εικόνα του παρελθόντος εξασθενεί, αλλά και γιατί μπορεί να  κατασκευάζεται μέσα από μια ενεργή διαδικασία προφορικής παράδοσης αλλά και χειραγώγησης από την κυρίαρχη εξουσία. Κι αυτή λοιπόν  η αλλαγή που καταγράφηκε στη δημοσκόπηση δεν απεικονίζει παρά τις αλλαγές για την ΕΣΣΔ στην κυρίαρχη δυτική σκέψη μετά το 1945. Ο ψυχρός πόλεμος, η δαιμονοποίηση του Στάλιν, η  διάλυση της ΕΣΣΔ και του κομμουνιστικού μπλοκ, η κυριαρχία της προπαγάνδας του καπιταλισμού, υπονόμευσαν το κύρος και την αίγλη που η ΕΣΣΔ απολάμβανε στο τέλος του Β παγκοσμίου πολέμου ως ο σημαντικότερος παράγοντας σ’ αυτόν τον τιτάνιο αγώνα.

Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια λοιπόν πρέπει να κατανοηθεί και το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τη σημασία της ευρωπαϊκής μνήμης για το μέλλον της Ευρώπης. Το ψήφισμα, που παρουσιάζεται ως καταδίκη όλων των «ολοκληρωτισμών»,  υποστηρίχτηκε από Δεξιούς, Σοσιαλδημοκράτες, Φιλελεύθερους, Πράσινους, Συντηρητικούς οι οποίοι  σε αγαστή συμφωνία, διαστρεβλώνοντας την ιστορία, θεωρούν το  Σύμφωνο Μολότωφ –Ρίμπεντροπ αιτία του Β παγκόσμιου πολέμου και  αφετηρία για μισό αιώνα καταπίεσης που ακολούθησε μετά την νίκη της ΕΣΣΔ, που τέλειωσε όμως   με την εύρωπαϊκή ενοποίηση και το ΝΑΤΟ.

Το τι αποκαλύπτει αυτή η συγκεκριμένη εκδοχή της ιστορίας για το μέλλον της Ευρώπης, που επικαλείται ο τίτλος του ψηφίσματος, είναι το πιο σημαντικό. Προβάλλοντας τον κομμουνισμό ως το απόλυτο κακό που υπονομεύει την ευρωπαϊκή δημοκρατία ακόμα κι αν οι πραγματικές κομμουνιστικές δυνάμεις είναι μικρές, θέλει να εξουδετερώσει κάθε προοπτική αμφισβήτησης και πολύ περισσότερο ανατροπής της παρούσας κατάστασης, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να συμπεριληφθούν στην κομμουνιστική απειλή ακόμα και αστικές αξίες δημοκρατίας και ισότητας, ξεπλένοντας τον φασισμό και προσδιορίζοντας ως υποστηριχτές της ελευθερίας την κυρίαρχη εξουσία σε όλες τις εκφάνσεις της.

Γι’ αυτό δεν είναι τυχαίο που στο ψήφισμα,  στην παρ. 14, υπογραμμίζεται μια θεμελιώδης πτυχή της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής διαδικασίας ένταξης στην Ένωση, που είναι η ταύτισή της με τον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ,  μέσα από τη ρητή αναφορά στο ΝΑΤΟ ως στυλοβάτη της ελευθερίας και της ευρωπαϊκής οικογένειας, αφού η σύμπτωση της προσχώρησης στο ΝΑΤΟ και ΕΕ είναι που εξασφάλισε στις χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης την επιστροφή τους «στην ευρωπαϊκή οικογένεια των ελεύθερων δημοκρατικών χωρών» που «με τη συνδρομή της ΕΕ, σημείωσαν επιτυχία και στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων».  Δεν είναι λοιπόν μόνο το ευρωπαϊκό εγχείρημα εν γένει, αλλά και το ΝΑΤΟ καθώς και η καπιταλιστική  αναδιάρθρωση που θεωρούνται ως εμπόδιο στον ολοκληρωτισμό, μια βολική έννοια που περιλαμβάνει ταυτισμένα φασισμό και κομμουνισμό.

Το ψήφισμα συμπυκνώνει τις θέσεις της ΕΕ. Θέλει να δίνει  μαθήματα στους λαούς της για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ στοιβάζει σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ή αφήνει να πνίγονται στη Μεσόγειο πρόσφυγες και μετανάστες που η ίδια δημιουργεί με τη συμμετοχή της σε ιμπεριαλιστικά σχέδια που καταστρέφουν χώρες. Περηφανεύεται για τη δημοκρατία της, ενώ  προωθεί την πολιτιστική οπισθοδρόμηση, την επίθεση στα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα, υπηρετώντας το μεγάλο κεφάλαιο και αναπτύσσει αυταρχικές και στρατιωτικές τάσεις και πρακτικές περιορισμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών. Είναι αυτές οι πολιτικές που βρίσκονται στη ρίζα της ανόδου των ακροδεξιών και φασιστικών δυνάμεων, που σε εφεδρεία περιμένουν την αξιοποίησή τους.