ΣΥΝΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ

Ιστορικοί και πανεπιστημιακοί τάχτηκαν προ μηνός  κατά του άρθρου 2  του αντιρατσιστικού νομοσχεδίου που προβλέπει  την ποινικοποίηση των αρνητών γενοκτονιών, εγκλημάτων πολέμου, εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και του Ολοκαυτώματος, θεωρώντας ότι πλήττει το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου. 

        Ο Πρύτανης  του πανεπιστημίου Αθηνών   Θ. Φορτσάκης την Παρασκευή έκλεισε το κτίριο της πρυτανείας του Πανεπιστημίου Αθηνών στη λογική της προληπτικής αντιμετώπισης κινητοποιήσεων, απαγορεύοντας την είσοδο σε εκπρόσωπο των εργαζομένων του Πανεπιστημίου, αλλά και σε αντιπροσωπεία της ΑΔΕΔΥ, με τους εργαζόμενους να  υποχρεώνονται να δουλεύουν κλειδωμένοι στα γραφεία τους.
        Αφού προέτρεψαν  με υπογραφές την ταχύτερη και προθυμότερη εφαρμογή των αποφάσεων της ΕΕ, αφού σιώπησαν σε κάθε αυθαιρεσία των κυβερνώντων,   διακηρύσσοντας συγχρόνως  την αυτονομία τους απέναντι στην εξουσία   κι επομένως την αντικειμενικότητά τους σχετικά με τα πολιτικά δρώμενα, θυμήθηκαν να υπερασπιστούν το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου και την υπεράσπιση του νόμου από «μειοψηφίες» που τον αμφισβητούν.
      Σκέφτεται κανείς πόσο ριζοσπαστική στα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια φαινόταν η ακαδημαϊκή διανόηση, που προγραμμάτιζε, οραματιζόταν, υποσχόταν αγώνες  για την κατάλυση των καταπιεστικών  μηχανισμών, που φαινόταν πως πειραματιζόταν και αμφισβητούσε, που κατήγγειλε ιμπεριαλισμούς και οικονομικά και πολιτιστικά  μονοπώλια, την εμπορευματοποίηση του πνεύματος, σχεδιάζοντας νέους τρόπους  εκπαίδευσης και διάδοσης της γνώσης για να διαφωτίσει συνειδήσεις. Ήταν τότε που προσανατολιζόταν  στον εκσυγχρονισμό  και στην ενίσχυση ουσιαστικά του καπιταλιστικού συστήματος.  Και γι’  αυτό  κατέληξε η μεγαλύτερη πλειοψηφία να επιδίδεται σε ένα τρελό κυνήγι θέσεων και αξιωμάτων, κατά τη διάρκεια των οποίων ξεχάστηκαν όχι μόνο η αλλαγή της κοινωνίας, αλλά ακόμα και περιορισμένες μεταρρυθμίσεις που δεν την  ευνοούσαν. Στυγνός καριερισμός, αριβισμός, τεχνοκρατισμός κυριάρχησαν σε όλα τα επίπεδα. Και δεν άργησε το πρόσωπό της ακαδημαϊκής διανόησης να φθαρθεί ανεπανόρθωτα και να αποκαλυφθεί πια στα χρόνια του μνημονίου χωρίς φκιασίδια να βυθίζεται σε ένα ιδεολογικό κενό.  Ένα κοινωνικό στρώμα που ζεί την ψευδαίσθηση ότι είναι άρχουσα τάξη ή τουλάχιστον ότι μοιράζεται μ’  αυτήν τα ίδια συμφέροντα, που μόνη της έγνοια μοιάζει όχι πια η ελάττωση των ταξικών διαφορών ή της κοινωνικής αδικίας και  η απελευθέρωση των συνειδήσεων όπως διακήρυσσε, αλλά η διατήρηση των ταξικών του προνομίων, η παγίωση των θέσεων που έχει καταλάβει. Κι αν κάποιοι πανεπιστημιακοί κάτω από την πίεση  άμεσων οικονομικών συμφερόντων ή υπεράσπισης του χαρακτήρα της εργασίας τους ή του κοινωνικού ρόλου που πιστεύουν πως έχουν με πύρινους λόγους, θεαματικές διαμαρτυρίες κατήγγειλαν μνημόνια και πολιτικές συμπεριφορές κυβερνώντων και ομοτέχνών τους, στην τελική, και ιδιαίτερα με τις ευρωεκλογές και τις υποψηφιότητές τους, έγινε αντιληπτό ότι δεν υπήρξε μετακίνηση θέσεων αλλά απλώς αλλαγή φοράς. Για μια μεγάλη πλειοψηφία η εκλογική  άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ άνοιξε νέες προοπτικές για παιχνίδια ρόλων με άρωμα επαναστατικότητας, με την ελπίδα ότι θα ανταλλαγούν με κάποια ψιχία εξουσίας με την επικείμενη πολιτική αλλαγή.
       Και αν και οξύνεται η καπιταλιστική  κρίση  οι περισσότεροι διανοούμενοι, και όχι μόνο οι ακαδημαϊκοί, στην πλειοψηφία τους διατηρούν την σχεδόν  καθαρά υπαλληλική σχέση  με την κυρίαρχη τάξη, και, αν και το ισχυρίζονται, δεν καταφέρνουν να  λειτουργήσουν ούτε με μια σχετική έστω αυτονομία απέναντί της. Γι’  αυτό και έχουν καταστήσει τους εαυτούς τους  συνυπεύθυνους  των επιλογών της κυρίαρχης εξουσίας.  Η σχέση τους με την πολιτική χαρακτηρίζεται από μια δουλοπρεπή  καθυπόταξη στην κυρίαρχη εξουσία,  και το πιο επαναστατικό που υποστηρίζουν είναι ότι η επιστήμη, η τέχνη, η εκπαίδευση δεν μπορούν παρά να είναι  μακριά κι ανώτερα  από την πολιτική.  Μόνο που όλες οι εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής  στην καπιταλιστική οργάνωση της κοινωνίας εμπλέκονται στην αναπαραγωγή της ταξικής δομής και είναι ακριβώς η εκπαίδευση που  σαν τμήμα του ιδεολογικού μηχανισμού αναπαράγει τις σχέσεις παραγωγής, εδραιώνει πρότυπα συμπεριφοράς. Παράγει διανοούμενους,  για να δικαιώνουν το καπιταλιστικό σύστημα.
    Σ’ αυτόν το ρόλο του σχολείου στο καπιταλιστικό σύστημα αναφέρεται στο λόγο του ο Β. Λένιν στο 3^οΠανρωσικό Συνέδριο της Κομμουνιστικής Ενωσης Νεολαίας Ρωσίας, στις 2 Οκτωβρίου 1920   
        "Το παλιό σχολείο  διεκήρυσσε ότι θέλει να δημιουργήσει έναν άνθρωπο ολόπλευρα μορφωμένο, ότι διδάσκει γενικά τις επιστήμες. Ξέρουμε ότι  αυτό  ήταν πέρα  για πέρα ψέμα,  γιατί όλη η κοινωνία στηριζόταν και κρατιόταν στο χωρισμό των ανθρώπων σε τάξεις, σε εκμεταλλευτές και καταπιεζομένους. Είναι φυσικό ότι όλο το παλιό σχολείο, που ήταν ολοκληρωτικά διαποτισμένο από  ταξικό πνεύμα, έδινε  γνώσεις μόνο στα παιδιά της αστικής τάξης. Κάθε λέξη του ήταν προσαρμοσμένη στα συμφέροντα της αστικής τάξης. Σ’  αυτά τα σχολειά, περισσότερο ντρεσάρανε τη νέα γενιά των εργατών και αγροτών προς το συμφέρον αυτής της ίδιας αστικής τάξης παρά την διαπαιδαγωγούσαν. Τους διαπαιδαγωγούσαν έτσι, ώστε να δημιουργούν γι’ αυτή την αστική  τάξη κατάλληλους υπηρέτες, που να είναι ικανοί να της αποδίνουν κέρδος και ταυτόχρονα να μην ενοχλούν την ησυχία της και την τεμπελιά (...)
 Το παλιό σχολείο έπλαθε τους υπηρέτες που χρειάζονταν οι καπιταλιστές, το παλιό σχολείο έκανε τους ανθρώπους της επιστήμης  ανθρώπους που πρέπει να γράφουν και να μιλούν όπως  αρέσει στους καπιταλιστές (… )"

(Από την ομιλία του Β. Λένιν «Τα καθήκοντα των ενώσεων νεολαίας» από το Σοσιαλισμός και Κουλτούρα 1917-23, του Αντώνη Βογιάζου (εισαγωγή, επιλογή, μετάφραση, σημειώσεις), εκδ. Θεμέλιο, 1979)