ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΟΠΩΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ

Αυτές τις μέρες με την υπερψήφιση από το ευρωκοινοβούλιο οδηγίας, με όχημα τα πνευματικά δικαιώματα, που υποστηρίζεται πως περιορίζει την ελευθερία του και με την επικείμενη  στις 8 Απριλίου ψήφιση κανονισμού για την πρόληψη της διάδοσης του περιεχόμενου της τρομοκρατίας στο διαδίκτυο, που θεωρείται πως ολοκληρώνει τη λογοκρισία και τον έλεγχο του διαδικτύου ενισχύοντας πάντα μονοπωλιακές επιχειρήσεις του, νομοθετείται πανευρωπαϊκά  η εμπορευματοποίηση της γνώσης, η αξιοποίησή της για ιδιωτικό κέρδος, η λογοκρισία και ο περιορισμός της πρόσβασης σε πληροφορίες και γνώσεις. Δηλ. επεκτείνεται και στο διαδίκτυο το νομικό περιβάλλον που ευνοεί το κέρδος των μονοπωλίων και περιορίζει την ελευθερία έκφρασης.

           Κι αν στο διαδίκτυο νομοθετείται με άμεσο τρόπο ο έλεγχος του, στα ΜΜΕ και πανεπιστήμια, φορείς και διαμορφωτές ιδεολογίας, ο δρόμος που ακολουθείται είναι πιο περίπλοκος. Ιδιαίτερα στα πανεπιστήμια η απομάκρυνση όλο και περισσότερο από την έστω  φαινομενική τους αποστολή εξυπηρέτησης του δημοσίου αγαθού και η προσέγγιση σε στόχους όπως αυτών των ιδιωτικών επιχειρήσεων χρειάστηκαν αρκετά χρόνια για να αποκτήσουν κύρος και να γίνουν πειστικές στη μεγάλη πλειοψηφία. Μια ευκαιρία να προβληθούν συγκεντρωμένες  οι απόψεις που συμβάλλουν προς αυτήν την κατεύθυνση για  τους στόχους και το περιεχόμενο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης  παρουσιάστηκε πριν ένα  μήνα στους Δελφούς.

Στους Δελφούς, στο 4^ο  οικονομικό φόρουμ που οργάνωσε  η ντόπια ελίτ, μιμούμενη τα παγκόσμια φόρα στην προσπάθειά της να αναβαθμιστεί, ανάμεσα σ’ άλλα ζητήματα που την απασχόλησαν ήταν και η Εκπαίδευση με την  κεντρική της θέση στην οικονομική και πολιτιστική ζωή. Οι γνωστές απόψεις της κυρίαρχης τάξης περί ανταγωνιστικότητας στην εκπαίδευση και ιδιωτικοποίησής της που απογειώνει την αποτελεσματικότητά της υποστηρίχτηκαν από ακαδημαϊκούς και πολιτικούς. Π.χ. ο καθηγητής του πανεπιστημίου Αιγαίου  Παναγιώτης Κιμουρτζής, χαρακτήρισε «χαμένη ευκαιρία» την μη αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, ο Αντιπρόεδρος της ΝΔ Κωστής Χατζηδάκης αναφέρθηκε σε «ημισοβιετικό εκπαιδευτικό μοντέλο», υποσχόμενος πως η χρηματοδότηση των πανεπιστημίων θα συνδεθεί με την αξιολόγηση, ο πρύτανης του ΑΠΘ Π. Μήτκας μίλησε για   συκοφάντηση της επιχειρηματικότητας από το Ελληνικό Πανεπιστήμιο, η Claudia Carydis, Αντιπρόεδρος Δημοσίων Υποθέσεων του Αμερικανικού Κολλεγίου της Ελλάδος αναφέρθηκε στη συμβολή των ιδιωτικών πανεπιστημίων και τη σύνδεσή τους με την επιχειρηματικότητα. 

               Βασικά, ο πυρήνας των περισσότερων απόψεων σχετικά με την εκπαίδευση και ειδικότερα τα πανεπιστήμια, είναι η μετατροπή τους ώστε να προσεγγίζουν τις ιδιωτικές και κερδοσκοπικές εταιρείες οι οποίες θεωρούνται ως μοντέλα αποδοτικής οργάνωσης που βασίζονται στην πειθαρχία της αγοράς.

Το πανεπιστήμιο στη Δύση μετά το 1945 είναι μια δημιουργία του Ψυχρού Πολέμου, που εξορθολογίζει  τη συνεχή πίστη  στον καπιταλισμό ως προμηθευτής κυρίως της κυρίαρχης καπιταλιστικής ιδεολογίας,  εκπαιδεύοντας εκείνους που αργότερα θα διαχειρίζονται την εργασία και  γεννώντας σαν αντίδραση στην κρατική επιρροή  την έννοια της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Η επέκτασή του και σε άλλες κοινωνικές τάξεις, η οποία ξεκίνησε άμεσα από τον πόλεμο, βασίστηκε και στην ιδέα της εκπαίδευσης ως μέσου κοινωνικής κινητικότητας, που  θεωρήθηκε ως μια εναλλακτική λύση στην μαρξιστική επιρροή. Τα πανεπιστήμια παρήγαγαν ένα εντυπωσιακό ποσό νέων θετικών γνώσεων και πραγματοποιήθηκαν θεαματικές καινοτομίας στην έρευνα όχι μόνο στις φυσικές αλλά και στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες, αν και αυτή η γνώση σ’ αυτές, ήταν σε μεγάλο βαθμό επηρεασμένη από ιδεολογικές σκοπιμότητες, παρέχοντας στο καπιταλιστικό κράτος τα πνευματικά, επιστημονικά και τεχνικά μέσα για να ενισχύσει σημαντικά την εξουσία του.

Τις τελευταίες δεκαετίες με την καπιταλιστική επίθεση ενάντια σε όλες τις κατακτήσεις των λαϊκών κινημάτων και στην εκπαίδευση, αυτό που επιδιώκεται είναι η στενή σχέση των πανεπιστημίων με τις ιδιωτικές εταιρείες, και η άμεση κερδοφορία. Βέβαια και στο παρελθόν οι εργαζόμενοι στην ακαδημαϊκή κοινότητα εξυπηρετούσαν το κεφάλαιο με την παραγωγή μορφωμένων διευθυντικών στελεχών ή  εργαζομένων με υψηλή εξειδίκευση αλλά όμως και νέων γνώσεων ως ένα μεγάλο ελεύθερο αγαθό. Τώρα όμως καταβάλλονται επίπονες προσπάθειες για τη μετατροπή της ακαδημαϊκής απασχόλησης σε άμεσα παραγωγική, δηλαδή κερδοφόρα, εργασία. Οι γνώσεις λοιπόν που θα δημιουργούνται από το ακαδημαϊκό έργο να  ιδιωτικοποιούνται ως εμπόρευμα με  αδειοδότηση και της πνευματικής ιδιοκτησίας προς άμεσο όφελος των πανεπιστημίων και κυρίως των ιδιωτικών επιχειρήσεων με τις οποίες αυτά θα συνδέονται όλο και περισσότερο. Παράλληλα με την επιβολή διοικητικών προτύπων που ορίζονται σύμφωνα με επιχειρηματικές αρχές, το πανεπιστήμιο να υπόκειται σε άνευ προηγουμένου έλεγχο μέσω της συνεχούς ποσοτικοποιημένης αξιολόγησης της διδασκαλίας και της έρευνας, εφόσον η ικανότητα παραγωγής εξωτερικής χρηματοδότησης έχει καταστεί το τελικό μέτρο της ακαδημαϊκής αξίας –το αποδέχονται τα προγράμματα των αστικών κομμάτων. Δηλ. η τριτοβάθμια εκπαίδευση να κυριαρχείται από τις καπιταλιστικές σχέσεις της αγοράς και να επιδιώκεται να εφαρμόζονται σ’ αυτήν οι καθιερωμένες επιχειρηματικές πρακτικές. Κάτι παρόμοιο μοιάζει να συντελείται  με τη μεταβίβαση του ανοιχτού κι ελεύθερου διαδικτύου σε επιχειρηματικούς κολοσσούς που θα το ελέγχουν.

 Η προσπάθεια λοιπόν στις μέρες μας των πανεπιστημίων να μιμηθούν τον ιδιωτικό τομέα, με μείωση της δημόσιας υποστήριξης, είναι μια μακρά εξελισσόμενη διαδικασία των τελευταίων δεκαετιών που αντικατοπτρίζει την αγριότητα του καπιταλισμού με την επίθεσή του στις υποτελείς τάξεις.

Η απόρριψη της ιδέας ενός πανεπιστημίου ως ιεραρχικής εταιρείας που παράγει αξίες ανταλλαγής, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής εκπαιδευμένων εργαζομένων αλλά και ιδεών και γνώσεων μετατρέψιμων σε εμπορεύματα καθίσταται επομένως βασικό σημείο της ταξικής πάλης.