ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Στα ψιλά γράμματα της ειδησεογραφίας των ημερών περιλαμβάνεται και η είδηση σχετικά με την εκδήλωση για την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία, που διοργάνωσε η Οργάνωση Μελών του ΣΥΡΙΖΑ Γαλατσίου, όπου η  αναπληρώτρια υπουργός Εργασίας, αρμόδια για την καταπολέμηση της ανεργίας, Ράνια Αντωνοπούλου δηλώνει πως ««Η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία δεν είναι μία ακόμη προνοιακή πολιτική για τους ευάλωτους και οικονομικά ασθενέστερους πολίτες, αλλά ένας εναλλακτικός τρόπος να παράγουμε, να εργαζόμαστε και να καταναλώνουμε».

               Ο ορισμός της κοινωνικής οικονομίας δίνεται από τον  νόμο 4019/2011 ως «το σύνολο των οικονομικών, επιχειρηματικών, παραγωγικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων, οι οποίες αναλαμβάνονται από νομικά πρόσωπα ή ενώσεις προσώπων, των οποίων ο καταστατικός σκοπός είναι η επιδίωξη του συλλογικού οφέλους και η εξυπηρέτηση γενικότερων κοινωνικών συμφερόντων». Είναι τουλάχιστον αντιφατικό να διαβάζεις σε ένα νόμο του 2011, στη αρχή της οικονομικής κρίσης και της συνεπόμενης εξαθλίωσής μας, για επιδίωξη συλλογικού οφέλους και εξυπηρέτηση κοινωνικών συμφερόντων –παρόλη τη διασταλτική ερμηνεία που μπορεί να δώσει σ’ αυτά κανείς- την ίδια στιγμή που το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας βίωνε και βιώνει  φτώχεια κι ανεργία ως αποτελέσματα της εφαρμοζόμενης πολιτικής,  την οποία οι κυβερνώντες θεωρούσαν και θεωρούν απαραίτητη και πάλι για όφελος της κοινωνίας. Και μοιάζει παράδοξο να ορίζεται η κοινωνική οικονομία ως μη κερδοσκοπική δραστηριότητα και να διαφημίζεται ως εναλλακτική πρόταση πάνω στις βάσεις της αλληλεγγύης και συνεργασίας, αλλά και του εθελοντισμού και των δωρεών, μέσα σ’ ένα καπιταλιστικόπεριβάλλον που επιδιώκει το κέρδος και την εκμετάλλευση των εργαζομένων. Και είναι και παραπλανητικό η ευρείακαι επίμονη χρήση λέξεων που έχουν να κάνουν με αλληλεγγύη και συνεργασία, για να ντύνουν διαφορετικές επιδιώξεις, να συγκαλύπτουν πολιτικές, να παρουσιάζουν μια εικονική πραγματικότητα.

               Από τα πρώτα χρόνια εφαρμογής της πολιτικής λιτότητας μέχρι εξαθλίωσης ξεπετάχτηκαν ένα σωρό κοινωνικά ιατρεία, φαρμακεία, παντοπωλεία και διάφορες άλλες μορφές κοινωνικών επιχειρήσεων που διαφημίζουν πως  στηρίζονται στην ομαδικότητα και συνεργασία και ισχυρίζονται πως εκεί βρίσκεται το κλειδί για έξοδο από την κρίση. Και σκέφτεται κανείς πόσο ευέλικτο και πειστικό  έχει γίνει το καπιταλιστικό σύστημα στη δημιουργία παράλληλων εικονικών πραγματικοτήτων. Πιστεύουμε πως σε μια ανταγωνιστική οικονομία που επιβάλλει με τέτοια αναλγησία την εξαθλίωση σε εκατομμύρια ανθρώπους μπορεί να λειτουργήσει μια άλλη αλληλέγγυα οικονομία, όπου ξαφνικά ιεραρχείται ο άνθρωπος και οι ανάγκες του πάνω από τα κεφάλαια και το κέρδος δεν είναι πια προτεραιότητα παρά  μόνο το κοινωνικό όφελος.

 Ανεξάντλητα μοιάζουν τα μέσα και οι τρόποι που εφευρίσκει το πολιτικοοικονομικό σύστημα για να υφαρπάξει αν όχι τη συναίνεση τουλάχιστον την ανοχή των εργαζομένων τροφοδοτώντας τις ελπίδες τους.

Η  κυρίαρχη εξουσία πρόβαλε τη μείωση των δημοσίων δαπανών και του δημόσιου χρέους ως βασική προτεραιότητα για ξεπέρασμα της κρίσης, έτσι ώστε να είναι ευρύτατη η συναίνεση  στην  απόσυρση του κράτους από τομείς παροχής υπηρεσιών κατηγορώντας αυτόν τον ρόλο του ως μια από τις αιτίες της κρίσης που επηρεάζει αρνητικά την οικονομία. Το ίδιο λοιπόν το πολιτικοοικονομικό σύστημα που συρρίκνωσε το κοινωνικό κράτος και κατήργησε κάθε υπηρεσία κοινωνικής ωφελείας δίνει την εντύπωση πως προωθεί μέσα από οργανισμούς κοινωνικής οικονομίας την παροχή αγαθών και υπηρεσιών, στις οποίες περιλαμβάνονται και οι ευκαιρίες απασχόλησης, για  διαχείριση της ανεργίας με απασχολουμένους με μισθούς πείνας. Θα πρέπει λοιπόν τώρα να πειστούμε πως αυτός ο τρίτος οικονομικός τομέας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού παρέχει αγαθά και υπηρεσίες για να καλύψει σημαντικά τμήματα του πληθυσμού που υποεξυπηρετούνται.  Και κάπως έτσι αξιοποιώντας την πολιτική της κοινωνικής οικονομίας θα περάσουν στον ιδιωτικό τομέα και όσες κοινωνικές υπηρεσίες δεν έχουν περάσει.

Ταυτόχρονα καθαγιάζεται και η επιχειρηματικότητα μέσα από τις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις που στηρίζονται στην Κοινωνική Οικονομία με ηθικού τύπου κριτήρια, γιατί  το κέρδος τους προκύπτει από δράσεις που εξυπηρετούν αποκλειστικά το κοινωνικό συμφέρον και υποχρεούνται να μοιράζονται ένα σημαντικό μέρος της κερδοφορίας  και του παραγόμενου αποτελέσματος με τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Για την δραστηριοποίηση προς την κοινωνική επιχειρηματικότητα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εργαλεία το εθνικό ταμείο επιχειρηματικότητας και ανάπτυξης, το πρόγραμμα στήριξης επιχειρηματικότητας του ΕΣΠΑ, τα προγράμματα του ΟΑΕΔ, ο αναπτυξιακός νόμος, οι προγραμματικές συμβάσεις με το δημόσιο και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης κλπ. Δηλ. στην πραγματικότητα πάλι το κράτος θα χρηματοδοτεί τις εταιρείες που θα αναλάβουν κοινωνικές παροχές με στόχο την υποτυπώδη κάλυψη αναγκών των φτωχών και εξαθλιωμένων ομάδων του πληθυσμού.

Ενας φαύλος κύκλος χωρίς τέλος μας παραλύει. Αφού είδαμε στην πράξη πως καμιά εφαρμοζόμενη πολιτική  δεν επεμβαίνει ανασχετικά προς όλες εκείνες τις τάσεις των κεφαλαιοκρατών για αύξηση της εκμετάλλευσης και ενώ ξέρουμε από καιρό πως το πολιτικό παιχνίδι παίζεται ερήμην μας όσο αδρανούμε και ενώ  οι διαδικασίες γίνονται όλο και πιο αυτονομημένες από ό, τι λέμε λαό, παρόλ’ αυτά  δεν παύουμε να ελπίζουμε πως το ίδιο το πολιτικοοικονομικό σύστημα θα δώσει και τη λύση. Κι είναι  αυτή η τροφοδοτούμενη ελπίδα που εμποδίζει την διερεύνηση των αιτίων και μένουμε στη διατύπωση των συμπτωμάτων της κατάστασης που ζούμε. Παραγνωρίζοντας τα συμπτώματα οδηγούμαστε στην παραίτηση κι ενώ υπάρχει η οργή ο αντίπαλος δεν προσδιορίζεται. Όσο το έγκλημα πλεονάζει  τόσο πιο ανίκανοι αισθανόμαστε να το αναχαιτίσουμε, τόσο δεν βλέπουμε καμιά δυνατότητα επέμβασης. Κι ελπίζουμε κι αισιοδοξούμε ότι μπορεί ο ίδιος ο καπιταλισμός που δημιουργεί τα αδιέξοδα να δώσει τις λύσεις και πιστεύουμε ότι μπορεί να προωθούνται από το κεφάλαιο δραστηριότητες χωρίς να επιδιώκεται η κερδοφορία και η εκμετάλλευση των εργαζομένων –σ’ ένα παράλληλο σύμπαν.